سید محمد مهدی شهیدی
اعلام خبر تشکیل سازمان حراست فناوری اطلاعات و سازمان نظام مهندسی فناوری اطلاعات توسط عبدالمجید ریاضی معاون میثاق نامه ای وزیر و دبیر شورای عالی فناوری اطلاعات شوک جدیدی به جامعه IT ایرانی وارد کرد. در گزارشی تحلیلی که در ادامه می خوانید این دو رویداد و پیامد های آن بررسی شده اند.
اعلام وضعیت فوق العاده در IT ایرانی
اخیرا عبدالمجید ریاضی در اقدامی غیر مترقبه در نشست مطبوعاتی از تشکیل حراست IT در تمام دستگاه های اجرایی خبر داده و دلیل آن را چنین بیان کرده است: “دشمنان ما مرتب به دنبال سوء استفاده از اطلاعات هستند و ما باید از اطلاعات خود حراست کنیم.“
البته سابقه ی اقدامات “امنیتی” حراست مخابرات به سال 1383باز می گردد. زمانی که حراست شرکت مخابرات شرکت ISP ایده نگار را در سیستان و بلوچستان بست و تجهیزات آن را پلمپ کرد. اقدامی که خارج از حوزه عمل و اختیارات شرکت مخابرات بود و چنانکه در همان ایام محمد صادق جدیدی، عضو انجمن صنفی شبکه های اینترنتی اعلام کرد: “ مخابرات حق ندارد از عناصر حراست برای رسیدن به اهداف خود استفاده کند.” آیا وزارت اطلاعات { به عنوان متولی امور امنیتی} در جریان این مسایل است؟ “ ( 21 مرداد 83 / ایسنا) با این همه خبر تشکیل “حراست فناوری اطلاعات” در وزارت ICT و سایر دستگاه ها، چشم انداز جدبدی را پیش چشم ترسیم می کند.
صاحبنظران بسیاری تاکید دارند که طرح آقای ریاضی برای “حراست از اطلاعات” به وضوح خارج از اختیارات وزارت خانه مطبوع ایشان است. چه وزارت اطلاعات عهده دار و متولی نظارت بر امور امنیتی کشور است، چه در ابعاد اقتصادی و اجتماعی، چه سیاسی و چه دسترسی “دشمنان” آقای ریاضی به اطلاعات ایران.
این صاحب نظران معتقدند اگر وزارت اطلاعات، سخنان عبدالمجید ریاضی را جدی گرفته اند، لازم است تا در این زمینه نظر خود را اعلام و از ایجاد بدعت های جدید امنیتی که می تواند نهاد های موازی را پدید آورد، جلوگیری کند. با توجه به نوع رویکرد و بینش مدیران ارشد وزارت ICT و از جمله آقای ریاضی نسبت به مقوله اینترنت و نسبت اختیار مردم دراین شبکه جهانی، چنین اقداماتیقاعدتا از دایره وزارتخانه فراتر خواهد رفت و چنانکه خود ایشان فرموده اند تمام کاربران ایرانی را در بر خواهد گرفت.
نکته دیگری که در همین ارتباط هنوز نامشخص مانده، جزئیات وظایف، اختیارات و مسوولیت های این سازمان جدید الوعده است. البته اگر چنین حیطه هایی کارشناسی شده باشند.
عبدالمجید ریاضی در بخش دیگری از صحبت های خود، از این نکته نیز ابراز نگرانی کرده است که “حدود 89 درصد کاربران ایرانی از یا هو برای ایمیل زدن استفاده می کنند.” به این ترتیب، معلوم نیست اگر قرار باشد حراست فناوری اطلاعات بخواهد امنیت را به اطلاعات ( از جمله ایمیل کاربران ایرانی) اعمال کند، مسدود کردن سایت یاهو از جمله اقدامات مورد نظر آن خواهد بود یا خیر.
موازی سازی برای سازمان نظام صنفی
تجربه تاریخی دو، سه دهه اخیر، سرشار از خاطرات “ موازی سازی” در کشور است. به عقیده کارشناسان، تأسیس نظام مهندسی IT در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، تازه ترین مورد از این روش برای از میدان خارج کردن رقیب است: رقیبی که با نام “ سازمان نظام صنفی رایانه ای کشور” در چارچوب قوانین استوار و با برگزاری انتخابات آزاد در تمام استان های کشور، تشکیل شد و حکم ریاست آن را رئیس جهمور وقت – محمد خاتمی- امضا کرد. نهادی صنفی که حوزه وسیعی از فناوری اطلاعات را در کشور تحت پوشش قرارداده است. ظاهرا چون نمی شد این نهاد صنفی را از بین برد یا رئیس آن را عوض کرد، ایجاد یک نهاد موازی با آن در دستور کار قرار گرفت.
تشکیل نظام مهندسی فناوری اطلاعات
جججججججناب
آقای ریاضی دبیر شورای عالی فناوری اطلاعات و طراح اصلی سازمان نظام مهندسی IT معتقد است: ”حوزه فناوری اطلاعات نیز چون حوزه های پزشکی و مهندسی که دارای نظام های پزشکی و مهندسی هستند، نیازمند یک نظام مهندسی است، فلذا نظام مهندسی فناوری اطلاعات باید راه اندازی شود.“
در همین ارتباط، وی در مصاحبه ای گفته است: “هم اکنون کارگروه مربوط به تشکیل نظام مهندسی IT در وزارت ارتباطات در حال انجام اصلاحات نهایی روی طرح نظام مهندسی IT هستند تا هر چه زودتر طرح آن را برای تصویب به مجلس ارایه دهند.“
خبرهای موثق حاکی از آن است که هیات دولت کلیات تشکیل این سازمان را تصویب کرده اما به دلیل شباهت های بسیار اساسنامه آن با سازمان نظام صنفی رایانه ای کشور، عودت داده شده به دبیر خانه محترم شورای فناوری اطلاعات تا چنانکه جناب ریاضی گفته اند، اصلاحات نهایی روی آن صورت بگیرد.
نکته قابل توجه در این زمینه بیان عبد المجید ریاضی در ردّ نسبت میان سازمان مورد نظر با سازمان نظام صنفی رایانه ای کشور است. وی تاکید دارد : “نظام صنفی رایانه ای هم تشکیل شده اما ما نظام مهندسی فناوری اطلاعات نداریم.“
دربیان ایشان ضمیر “ما” به وزارتخانه ICT برمی گردد و معنا و مفهوم آن این است که وزارت ICT و خصوصا شورای عالی فناوری اطلاعات باید از هر چیز، یک نمونه ی “ میثاق نامه ای” داشته باشد تا از بابت مدیران صنایع IT نگرانی ای وجود نداشته باشد. در چنین شرایطی، ظاهرا ادامه فعالیت شرکت های IT به موازینی موکول خواهد شد که نظام مهندسی تعیین می کند.