در ۶۰ روز ابتدای سال جاری، لاشه ۱۰ پلنگ ایرانی کشف شده است. دهمین پلنگ در منظقه آزاد شهرستان اسفراین و در فاصله حدودا ۴ کیلومتری از پارک ملی ساریگل بر اثر اصابت جسم سخت و تیزی مانند تبر به ناحیه صورت و جمجمه کشته شده است. رئیس اداره حفاظت محیط زیست اسفراین در این ارتباط گفته است: “نیروهای یگان محیط زیست پس از جستجوی بسیار طولانی در منطقه، در روز جمعه اول خردادماه لاشه یک پلنگ جوان را مشاهده کردند که بخش هایی از آن توسط حیوانات لاشه خوار خورده شده بود.”
به گفته او در روز ۱۳ فروردین ماه سال جاری نیز لاشه پلنگ دیگری در مناطق آزاد اسفراین کشف و به اداره محیط زیست این شهرستان منتقل شده بود.
پیش از این و در دوماهه‌اول سال ۹ پلنگ در مناطق بردسیر کرمان، کازرون فارس، ارتفاعات پشت‌کوه فارس، ایوان ایلام و تربت جام، سرخس ، فیروزکوه، لارستان فارس با مرگ‌های دلخراشی از بین رفته بودند. وضعیت پلنگ ایرانی نگرانی فعالان حقوق حیوانات و محیط زیست را برانگیخته است.
پلنگ هم به سرنوشت سوزپلنگ دچار می‌شود؟
در تعاریف مربوط به پلنگ ایرانی آماده که این گونه جانوری بزرگ‌ترین یا یکی از بزرگ‌ترین زیرگونه‌های پلنگ و بومی غرب آسیاست و در فهرست جانوران “در معرض خطر انقراض” اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت (آی‌یوسی‌ان) قرار دارد. با این حال توجه ویژه‌ای از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست به این گونه با ارزش جانوری نشده است. جاوید آل‌داوود، رئیس هیأت‌مدیره انجمن حمایت از حیوانات و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران در این مورد به روزنامه شرق گفته است: “واقعیت این است آمار و ارقام درباره کشتن پلنگ‌ها در طبیعت ایران چون جانوری مشهورتر و کمیاب‌تر است رسانه‌ای می‌شود، وگرنه کشتار حیات‌وحش و دیگر گونه‌های جانوری خیلی بیشتر از اینهاست، خیلی از جانوران دیگر در حال شکار هستند. وقتی اسلحه و فشنگ و مجوز در تعداد بسیار زیاد وجود دارد و وقتی مجوز شکار داده می‌شود که کار حتی برای افراد فاقد مجوز هم راحت می‌شود و برخی افراد هم مشکلات روحی و روانی دارند و به این شکل خودشان را التیام می‌دهند، طبیعی است که چنین نتایجی داشته باشد.”
هومان خاکپور، فعال محیط زیستی که پیش‌تر با روز گفت‌وگو کرده بود نیز معتقد است: “یکی از تهدیدهایی که علیه برخی از گونه‌های جانوری وجود دارد جاده‌هایی است که چه در مناطق حفاظت شده و چه درمناطقی که عموما زیستگاه‌های این گونه‌ها هستند احداث شده است.”
به گفته این کارشناس منابع طبیعی “متاسفانه تدابیر حفاظتی لازم جهت گذار این گونه‌ها پیش بینی نشده، محل‌های عبور شناسایی نشده‌اند و هیچ علامت گذاری صورت نگرفته است. رانندگان اطلاع چندانی ندارند و نمی دانند محل گذار حیوانات است و باید احتیاط بیشتری بکنند.”
این فعال محیط زیست معتقد است: “در بحث اطلاع رسانی و افکار عمومی سازمان حفاظت از محیط زیست نتوانسته به مردم آموزش بدهد که وقتی در زیستگاه‌های حیات وحش ایران تردد می‌کنند، گونه‌های جانوری را به خطر نیندازند. این‌ها همه باعث شده که ما هر روز شاهد کشته شدن گونه‌ای از حیوانات به ویژه پلنگ باشیم.”
خاکپور عنوان می‌کند که اگر سازمان محیط زیست به عنوان سازمان متولی مورد سوال قرار بگیرد که زیستگاه‌های مهم گونه جانوری کجاست و چه تعداد از این گونه در کشور موجود است، هیچ پاسخی ندارد که بدهد چرا که هیچ پروژه حفاظتی خاصی برای این گونه با ارزش جانوری در نظر گرفته نشده است.”
روزنامه جام‌جم هم پس از کشته شدن چهارمین پلنگ در سال جاری نوشته بود: “باید به مسئولان سازمان حفاظت محیط زیست هشدار داد چنان‌چه برنامه های این سازمان همچنان در حد وعده برای آماده شدن طرح های نجات باقی بماند هیچ بعید نیست تا پایان سال پلنگ نیز سرنوشت مشابهی مانند یوزپلنگ پیدا کند، گونه ای که اکنون جمعیتش حدود 50 قلاده برآورد می شود”.
این روزنامه در ادامه یادآور شده است: “سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان های مردم نهاد تاکنون نتوانسته آن طور که باید و شاید سبب آگاهی بومیان مناطقی شود که گونه های در خطر انقراض مانند پلنگ در آن زندگی می کنند، زیرا بسیاری از این بومیان هنوز گونه هایی مانند پلنگ، یوزپلنگ و خرس سیاه را دشمن خود می دانند. نکته اینجاست که به نظر می رسد سازمان حفاظت محیط زیست سرگرم آماده کردن طرح هایی است که قبل از این نیز بارها طراحی و ارائه شده اند، طرح هایی که فقط نوشته می شود و اراده‌ای برای اجرای آنها وجود ندارد، باید یادآور شد مدت‌هاست علت مرگ گونه‌های در خطر انقراض مشخص شده و دیگر نیازی به کار کارشناسی ندارد.”
محمد درویش، مدیرکل اداره آموزش سازمان حفاظت محیط‌زیست در همین ارتباط به روزنامه شرق گفته است: “من قبول دارم بخشی از ماجرای کشتارها در حیات‌وحش- مانند همین ماجرای پلنگ‌کشی - به ناآگاهی و اینکه مردم از قوانین اطلاع کافی ندارند مربوط است. مهم‌ترین قانون موجود در این‌باره این است که دامداران و کشاورزانی که از حیات‌وحش خسارت ببینند، سازمان موظف است خسارت آنها را بپردازد، اما خیلی از کشاورزان و دامداران این قانون را نمی‌دانند و خود برای حفاظت از دارایی خود اقدام می‌کنند که نتیجه کار اتفاقاتی از این دست است که مثلا یک دامدار برای حفظ گوسفندان خود پلنگی را می‌کشد. با این حال ما سعی کرده‌ایم در انحای مختلف این آگاهی را به مردم بدهیم که به این دلایل به حیات‌وحش خسارت نزنند.”
شرح عکس: لاشه پلنگی که در اسفراین کشف شده است. منبع: دیده بان محیط زیست
