نمایندگان اصولگرا که اکثریت کامل مجلس نهم را در اختیار دارند، در روز دوم مذاکرات سرنوشت ساز هسته ای با انتشار بیانیه ای برای توافق هسته ای شرط و شروط تعیین کرده اند. همزمان وزیر خارجه جمهوری اسلامی در پایان مذاکره با همتای آمریکایی اش از دردسترس بودن راه حل ها سخن گفته و گزارش های غیررسمی هم حاکی از تایید توافق احتمالی با صدور قطعنامه ای در سوی شورای امنیت است.
اصولگرایان اما در بیانیه خود که شامل سه شرط است اصرار کرده اند که در توافق میان تهران و غرب باید “دستاوردها و حقوق هسته ای ایران” حفظ شود و اینکه اگر توافق از سوی طرف دیگر غرب نقض شود حاکمیت جمهوری اسلامی حق دارد توافق با غرب را “کان لم یکن” تلقی کند.
مجلس البته در ساختار سیاسی موجود اختیار ویژه ای در خصوص تصمیم گیری و سیاست گذاری در پرونده هسته ای نظام ندارد، با این حال شرط اولی که نمایندگان طیف های مختلف جناح راست تعیین کرده اند به نظر تلاشی برای تحت فشار قرار دادن دیپلمات های دولت حسن روحانی می رسد: “لغو تمامی تحریم‌ها به صورت یکجا و مختومه کردن پرونده در شورای امنیت و بازگشت آن به حالت عادی.”
علی لاریجانی، رئیس این مجلس هم، دیروز در پاسخ به خبرنگاران و در دفاع از این بیانیه گوشزد کرد: “نظارت بر موضوع مذاکرات بخشی از وظایف مجلس است؛ ما با رویکرد حمایتی از مذاکرات، نظارت خود را انجام خواهیم داد.”
این بیانیه نوعی همسویی با سخنرانی آیت الله خامنه ای در ماه بهمن هم محسوب می شود؛ جایی که وی خاطرنشان کرده بود توافق در دو مرحله را “نمی پسندد”. گرچه لحن رهبر جمهوری اسلامی در آن سخنرانی در خصوص شیوه توافق آمرانه به نظر نمی رسید و بیشتر یک “توصیه” به نظر می آمد، اما ظاهرا اصولگرایان بهارستان قصد دارند از آن سخنرانی به نفع مواضع خود در جریان مذاکرات هسته ای استفاده کنند.
ایالات متحده گفته ممکن است برداشتن تمام توافق ها چندین سال به طول بینجامد.
اما در خصوص تایید توافق در شورای امنیت، جمهوری اسلامی از چند هفته پیش تکاپوهای جدی انجام داده است. تایید توافق در شورای امنیت پس از آن جدی شد که هفته گذشته ۴۷ سناتور جمهوری خواه با انتشار نامه ای خطاب به رهبران جمهوری اسلامی هشدار دادند که این توافق در دولت بعدی ممکن است نقض شود.
رویترز اخیرا به نقل از برخی دیپلمات های ناشناس که در جریان مذاکرات هستند نوشته گفت وگوهایی برای صدور قطعنامه توسط شورای امنیت انجام شده و ایالات متحده با صدور قطعنامه پس از توافق احتمالی با تهران از سوی این شورا موافقت کرده است.
دور جدید مذاکرات دوجانبه و چند جانبه به طور رسمی از روز یکشنبه در شهر لوزان سوئیس آغاز شد؛ شهری که میزبان جواد ظریف و جان کری – وزرای خارجه تهران و واشنگتن – بود. ایرنا، خبرگزاری رسمی دولت، روز دوشنبه با تاکید بر 5 ساعت مذاکره میان دو طرف از قول ظریف نوشت در مذاکرات “پیشرفت” حاصل شده است.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی البته متذکر شده: “لازم است تا روز جمعه با همه طرف ها مذاکره کنیم تا اینکه ببینم در نهایت به چه نتایجی منجر می شود.”
ظریف بر این باور است که “راه حل ها در دسترس” هستند و اینکه درباره تمام مسائل از جمله تحریم ها، “چشم اندازی” وجود دارد. وی عصر دیروز، لوزان را به مقصد بروکسل – پایتخت سیاسی اتحادیه اروپا و بلژیک – ترک کرد تا با وزیران خارجه انگلیس، آلمان و فرانسه درباره پرونده مذاکرات هسته ای گفتگو کند، اما علی اکبر صالحی، وزیر سابق خارجه و رئیس کنون سازمان انرژی اتمی را در لوزان جا گذاشت تا او همچنان جلسه را در سطح فنی با طرف آمریکایی ادامه دهد.
صالحی خود دیروز با نگاه امیدوارانه از فضای جلسات مذاکره سخن گفت: “جلسه فنی ما با طرف آمریکایی از دیروز بعدازظهر آغاز شد و احساس می کنم هر بار که دراین جلسات شرکت می کنیم مقداری توانسته ایم به جلو برویم که همین به نوبه خود نشانه مثبتی است.”
دو طرف بر اساس بیانیه ای که سه آذر منتشر کردند ملزم شده اند تا پایان ماه مارس به چارچوبی واقعی برای توافق دست یابند و تا پایان ماه ژوئن آن را برای عملیاتی شدن آماده کنند. با این حال به نظر نمی آید دو طرف بتوانند ظرف دو هفته آینده توافق کامل را امضا کنند اما امیدواری ها بر این است که بتوانند به یک “تفاهم سیاسی موقت” دست یابند. با توجه به فشار شدیدی که طرف های تندرو هم در ایران و هم ایالات متحده برای ناکام گذاشتن مذاکرات پیش گرفته اند، به نظر می آید دست یابی به این “تفاهم” امری ضروری برای ادامه دیپلماسی گفتگو حسن روحانی و باراک اوباما به شمار می آید؛ موضوعی که احتمالا تا حدی باعث عقب نشینی تندروها از فشارهای شدید کنونی می شود.
دیروز و در جریان روز دوم مذاکرات روزنامه های دست راستی همچون کیهان و وطن امروز که در خط مقدم مقابله با مذاکرات هسته ای هستند سرمقاله ای در این خصوص منتشر نکردند اما روزنامه میانه رو ابتکار در سرمقاله خود به قلم حشمت الله فلاحت پیشه – نماینده سابق اصولگرایان در مجلس و عضو فراکسیون امنیت ملی و سیاست خارجی – با دفاع از توافق احتمالی نوشت: “ایران و آمریکا اگر به این اراده برسند که توافق هسته ای باید از بحران خود خارج شود حتما این توافق صورت خواهد گرفت و بیشتر مخالفت ها در حاشیه قرار خواهد گرفت تا در متن! از سوم آذر سال گذشته یک مثلث برای مقابله با توافق هسته ای ایران شکل گرفت… که در راس این مثلث جمهوری خواهان مخالف دیپلماسی هسته ای حضور دارند، دو ضلع دیگر منطقه ای آن یکی لابی اسراییل به رهبری نتانیاهو است و دیگری نیز لابی عرب است “
روز یکشنبه و در آستانه آغاز مذاکرات جان کری ابراز امیدواری کرده بود امکان رسیدن به توافق “طی چند روز آینده” محقق شود. وی معتقد است اختلافات باقی‌مانده بیش از آنکه فنی باشد، “سیاسی” است.
