آرش سیگارچی
با اعلام اسامی اعضای جدید شورای عالی حوزه علمیه قم، آیت الله مصباح یزدی که پدر معنوی اصولگرایان و دولت محسوب می شود، از این شورا خارج شد. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که به موجب اساسنامه شورای عالی حوزه، حکم اعضای این شورا که ”دست‌کم هفت نفرند” پس از تعیین از سوی جامعه مدرسین و “تایید رهبری و مراجع تقلید”، به وسیله رییس جامعه مدرسین امضا و تنفیذ می‌شود.
رسانیوز در این ارتباط اعلام کرده است: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با انتشار اطلاعیه‌ای اسامی نه عضو دور پنجم شورای عالی حوزه علمیه قم را معرفی کرد که در میان آنها “آیات رضا استادی، مرتضی مقتدایی، محمد مؤمن، محمد یزدی، سید احمد خاتمی و حجج اسلام والمسلمین سیدهاشم حسینی بوشهری، محمود رجبی، محمود عبداللهی و سید محمد غروی” حضور دارند.
وظایف شورای عالی در دو محور کلی تدوین شده است. در محور اول برنامه‌ریزی در امور تحصیلی، جذب و گزینش، نظارت و مشاوره، برنامه‌ریزی در امور اخلاقی و معیشتی طلاب است.
در کنار این وظایف، نصب و عزل و قبول استعفای مدیر حوزه علمیه، تدوین و تصویب تشکیلات مدیریت و شرح وظایف مدیر و قائم مقام و معاونت‌ها، تایید قائم مقام و معاونان مدیر پس از معرفی از سوی او، نظارت بر اجرای مصوبات شورای عالی، ارزیابی نتایج آن و اخذ گزارش عملکرد مدیر جهت ارزیابی و بررسی طرح های پیشنهادی مدیر، تصویب بودجه سالانه شورای عالی و مدیریت و تعیین منابع آن، تصویب اساسنامه مراکز آموزشی، تحقیقی، تبلیغی، پرورشی، خدماتی و دیگر موسسات وابسته به حوزه علمیه، بررسی و تعیین راههای مناسب جهت برقراری ارتباط حوزه با دیگر مراکز علمی و فرهنگی داخل و خارج کشور از وظایف این شورا تعریف شده است.
به موجب اساسنامه شورای عالی حوزه علمیه قم “پس از تصویب جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و تایید رهبر انقلاب و مراجع تقلید” این اعضا به عضویت شورای عالی حوزه علمیه قم منصوب شدند. اعضای قبلی این شورا یزدی، استادی، مؤمن، مصباح یزدی و مقتدایی و حجج اسلام والمسلمین غروی، شب‌زنده‌دار، عبداللهی و رجبی بودند که در میان حذف شدگان نام مصباح یزدی نسبت به سایرین از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
اکثر منابع خبری نزدیک به آیت الله مصباح در مورد این “عدم انتصاب” سکوت کرده اند؛سایت “رجا نیوز” نیز تنها با عنوان “معرفی اعضای جدید شورای عالی حوزه علمیه قم” این خبر را منعکس کرده است.
از سوی دیگر یکی از سایت های اطلاع رسانی شهر قم دلیل عدم انتصاب آیت الله مصباح را مشاغل بسیار وی عنوان کرده است.
مصباح یزدی از بنیانگذاران بنیاد علمی و پژوهشی باقر العلوم و موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، در حال حاضر رئیس موسسه علمی پژوهشی امام خمینی، رئیس شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و عضو مجلس خبرگان رهبری است.
نزدیک ترین مجاهد
در حالیکه مصباح یزدی برای عضویت در شورای جدید حوزه علمیه انتخاب نشده است، روز گذشته سعیدی، نماینده آیت الله خامنه ای در سپاه پاسداران در سخنانی به دفاع از وی پرداخت و گفت: ”آیت الله مصباح از نزدیک ترین مجاهدان به اندیشه و تفکر امام هستند.“
دفاع اینچنینی از آیت الله مصباح یزدی در شرایطی صورت می گیرد که هفته پیش در مراسم چهلمین روز درگذشت آیت الله توسلی موسوی لاری، وزیر کشور دولت خاتمی در بخشی از سخنان خود به خاطره ای اشاره می کند که آقای توسلی دوشب پیش از درگذشت، از آیت الله خمینی رهبر انقلاب اسلامی، تعریف کرده است: ”پس از شهادت جناب حاج شیخ فضل الله محلاتی، برادران سپاه با بیت امام تماس گرفته و به حاج احمد آقا گفتند اگر امام تایید کند، آقای فلانی را به عنوان جانشین آقای محلاتی خدمتتان معرفی کنیم.اما امام گفتند نخیر، من بیایم این آقا را به عنوان نماینده خودم در سپاه بگذارم که برود منویات و نظرات پدرخانمش آقای… را پیاده کند و سپاه را وارد این مسایل نماید؟”
بازتاب به نقل از موسوی لاری می افزاید: ”حاج احمد آقا که لحن ناراحت و نگران امام را دید، به امام عرض کرد: آقا این نظر من نبود. نظر فرماندهان سپاه بود که خدمتتان عرض شد که امام باز با همان لحن فرمودند: نخیر، نمی شود. شخص دیگری تعیین شود.”
موسوی لاری می افزاید: ”اما اکنون وضع به جایی رسیده است که اتوبوس‌های پر از جوان را از اطراف به قم می‌برند تا پای سخنان شخصی که امام در مورد پیاده شدن نظراتش در سپاه، آن همه از خود حساسیت نشان می‌داد و با نمایندگی داماد وی در سپاه مخالفت می‌کرد، بنشینند تا از وی رهنمود بگیرند!“
هر چند موسوی لاری در آن سخنرانی از این “پدر خانم” نام نبرده اما مشخصا منظور وی آیت الله مصباح یزدی است که پدر زن محمدی عراقی است. پس از این خبر، سایت تابناک مشخص ساخت که “پس از شهادت آیت الله محلاتی در سال 1364، امام مدت حدود سه سال از نصب نماینده در سپاه پاسداران خودداری کرده و سپس شخص دیگری را منصوب فرموده‌اند”.
به دنبال طرح این مسائل روزنامه کیهان در مقالاتی به قلم “حسین شریعتمداری به دفاع از “محمدی عراقی و پدر زنش” برخاست.سخنان سعیدی نماینده رهبری در سپاه نیز پس از این مقالات بیان شده است. رجا نیوز سایت نزدیک به دولت دیروز در این مورد نوشت : نماینده ولی فقیه در سپاه نیز با توجه به حضور 3 دهه ای خود در این بخش، درباره شبهادت مطرح شده پیرامون حضور محمدی عراقی در سمت نمایندگی امام (ره) در سپاه، گفت: به خاطر حضور در مدرسه حقانی و مسئولیتهای مختلف در سپاه از این مسئله اطلاع همه جانبه دارم چون هم در مدرسه حقانی ارتباط نزدیکی با محمدی عراقی داشته و دارم و هم به عنوان شاگرد بهره‌های زیادی از استاد بزرگوار مصباح یزدی برده‌ام. پس از انتصاب شهید محلاتی به عنوان نماینده امام (ره) در سپاه، محمد عراقی قائم مقام نمایندگی سپاه بود که پس از شهادت شهید محلاتی، محمدی عراقی حکم گرفتند و منصوب شدند و نماینده امام (ره) در سپاه بودند و این مسئله قابل انکار نیست. با حکم امام (ره) اولین نماینده ایشان شهید محلاتی بود و بعد از آن شهید، افراد ارزشمندی چون طاهری خرم آبادی، فاکر، محمدی عراقی و آیت الله موحدی کرمانی این مسئولیت را بر عهده داشتند.
مصباح از انزوا تا قدرت
این روحانی حاضر در سپاه پاسداران همچنین در ادامه اظهارات خود به سابقه مبارزاتی آیت الله مصباح یزدی اشاره کرده و گفته است:“آقای مصباح نیز در دوران گذشته و امروز از جهت پیش بینی و آسیب شناسی سیاسی، قوی ترین فرد است در این مورد بهتر است آقایان به مصاحبه آیت الله معصومی توجه کنند که از مبارزات انقلابی آیت الله مصباح و 2 ماه پنهان شدن وی در کوه سخن گفته است.”
اظهارات نماینده مقام رهبری در سپاه پاسداران در حالی بیان می شود که آیت الله مصباح یزدی از جمله مروجان ”اندیشه حجتیه” بوده است. براساس اعتقاد اعضای این انجمن “در زمان غیبت امام هر انقلابی نامشروع است.”
این نظر آیت الله مصباح و سایر اعضای این انجمن در سالهای پیش از انقلاب همواره موجب ناراحتی آیت الله خمینی بود و به همین دلیل اعضای این انجمن هرگز در زمان حیات آیت الله خمینی مجال حضور در پست های کلیدی را نیافتند. اما مصباح یزدی که در دوران زندگی آیت الله خمینی بارها با درهای بسته بیت وی مواجه شده بود، پس از رهبری آیت الله خامنه ای مورد حمایت فراوان قرار گرفت. حمایت های مالی موسسه او را به یک مرکز بی رقیب و مدرن تبدیل کرد. مثلا، موسسات وابسته به مصباح یزدی در اولین سالهای ورود اینترنت به ایران وب سایت های خود را ایجاد کردند و از اینترنت برای گسترش اندیشه های وی بسیار بهره بردند.
در این سالها مصباح یزدی که در سال های دولت اصلاحات از اصلی ترین متتقدان خاتمی بود، نقش مهمتری یافت. بسیاری از مخالفان مصباح یزدی معتقدند “احکام مرگ” قتلهایی را که بعد ها به قتلهای زنجیره ای موسوم شد مصباح به برخی عناصر وزارت اطلاعات داده است.
در اولین جلسه دادگاه متهمان قتلهای زنجیره ای کرمان نیز که در آن گروهی از تندروهای مذهبی به اتهام کشتن برخی از زنان و مردان محاکمه شدند، متهمان گفتند که از طریق شنیدن سخنرانی آیت الله مصباح مبنی بر اینکه پس از سه بار تذکر، اگر فردی منکر را تکرار کرد، ریختن خونش مباح است، به این نتیجه رسیده اند که می توانند زنان و مردان فاسد را بکشند و این قتلها را تکلیف شرعی خود دانستند.
او از سوی آیت الله خامنه ای بارها به عنوان جانشینی برای آیت الله مطهری معرفی شده است. فیلم ملاقات مصباح و خامنه ای در سال 1380 - که در آن، رهبر با حالتی مریدانه به منزل مصباح می رود و از وی تجلیل می کند - نشان دهنده عمق ارتباط این دو روحانی است. از سوی دیگر آیت الله مصباح یزدی که همیشه زیر سایه قدرت بزرگتر قرار داشته است، بی محابا با روحانیونی چون هاشمی و خاتمی درگیر شد، او می دانست که در این درگیری ها از حمایت رهبری برخوردار خواهد شد.
وی در جریان شدت گرفتن درگیریش با خاتمی تا به آنجا پیش رفت که در یک جلسه غیرعمومی حلال زاده بودن وی را نیز زیر سوال برد! در ماجرای سفر هاشمی به قم و مجادلات انتخاباتی تیر 84 نیز دفتر مصباح و شاگردانش نقش بسیاری در برخورد با هاشمی و خانواده او داشتند. شاگردان مصباح جلسه هاشمی رفسنجانی را در قم به هم ریختند، پیش از آن نیز شاگردان مصباح به خانه آیت الله جوادی آملی - به خاطر حمایتش از هاشمی - حمله کرده و تا مرز درگیری فیزیکی با او رفته بودند. مصباح یزدی پس از رفتن خاتمی در انتخابات صریحا از احمدی نژاد حمایت کرد و پس از روی کار آمدن وی مورد حمایت مالی دولت قرار گرفت. بودجه موسسه امام خمینی پس از آن به حدی نجومی افزایش یافت.