یک مقام ارشد نیروی انتظامی جمهوری اسلامی اعلام کرده که امسال اجازه برگزاری تجمع در شب چهارشنبه سوری امسال داده نخواهد شد. جدا از ممنوعیت وسایل محترقه، اساس برپایی این جشن هم در نظر عموم مقامات مختلف حکومتی و مذهبی پذیرفته شده نیست اما سال گذشته پلیس اجازه داده بود تا ساکنان هر کوچه در همان محل مراسم چهارشنبه‌سوری را برپا کنند.
چهارشنبه‌سوری و جنبش سبز
سردار تقی مهری، رییس پلیس پیشگیری ناجا روز یکشنبه سوم اسفند ماه اعلام کرد که “برنامه‌های خاصی برای پیشگیری از ورود مواد محترقه خطرناک که موجب آسیب به نسل جوان کشور می‌شود” در دستور کار پلیس قرار دارد. او همچنین گفته است که “برپایی تجمع برای برگزاری آیین چهارشنبه سوری ممنوع بوده و اجازه این کار داده نمی‌شود.”
به گفته او در سالهای اخیر “هیجانات منفی و مخرب این مراسم” کاهش پیدا کرده و پلیس موفق شده تا “درصد زیادی از این آسیب‌ها را کم کرده و از آسیب کودکان و نوجوانان که قشر آسیب‌پذیر این مراسم بودند پیشگیری کند.”
در سالهای اخیر پلیس سعی کرده بود با پرهیز از ممنوعیت کامل برپایی این مراسم سنتی، کنترل بیشتری بر این شب خاص و پرحادثه داشته باشد اما ممنوعیت کامل یادآور سالهای ۸۸ و ۸۹ است که هواداران جنبش سبز از جشن چهارشنبه‌سوری هم به عنوان پوششی برای اعتراضات استفاده می‌کردند.
سردار حسین ساجدی‌نیا، فرمانده انتظامی تهران بزرگ سال گذشته اعلام کرده بود که برپایی جشن ممنوع نیست اما نباید در خیابان‌های اصلی باشد: “به شهروندان توصیه می‌شود که در کوچه‌های خود اقدام به جشن کرده و در سطح معابر اصلی حضور نیابند.” او عنوان کرده بود که رویکرد پلیس در قبال چهارشنبه‌سوری، “کوچه محوری” است.
تلاش برای ممنوعیت کامل چهارشنبه‌سوری مسبوق به سابقه است و در عمر جمهوری اسلامی بارها تریبون‌های حکومتی در مذمت این مراسم سخن گفته‌اند. به ویژه با ورود مواد محترقه و آسیب‌های هر ساله به شرکت کنندگان در جشن و یا حتی عابران و سرنشینان خودروها، این تبلیغات شدت گرفت. اما هیچ‌کدام از این راهکارها کارگر نشد؛ نه هشدارها و نه قربانیان هرساله و نه حتی تلاش‌های صدا و سیما برای پخش برنامه‌هایی که شهروندان را در این شب ترغیب به ماندن در خانه کند.
مراجع تقلید و چهره‌های مذهبی هم سال‌هاست که نظر مساعدی نسبت به این جشن باستانی ایرانیان ندارند. در ابتدای دهه ۸۰ فتوای برخی مراجع تقلید در مورد چهارشنبه‌سوری منتشر شد که از مخالفت همه آنها خبر می‌داد. از جمله آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی به صراحت عنوان کرده بود که “چهارشنبه سوری و سیزده به در مبنای عقلایی ندارد.” او در سال ۸۸ و هنگامی که میرحسن موسوی، رهبر معترضان به نتایج انتخابات از چهارشنبه سوری تمجید کرد، ترجیح داد تا از حکم شدیدتری استفاده کند و فتوا داد: “علاوه بر آنکه هیچ مبنای شرعی ندارد، مستلزم ضرر و فساد زیادی است که مناسب است از آنها اجتناب شود”.
همان سال، مکارم شیرازی، یکی از مراجع تلقید حامی حکومت نیز خواستار برچیده شدن حذف چهارشنبه سوری شد: “چهارشنبه سوری یک مراسم خرافی بر گرفته از آیین غلط گذشتگان است و در فرهنگ اسلامی هیچ جایگاهی ندارد. پیامبر گرامی اسلام در بدو آغاز رسالت خود با برخی از سنت‌های اعراب جاهلی مخالفت کردند و ما نیز باید با سنت غلط چهارشنبه سوری مقابله کرده و آن را حذف کنیم. دین مبین اسلام دارای سنت‌ها و آیین‌های بسیار خوبی است که این آیین‌ها باید جایگزین آیین غلط چهارشنبه سوری شود.”
در زمستان ۸۸ و در اوج اعتراضات مردمی، میرحسین موسوی چهارشنبه سوری را “جشنواره نور علیه تاریکی” نامید و از هواداران جنبش سبز خواست تا در برپایی این مراسم مزاحمتی برای سایران ایجاد نکنند. زهرا رهنورد هم دعوت به شادی در این شب کرد و گفت که “یاد نداها، سهراب‌ها،سیدعلی ها ،اشکان‌ها و روح الامینی‌ها و… را گرامی خواهیم داشت و هیچ گونه تندی و خشونتی نخواهیم ورزید.” او تاکید کرد که اگر هم خشونتی باشد، بدانید ازسوی خود حاکمیت است.
از آخرین روزهای بهمن ماه ۸۸ مقامات انتظامی و قضایی بارها نسبت به شدت عمل در چهارشنبه سوری هشدار دادند و در آن شب، تهران و سایر شهرهای بزرگ به تسخیر نیروهای بسیج و پلیس درآمد. در تهران، رشت، شیراز،مشهد و برخی شهرهای دیگر هم گزارش شد که بین جوانان و نیروهای سرکوب، درگیری ایجاد شده است.
چهارشنبه سوری در سال ۸۹ و در شرایطی که رهبران جنبش سبز روزهای نخست حصر را می‌گذراندند اهمیت بیشتری برای معترضان پیدا کرد و “شورای هماهنگی راه سبز امید” از مردم خواست تا در این شب نسبت به وضعیت کروبی، رهنورد و موسوی اعتراض کنند. شدت عمل در چهارشنبه سوری این سال بسیار بیشتر بود و درگیری‌های بسیار گسترده‌تری در نقاط مختلف کشور درگرفت. از عصر چهارشنبه آخر سال بسیاری از معابر و مغازه،های تهران بسته بود و نیروهای انتظامی و بسیج در آماده باش به سر می‌بردند. گزارش‌های رسانه‌های خارج از کشور تعداد دستگیری‌ها در آن شب را چند صد نفر ذکر کرده‌اند.
با این حال و در آستانه انتخابات ریاست جمهوری از این شدت عمل کاسته شد و حتی سال گذشته در شرایطی که چهارشنبه سوری با ایام سوگواری مذهبی “فاطمیه” همزمان شده بود، پلیس به صراحت از مجاز بودن برپایی جشن در کوچه‌ها خبر داد. مشخص نیست چه ضرورتی باعث شده تا نیروی انتظامی امسال بار دیگر با رجوع به سیاست‌های سخت‌گیرانه سالهای ۸۸ و ۸۹ از ممنوعیت تجمع در شب چهارشنبه آخر سال سخن گوید.
