نگرانی جدید روحانیون محافظه‌کار در ایران، مساله‌ای به نام اینترنت است. در نیم قرن گذشته، نگرانی روحانیون سنتی معطوف به تلوزیون و سینما بود و در سال‌های اخیر، ماهواره و کامپیوتر و تلفن و موبایل را هم به آن افزودند. اکنون مساله اینترنت را هم باید بر نگرانی‌های پیشین اضافه کرد.
چند روز پیش، آیت‌الله مصباح یزدی، در همایش نهم دی، وقتی که از آنچه “امتحان الهی” می‌نامید، سخن می‌گفت، تاکید کرد: “حتی نعمت‌ها و پیشرفت‌های مادی نیز به نوعی ابزار امتحان به شمار می‌رود. لذا حتی ما با ماهواره، اینترنت، تلویزیون و تلفن همراه آزمایش می‌شویم؛ آیا این وسیله‌ها سبب انس بیشتر ما با قرآن و تهجد می‌شود یا موجب سرگرمی و دوری از خدا؟”
او اواخر شهریور ماه گذشته نیز در دیدار با جمعی از فرهنگیان شهرستان تاکستان از آنچه “سیل بی‌دینی” می‌نامید، ابراز نگرانی کرده و گفته بود: “در شرایط کنونی شاهدیم که با وجود گسترش اینترنت دشمنان در حال تزریق مواد ضد اسلامی به روح جوانان هستند و روز به روز می‌بینیم که وضعیت فرهنگی در کشور نسبت به سال‌های گذشته در حال تنزل است و ارتباط بین نامحرم به وسیله اینترنت و تلفن همراه زیاد شده است.”
مصباح یزدی، همچنین در اردیبهشت ماه گذشته هم اعلام کرد: “نسل جوان ما اکنون دست پرورده ماهواره‌ها و اینترنت است و بخواهیم و نخواهیم، در خانه خود ما نیز اینها وجود دارد و تنها عاملی که می‌تواند اینها را تربیت کند، فرهنگ دینی است و باید این فرهنگ دینی تقویت شود نه هر فرهنگی و از هر منشی و هر رقصی که بود و نبود آن‌ها در سعادت دنیا و آخر اثری ندارد.”
او در شهریورماه سال 1390 حتی از خطر اینترنت برای روحانیون و طلاب علوم دینی هم سخن گفت و با اشاره به نفوذ “برخی فرهنگهای غربی در جامعه که دامان برخی طلاب را نیز گرفته است” تاکید کرد: “طلبه‌ای که تا پاسی از شب پای اینترنت می‌نشیند و مشغول برنامه‌های غیرعلمی آن است و یا مشغول دیدن فیلمهای تلویزیون است و نماز صبحش قضا می‌شود کجا مورد توجه امام زمان است و نور چشم او محسوب می‌شود؟”
با اینهمه، بیشترین مخالفت‌ها با اینترنت و گسترش آن از سوی آیت‌الله مکارم شیرازی، از مراجع شیعه ساکن قم بیان شده است. او چند روز پیش در نهمین اجلاسیه جامعه مدرسین و علمای بلاد که در قم برگزار شده بود، از خطر اینترنت هم سخن گفت و تاکید کرد: “دشمنان از رسانه‌های مختلف نیز بهره می‌گیرند، متأسفانه برخی از رسانه‌های ما نیز در خواب هستند، وقتی گفته می‌شود که اینترنت را باید پاکسازی کرد تا بلای جان جوانان نشود، می گویند ما نمی‌توانیم جلوی پیشرفت را بگیریم و وقتی توسعه می‌دهند، بیدار شده، می‌بینند چه بمب خطرناکی در خانه‌ها نصب کرده‌اند.” او اضافه کرد: “دشمن از رسانه‌ها حداکثر استفاده را می‌برد، همچنین به وسیله برنامه‌های مفسد و فاسد خود می‌خواهند اخلاق جوانان را بهم بریزد؛ دشمنان از راه‌های مختلف می‌خواهند فساد را گسترش بدهند، حتی می‌خواهند جای منکر و معروف را عوض کنند، نباید جامعه تسلیم شگردهای دشمنان اسلام شود.”
این اولین بار نیست که آیت‌الله مکارم شیرازی از توسعه اینترنت ابراز نگرانی می‌کند. او در شهریور ماه گذشته، در پاسخ به استفتایی که درباره “خدمات اینترنت پرسرعت همراه” از وی شده بود، نوشت: “با توجه به مفاسد متعددی که برای گسترش دادن خدمات اینترنت پر سرعت همراه ذکر کرده‌اید از جمله دسترسی جوانان و حتی نوجوانان به مطالب و فیلم‌ها و عکس‌های آلوده و فیلم‌هایی که ضدیت با اخلاق و عقاید اسلامی دارد و با عنایت به اینکه مجوزهای قانونی برای این کار گرفته نشده و مخالفت با قوانین جمهوری اسلامی جایز نیست و با توجه به اینکه شبکه ملی اطلاعات که می‌تواند بسیاری از مشکلات را حل کند فراهم نشده به یقین اقدام بر این کار عجولانه یعنی خدمات اینترنت پر سرعت همراه و کلیه خدمات نسل سوم و بالاتر کاری بر خلاف شرع و بر خلاف موازین اخلاقی و انسانی است.”
او اضافه کرده بود: “مسئولین محترم نباید تنها به درآمدهای مادی این برنامه بیاندیشند و نباید آن را نوعی روشن فکری دینی و آزادی علمی تصور کنند بلکه لازم است با شورای عالی فضای مجازی که مرجع قانونی اینگونه امور است مطلب را در میان بگذارند و پس از رعایت اموری که جلوی جنبه های منفی این کار را میگیرد اقدام نمایند، مسئولین قضایی نیز نباید در این امر حیاتی بی تفاوت باشند.”
او پیش از این و در بهمن ماه سال ۱۳۹۱ نیز با ارائه خدمات مکالمه تصویری توسط شبکه رایتل در ایران مخالفت کرده بود. مکارم شیرازی در آن زمان و در پاسخ استفتائی در مورد استفاده از مکالمه تصویری که توسط یکی از اپراتورهای تلفن همراه (رایتل) ارائه می‌شود، نوشته بود: “به یقین مفاسد این کار از فوائد آن بیشتر است و منشأ مفاسد جدیدی در جامعه ما که متاسفانه درگیر مفاسد مختلفی است خواهد شد و با توجه به اینکه ضرورتی برای اصل این کار نیست بنابراین شرکتهای خصوصی و دولتی باید از آن خودداری کنند.”
البته این سخنان مورد پذیرش همه روحانیون نبوده است. شهریور ماه گذشته آیت‌الله محمدرضا نکونام، با انتقاد از پایین بودن سرعت اینترنت در کشور، گفته بود: “ما با اینکه این همه حلق اینترنت را فشار داده‌ایم و سرعت اینترنت‌مان در حد گاری است، بچه های مدرسه نرفته ما همه با اینترنت و کامپیوتر کار می‌کنند. من می‌گویم ما به جای حلزون شدن، سوار این قطار جهانی شویم.” او اضافه کرده بود: “ماهواره یک قدرت است، فیسبوک یک قدرت است، اینترنت یک قدرت است. خر مفت است، بپرید روی آن و برید. بلد نیستید سوار شوید بروید دنبال کارتان. اما این آقا نمی تواند از این سیستم از این اینترنت از این فیسبوک استفاده کند، می گوید همه اش حرام است. الان چند نفر از آقایان می تواند با کامپیوتر کار کنند؟ دنیا رشد کرده است. دست ما هم نیست، از این هم بیشتر رشد می‌کند.” آیت‌الله نکونام همچنین گفته بود: “در همین حرم شاه زاده عبدالعظیم تهران بلندگو آورده بودند یکی از رییس هیاتها اجازه نداد هیاتش وارد حرم شود، گفت بلندگو حرام است. گفتم آقای بروجردی پشت بلندگو درس می‌دهد گفت من کاری به کسی ندارم. بعد گفتند رادیو حرام است و هرکسی که رادیو را تعمیر کند، نانش حرام است و بعد گفتند تلویزیون حرام است و بعد گفتند ویدیو حرام است و بعد ویدئو، شد ماهواره و تمام اینها افکار انقباضی است.”
گفتنی است آیت‌الله نکونام، از یازدهم دی‌ماه بازداشت شده و از سرنوشت وی خبری در دست نیست.
