اسب‌های تروا از درون و بیم تهدید از بیرون

نویسنده

ejlalghavami.jpg

ذات قدرت در بلعندگی‌اش است و بلعنده، فربهی‌اش را مرهون و مدیون طعمه‌‌هایی است که می‌بلعد و از این میان، بلعنده‌ترین نهاد مصنوع بشری نهاد دولت است.

فربهی دولت، در گرو بلع قدرت‌های کوچکتر است. مهم ترین این قدرت ها، در آستانه‌ی پیدایش دولت مدرن از نیمه‌های سده‌ی پانزدهم و قبل از آن فئودالیسم بود و اندکی دیرتر در سده‌های هفدهم و هیجدهم کلیسا، و سرانجام آنکه از آغاز سده بیستم با ظهور نهادهای مدرن، احزاب سیاسی، روزنامه و نهادهای مدنی در این جایگاه قرار گرفتند. مالا اینکه دولت‌های شبه مدرن در جهان امروز و در جوامع توسعه نیافته همچنان دوام و بقای خویش را در بلعیدن و محو و انکار همه‌ی آن قدرت‌هایی می‌دانند که در یک کلام جامعه و جامعه مدنی را در نقطه‌ی مقابل دولت قرار می دهند.

اما رمز و راز اساسی و مکانیسم دیرین زوال و افول قدرت دولت و انحطاط آن دقیقا در همین نکته نهفته است که دولت هایی پیشامدرن و شبه‌مدرن که غالب دولت‌های موجود در کشورهای توسعه‌نیافته و در حال توسعه از این گونه‌اند، استمرار و دوام و بقای خویش را در گرو شکاف و فاصله‌ی عمیق میان دولت و ملت و میان قدرت و آزادی می‌دانند. بدیهی‌ترین پیامد این مساله، از یک سو تابو شدن قدرت افسانه‌ای دولت است که دولت را نقد‌ناپذیر و مستظهر به عقل کل می‌‌داند، و از سوی دیگر بیگانه بودن و روز به روز بیگانه‌تر شدن دولت از آنچه می‌باشد که در عرصه‌ی جامعه در جریان است.

به عبارتی، دولت پیشامدرن و شبه‌مدرن، از حقیقت‌های موجود در جامعه غافل است و روی مسایل بیرون از مرزها متمرکز شده است. در حقیقت، تنها این شائبه و فکر دولتمردان است که فکر می‌کنند جامعه را تحت نظارت، کنترل و مدیریت خود دارند، حال آنکه واقعیت ماجرا آن است که از آنان، بسیاری از تهدیدات که در بطن جامعه می‌گذرد غافلند، تهدیدات عدیده‌ای که هر کدام از آنها قادر است که دولت و جامعه‌ی سیاسی را از هم بپاشد.

داستان غفلت دولتمردان از تهدیدات داخلی، داستان دولت شهر تروا است، که در نبردهای متوالی با دولت شهر اسپارت همچنان مقاومت می‌کرد، تا آنکه اسپارتی‌ها به سادگی دولت شهر تروا را تسخیر و نابود کردند: با ساختن اسب چوبی بزرگی که تعدادی جنگاور را درون آن اسب چوبی جای داده و آن ‌را به دولت شهر تروا هدیه دادند. مردم شهر تروا، این اسب را هدیه ای از جانب خدایان دانسته را پذیرفته و به داخل شهر آمردند. شب هنگام، در حالی که ساکنان تروا از آنچه در انتظارشان بود غفلت کرده و در آسایش آرمیده بودند، جنگاوران از داخل اسب بیرون آمده و شهر را تصاحب کردند، داستان امروز جامعه ما داستان اسب تروا است. صدها اسب تروا امروز از درون اساس جامعه سیاسی ایران را تهدید می‌کنند، اسب تروای ابتذال، اسب تروای فساد مالی، اسب تروای ارتشا، اسب تروای تورم، اسب تروای نگاه امنیت محور به مطالبات اجتماعی و….