لاریجانی، تلاش عالمانه برای تحقق قضای اسلامی

آرش بهمنی
آرش بهمنی

» تقدیر روحانی از "اصلاحات پنج سال گذشته در قوه‌قضاییه"

یک ماه پس از گمانه‌هایی درباره تمدید حکم ریاست صادق لاریجانی بر قوه‌قضاییه، آیت‌الله خامنه ای بر اساس اختیاری که هنگام مرگ بنیان گذار جمهوری اسلامی در تجدید نظر در قانون اساسی به رهبر داده شده، وی را برای پنج سال دیگر به سمت ریاست قوه‌قضاییه منصوب کرد. این در حالی که مجامع حقوقی بین المللی و کارشناسان داخلی هم در دوران پنج ساله اخیر از سیاه ترین دوره های دستگاه عدالت در حکومت دینی ایران خبر می دهند.

رهبر ایران در حکم خود ضمن “تکریم و قدردانی” از صادق لاریجانی، عمل‌کرد پنج سال گذشته‌ی وی را “تلاش عالمانه و ارزشمند” توصیف کرد و از لاریجانی خواست که در پنج سال دوم ریاست خود بر قوه‌قضاییه برای “تحقق قضای اسلامی و اجرای عدالت” تلاش کند.

یک ماه پیش، ناظران سیاسی سخنان رهبر ایران در جمع مسوولان قوه‌قضاییه در حمایت از صادق لاریجانی را نشانه‌ی تمدید ریاست وی بر قوه‌قضاییه تعبیر کرده بودند.

رهبر جمهوری‌اسلامی در آن  دیدار صادق لاریجانی را “عالِمی فاضل، متدین، مجتهد، خوش فکر، انقلابی، آگاه به مسایل و شجاع” توصیف کرد. وی همچنین شش اولویت برای پنج سال آینده‌ی ریاست صادق لاریجانی بر قوه‌قضاییه برشمرد.

هم‌زمان با تمدید حکم ریاست صادق لاریجانی، حسن روحانی نیز در پیامی خطاب به لاریجانی این انتصاب را تبریک گفت. به نوشتهی روحانی تمدید حکم صادق لاریجانی”مهر تاییدی” است بر “روند اصلاحات صورت گرفته در نظام حقوقی و دادرسی کشور” است.

روحانی معنای اعتدال قضایی را “اجرای عدالت در استیفای حقوق شهروندان و تلاش برای استقرار حکومت قانون” توصیف کرد و خطاب به رییس قوه‌قضاییه نوشت که امیدوار است در دوره پیش رو”گام های بلندتری در احقاق حقوق عمومی و شهروندی” برداشته شود.

تعابیری مشابه تعابیری که روحانی برای عمل‌کرد صادق لاریجانی به کار برد، توسط اصول‌گرایان نیز تکرار شد. بهروز نعمتی، سخن‌گوی هیات‌رییسه مجلس، با اشاره به پرونده‌هایی نظیر فساد مالی سه هزار میلیارد تومانی، تمدید حکم وی را نشانه “رضایت” آیت‌الله خامنه‌ای از وی توصیف کرد.

صادق لاریجانی در تابستان سال ۸۸ و در بحبوحه اعتراض‌ها به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری به این سمت منصوب شد. برگزاری دادگاه‌های ‌جمعی معترضان بازداشت‌شده به نتیجه انتخابات، وقایع بازداشت‌گاه کهریزک و مرگ چند تن از متهمان و شکنجه برخی متهمان دیگر، مرگ ستار بهشتی، مرگ هدی صابر در زندان اوین، پرونده فساد مالی سه هزار میلیارد تومانی، مطرح شدن نام چند تن از اعضای بلندپایه دولت احمدی‌نژاد در پرونده‌های فساد مالی بی آن که هیچ گونه واکنش عملی دادخواهانه علیه آن ها صورت گرفته باشد و در نهایت حمله به بند ۳۵۰ زندان اوین از جمله پر صداترین اتفاق‌های رخ داده در این مدت بود.

دوران ریاست صادق لاریجانی بر قوه‌قضاییه با اعتراض‌های نهادهای حقوق‌بشری به نحوه عمل‌کرد این دستگاه همراه شد. افزایش نرخ اعدام‌ها - بیش از ۲۸۰۰ اعدام در پنج سال -، صدور احکام بلندمدت زندان و گزارش‌های مختلف منتشر شده از بدرفتاری با زندانیان سیاسی، از جمله این موارد بود.

 

هم‌زمان با اعلام رضایت از عملکرد صادق لاریجانی گروه‌هایی از اصول‌گرایان نیز منتقد عمل‌کرد دستگاه قضایی بودند. برخی اعضای بسیج نزدیک به احمدی‌نژاد و یا منتقدان برادران لاریجانی، در این مدت بازداشت و زندانی شدند. مساله‌ای که با اعتراض‌های گسترده آنان هم مواجه شد.

دامنه‌ی این درگیری‌ها تا محمود احمدی‌نژاد هم کشید. وی پس از چند بار انتقاد از عمل‌کرد قوه‌قضاییه و تهدید این قوه درباره احتمال برخورد با نزدیکان دولت، در واکنش به بازداشت علی‌آکبر جوان‌فکر، مدیرمسوول روزنامه ایران، قصد بازدید از زندان اوین را داشت. مساله‌ای که گرچه در نهایت ممکن نشد، اما روزهای پرتلاطمی را در رابطه‌ی میان دولت و قوه‌قضاییه رقم زد.

درگیری احمدی نژاد با برادران لاریجانی که ریاست دو قوه دیگر کشور را به عهده دارند، در برهه‌ای منجر به پخش فیلمی از فاضل لاریجانی - برادر صادق و علی لاریجانی - در مجلس شد. فیلم جلسه محرمانه‌ای میان سعید مرتضوی و فاضل لاریجانی که در آن برادر روسای دو قوه به سعید مرتضوی قول می‌داد از نفوذ دو برادر خود برای ادامه ریاست سعید مرتضوی بر سازمان تامین اجتماعی استفاده کند. از سوی دیگر افشای پرونده زمین خواری برادر بزرگ لاریجانی ها که در عین حال مشاور حقوق بشر صادق لاریجانی هم هست، ضربه دیگری بود که احمدی نژاد به اعتبار این خانواده وارد کرد.

صادق لاریجانی به دلیل عمل‌کرد خود و به اتهام دست داشتن در نقض حقوق‌بشر، چند سال پیش از سوی اتحادیه اروپا در لیست افراد تحریم شده قرار گرفت.

صادق لاریجانی در نخستین سال رسیدن به ریاست قوه‌قضاییه و خطاب به برخی نمایندگان مجلس که در نامه‌ای خواهان محاکمه میرحسین موسوی و مهدی کروبی، دو رهبر مخالفان دولت، شده بودند، گفت: “چگونه احتمال می دهند که رییس قوه‌قضاییه که منصوب رهبری است و خودم نیز قایل هستم که شرعا و عقلا همه دستگاه ها باید خطوط رهبری را مد نظر قرار بدهند، بی توجه باشم و به خود اجازه دهم و بر خلاف نظر ایشان کاری انجام دهم”.

صادق لاریجانی هم‌چون برادر خود علی لاریجانی، مشهور بود که روز انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۸۸ به میرحسین موسوی بابت پیروزی در انتخابات تبریک گفته است.امری که هیچ یک از این دو برادر با تند شدن فضا دم از آن نزدند.

علی شکوری‌راد، عضو شورای مرکزی جبهه مشارکت ایران اسلامی، در این‌باره گفته بود: “رسانه‌های خود شما گفتند که علی لاریجانی تلفنی به آقای موسوی تبریک گفت… چنین مطالبی راجع به آقای صادق لاریجانی نیز وجود دارد که تاکنون بنا به دلایلی رسانه‌ای نشده است و اگر لازم بود این کار انجام خواهد شد”.