شب پانزدهم ماه رمضان، موعد برگزاری دیدار رهبر جمهوری اسلامی با شاعران است؛ جلسه‌ای با حضور شاعران دست‌چین شده و شعرهایی ممیزی شده. آیت‌الله خامنه‌ای در این دیدارها در نقش یک شاعر طراز اول ایرادات شعرهای حاضران را گوشزد می کند و به آنها رهنمود می‌دهد. او این بار میزبان چند شاعر فارسی‌زبان از کشورهای دیگر هم بود و به گزارش رسانه‌های حکومتی به صورت “بداهه” هم یک بیت شعر گفت که مورد توجه حضار قرار گرفت.
“بعضی‌ها اصل تهاجم را اصلا نمی‌بینند”
“کاش امشب همگی شعر بخوانند اینجا / بعد از آن تا سحری جمله بمانند اینجا”؛ خبرگزاری فارس نوشته که این بیت را آیت‌الله خامنه‌ای پس از شعرخوانی ۲۲ شاعر و وقتی که مجری برنامه، پایان مراسم را اعلام کرده، سروده است. او سپس از غلامعلی حداد عادل و محمدی گلپایگانی درخواست کرده تا شعر بخوانند.
حداد عادل، پدر عروس آیت‌الله خامنه‌ای و رییس فرهنگستان زبان و ادب فارسی که پای ثابت این گونه محافل و مروج و مدافع مقام ادبی رهبری است، شعری خواند و سپس نوبت به رییس دفتر رهبری رسید. محمدی گلپایگانی قبل از خواندن شعرش عنوان کرد که “ من چند سالی است که در اینجا شعر نمی‌خوانم. شاید آقا چندان راضی نباشند.” گویا در شعرش هم اشاراتی به رهبری داشته که در پایان از او پاسخ شنیده است: “فرمودید حقیر خوشم نمی آید و در عین حال هم خواندید، چه بگویم!”
خبرگزاری‌های فارس و تسنیم پوشش گسترده ای به این مراسم داده و برخلاف سایر دیدارهای خامنه ای که محتوای آنها صرفا از طریق دفتر و وبسایت رسمی او منتشر می‌شود، از زبان حاضران نیز به روایت شعرها و مباحث رد و بدل شده پرداخته‌اند.
در خلال این گزارش‌ها و مصاحبه‌ها مشخص شده که این بار دور شعرخوانی، از شاعران غیرایرانی شروع شده و نخستین شعر را یک شاعر پاکستانی خوانده است: “ای عزیزان عجم ای صاحبان دین و دل / دیدن خضر و مسیحا هست، دیدار شما / من ز پاکستان بیاوردم درود پرخلوص / صد دعای دوستان پاک نثار شما”. این شعر که به تمجید و تعریف از ایرانیان اختصاص داشت، موجب رضایت خاطر رهبر جمهوری اسلامی شد و گفت: “خیلی خوب بود، هم خوش مضمون، خوش لفظ و خوش جهت بود، این مورد از همه مهم‌تر است، برخی اشعار خوش مضمون و خوش لفظ نیست که این موضوع مهم است.”
شاعرانی از تاجیکستان، هندوستان، افغانستان و روسیه نیز شعر خواندند که شعر شاعر تاجیک در مورد خلیج فارس بود. علیرضا قزوه، مجری مراسم برای معرفی این شاعر و شعرش گفته بود که “یکی از امرای عرب از ایشان می‌خواهد که درباره «خلیج» شعر بگویند که ایشان هم شعری با مضمون «خلیج فارس» می‌گویند و کام همگان را تلخ می‌کنند.” در پایان آیت‌الله خامنه‌ای این چنین ابراز نظر کرد: “خیلی خوب بود، به یاد آقای قزوه هم آوردید که بگویند «خلیج فارس».”
شعری هم در مورد وقایع اخیر کشور عراق از سوی یک شاعر جوان خوانده شد که چندین بار مورد تحسین آیت‌الله خامنه‌ای قرار گرفت.
پس از پایان شعرخوانی‌ها، رهبر جمهوری اسلامی در سخنانی از قدرت شعر و شاعر گفت و اینکه شعر می‌تواند به خلوت ذهن و دل انسانها نفوذ کند: “این خلوت خیلی مهم است. امروز سعی شیاطین این است که بر روی خلوت انسانها، مخاطبین، مردم ما، آحاد ملتها - حالا ملت ما یا ملتهای دیگر - اثر بگذارند؛ ارزشها را به آنها تزریق کنند و آنها را در اختیار و در سرپنجه ارزشها و افکار خودشان قرار بدهند.”
او همچنین بر کارکرد اجتماعی شعر تاکید کرد و آن را حافظ هویت ملی نامید: “بعضی‌ها اشکال کارشان این است که اصل تهاجم را اصلا نمی‌بینند، درک نمی‌کنند. اینکه یک جبهه‌ای وجود دارد که سوگندخورده‌ی ریشه‌کن کردنِ هویت ملی و اسلامی و فرهنگی ملت ما است، را اصلا درک نمی‌کنند؛ این‌همه علائم، نشانه‌ها، ظواهر وجود دارد، نمی‌فهمند.”
آیت‌الله خامنه‌ای، “ناقد شعر درجه اول”؟
جلسات منظم آیت‌الله خامنه‌ای با جمعی از شاعران مدتی ست دستمایه طنزپردازی و تشبیه آن به جلسات شعر دربار سلاطین از سوی منتقدان و مخالفان شده است. اما حداد عادل در گفت‌وگویی به تاریخ آذر ۹۱، این جلسات را یکی از مظاهر “خدمت به ادب فارسی” دانست و توضیح داد: “این جلسات در توسعه و هدایت جریان شعر ایران مؤثر است. شاعران درجه‌اول سراسر ایران در طول سال در جشنواره‌های متعددی که در سطح شهرستان و استان و ایران برگزار می‌شود، شناخته می‌شوند و نخبگان آنها که حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر هستند، به آن جلسه دعوت می‌شوند. تشویق آنها در واقع تشویق دوستان و رقیبانشان هم هست. شاعران در آن جلسه شعرهای خود را می‌خوانند و ایشان بادقت گوش می‌کنند. گاهی در همان جلسه و در خلال گوش کردن، اظهار نظر مختصری هم دارند. در پایان هر جلسه‌ای ایشان صحبتی نیز درباره شعر و ادبیات و زبان و سبک و مضمون شعری می‌کنند.”
حداد عادل که دخترش،همسر مجتبی خامنه‌ای است و از نزدیکان رهبری محسوب می‌شود، رهبر جمهوری اسلامی را یک “ناقد شعر درجه اول” معرفی کرده است. او همچنین به دفتری اشاره کرده که خودش آن را ندیده ولی به گفته شخص خامنه‌ای و برخی نزدیکان، این دفتر از قدیم وجود داشته و “ابیات و اشعار خوب و درجه‌اول شاعران معاصر و شاید هم غیر معاصر” در آن نوشته شده است.
او در بیان مقام بالای خامنه ای در اشراف به ادبیات فارسی، مدعی شده است: “ایشان به کُلیّت ادبیات فارسی و تاریخ تحول شعر فارسی نیز توجه دارند. یعنی سبک‌های مختلف شعری مانند سبک خراسانی، هندی، دوره بازگشت و شعر معاصر هرکدام در ذهن ایشان جای خود را دارد. خصوصیات این‌ها را می‌شناسند و امتیاز هر کدام را نسبت به دیگری می‌دانند. می‌توانم بگویم ایشان این دوره هزار ساله از شعر رودکی را در جاده تاریخ پابه‌پای شاعران طی کرده‌اند و کمتر شاعر بزرگی است که ایشان درباره آن نظر نداشته باشد؛ چه این شاعر مولانا و سعدی و حافظ باشد و چه ملک‌الشعرای بهار و دیگران.”
در عین حال اشاره شده که آیت‌الله خامنه‌ای علاقه ندارد به عنوان شاعر معرفی شود و در سخنرانی‌های خود هم کم شعر می‌خواندو تحلیل حداد این است که “شاید چون ظاهر شاعری و سیاست با هم سازگار نیست.”
پیش از این و در سال ۱۳۹۰، انتقاد تند یک شاعر در جلسه دیدار شاعران با رهبری، از ممیزی‌شدن شعرها پیش از خواندن پرده برداشت و مشخص شد که علیرضا قزوه، صرفا مجری مراسم نیست بلکه در سانسور شعرها و شعرا هم دست دارد.
محمدحسین جعفریان در یکی از این جلسات، وقتی نوبت به او رسید، به جای شعر خواندن عنوان کرد: “من نکته‌ای می‌خواهم بگویم اینکه رویه برگزاری این جلسه به شکلی است که شعرهای پاستوریزه در اینجا قرائت می شود و بعضا دوستان شعرها را قبل از جلسه می‌خواهند و آنها را چک می‌کنند و می‌گویند این خوانده شود و آن نشود. مثل شعری که من می‌خواستم بخوانم.”
او منتقد بود که این شیوه باعث می‌شود تا آیت‌الله خامنه‌ای در “جریان شعر امروز مملکت” قرار نگیرد. رهبر جمهوری اسلامی هم در پاسخ، ضمن دفاع از عملکرد دفتر خود، بی‌اطلاعی از وضعیت شعر در کشور را رد کرد: “من البته در جریان شعر کشور قرار می گیرم، این را شما بدانید، هم شعرهایی که در کتابچه‌ها منتشر می شود و هم از طریق انتشار شعرها در رسانه‌های الکترونیکی و…بی اطلاع نیستم. شعرهایی هم که اینجا خوانده می‌شود، اینطور نبود… شاید این جنبه مورد نظر شما در آنها نبود…شما می‌دانید اگر کسی شعری بخواند و مضمونش را قبول نداشته باشم، اینطور نیست که طوفانی بشوم، شعر است دیگر!… البته در جریان اجرا و مدیریت این برنامه قرار ندارم اما دوستان انصافا خوب اجرا می‌کنند. باز هم ما آماده هستیم شعر بشنویم، شعر به ما هو مطلوب است و من از شنیدن آن لذت می‌برم…”
