محبوبه نیک نهاد
در ادامه کمک‌های مالی دولت احمدی نژاد به نهادهای مذهبی در اختیار محافظه کاران، هیئت دولت یک میلیارد ریال به ساخت مهدیه تهران کمک کرد. دولت نهم پیش از این هم میلیاردها تومان در مکان‌ها و مراکز مذهبی به ویژه مسجد جمکران هزینه کرده است.
بنا به اعلام دبیرخانه شورای اطلاع رسانی دولت، کمک یک میلیارد ریالی دولت نهم به ساخت مهدیه تهران با پیشنهاد معاون نظارت و برنامه‌ریزی احمدی نژاد و از محل اعتبار هزینه‌های پیش‌بینی نشده سرمایه‌ای قانون بودجه سال جاری پرداخت شده است. دولت نهم، همزمان با این امر، یک میلیارد ریال هم برای اجرای طرح ”ساماندهی مد و لباس” در اختیار وزارت ارشاد قرار داده است. این طرح یکی از تلاش‌های محافظه کاران برای مذهبی کردن ظاهر جامعه و سامان دادن و به اصطلاح “اسلامی کردن پوشش شهروندان” است.
کمک‌های دولت به اماکن و فعالیت‌های مذهبی خاص، بارها انتقاد برخی فعالان سیاسی و حتی علمای مذهبی را برانگیخته است. تعداد قابل توجهی از علمای مذهبی شیعه، به اصالت مسجد جمکران اعتقاد ندارند و گسترش و ترویج آن را در راستای نوعی خرافه‌گرایی می‌دانند.
در این دو سال که زیارت مسجد جمکران آشکارا از سوی دولت نهم ترویج شده است، چند تن از علما و مراجع قم از توجه پیش از حد به این مسجد انتقاد کرده‌اند؛ تا جایی که چندی پیش یکی از مراجع تقلید نزدیک به محافظه‌کاران گفت: “بسیاری از کسانی که به زیارت جمکران می‌روند، به زیارت حضرت معصومه در قم نمی‌آیند و این خلاف مبانی اعتقادی ماست.“
با این حال دولت احمدی نژاد در سال جاری نیز بیش از 15 میلیارد ریال به مسجد جمکران اختصاص داده است. به گفته استاندار قم، بخش عمده این بودجه به توسعه پارکینگ‌های اطراف مسجد جمکران اختصاص یافته است؛ پارکینگ‌هایی با ظرفیت بیش از 20 هزار خودرو، که به گفته شاهدان عینی، تقریبا همه ظرفیت آن در اکثر قری به اتفاق روزهای سال بی‌استفاده است. دولت نهم همچنین اعلام کرده که بنا دارد با یک برنامه‌ریزی منسجم تا سال 2000 هجری شمسی، امکان حضور سالانه 15 میلیون نفر را در جمکران فراهم کند!
فعالان سیاسی منتقد دولت نیز معتقدند این کمک‌ها که از بودجه عمومی کشور صورت می‌گیرد، بیشتر در راستای اهداف سیاسی و اجتماعی محافظه کاران است تا ترویج عقاید و ایمان مذهبی. آنها به موارد متعدد استفاده ابزاری جناح محافظه‌کار از اعتقادات مذهبی بخشی از جامعه اشاره می‌کنند و هدف از اختصاص بودجه به اماکن مذهبی را شکل‌دهی به افکار عمومی از طریق تریبون‌های دینی و بسیج سیاسی توده‌ای از طریق جلسات و گرایش‌های مذهبی بخش سنتی جامعه می‌دانند.
استفاده ابزاری و سیاسی از اماکن مذهبی
احمدی نژاد پیش از اینکه به ریاست‌جمهوری برسد، در زمان حضور خود در شهرداری تهران بارها از بودجه شهرداری به نهادهای مذهبی کمک کرده بود؛ به طوری که تنها در ماههای محرم و صفر سال 83 بیش از 5⁄1 میلیارد تومان به هیئت‌های مذهبی شهر تهران اختصاص داد. وی در آغاز کار دولت نهم و در آستانه نیمه شعبان سال 84 نیز رقم مشابهی را برای پذیرایی از زائران مسجد جمکران در حومه قم اختصاص داد و بر اساس شنیده‌ها وقتی وزیر راه، که تنها عضو مشترک کابینه هشتم و نهم بود، درخواست کرد بخشی از این بودجه به ترمیم جاده قم- جمکران اختصاص یابد تا سالانه صدها کشته ندهد، با برخورد تند احمدی نژاد روبرو شد.
این خبر از نگاه منتقدان دولت، نشانه‌ای آشکار از قصد احمدی نژاد برای سوء استفاده از علایق مذهبی مردم تلقی شد. با این حساب، کمک به مهدیه تهران را هم می‌توان در راستای بهره‌گیری‌های سیاسی محافظه کاران از آن، و هم با هدف سوء استفاده از جلسات دینی و جلب حمایت اقشار مذهبی تحلیل کرد.
مهدیه تهران که اکنون کمکی یک میلیارد ریالی از دولت نهم دریافت کرده است، در سالهای اخیر به طور کامل در اختیار محافظه کاران بوده است. علاوه بر حضور روحانیان شاخص جناح محافظه‌کار همچون محمد یزدی و دری نجف‌آبادی در هیئت مدیریه مهدیه تهران که انتساب آشکار این مکان به محافظه‌کاران را می‌رساند، در سالهای اخیر بارها جلسات سیاسی محافظه کاران نیز در این مکان برگزار شده است.
مهدیه تهران خصوصا در سه سال اخیر بارها در اختیار آبادگران، شورای هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی، ائتلاف پیروان امام و رهبری و محافظه کاران تحول‌خواه قرار گرفته است تا جلسات سیاسی و انتخاباتی خود را در آن برگزار کنند.
در واقع این مکان در یک دهه اخیر و حتی پیش از بالا گرفتن استفاده‌های سیاسی از آن نیز محل برگزاری جلسات هیئت رزمندگان بوده است، که بعدها مشخص شد سخنرانان و مداحان آن همگی جزو مبلغان و هواداران جناح اصولگرا هستند و از جلسات مذهبی خود نیز برای اهداف سیاسی بهره می‌گیرند.
پیشینه مهدیه تهران
مهدیه بزرگ تهران در سال 1347 شمسی توسط “شیخ احمد کافی” ایجاد شد. این واعظ مذهبی پرطرفدار که یکی از واعظان سنتی به شمار می‌رفت و با روشنفکران مذهبی همچون دکتر شریعتی به شدت دشمن بود، این مکان را در مساحتی بالغ بر 4000 متر در خیابان ولیعصر (محله امیریه) با کمک تعدادی هواداران خود خرید تا جلسات هفتگی دعای کمیل و دعای ندبه را که در منزل شخصی خود تشکیل می‌داد، به این مکان منتقل کند.
جشن نیمه شعبان، جلسات سخنرانی شیخ احمد کافی و مراسم هفتگی دعای ندبه در صبح جمعه، از جمله مراسم‌های مهم مذهبی در تهران آن سالها محسوب می‌شد. گفته می‌شود که این خطیب سنتی، بعدها در حدود 20 شهر دیگر نیز به تاسیس مکان‌هایی به نام مهدیه اقدام کرد. کافی در حاشیه مهدیه تهران، یک صندوق قرض‌الحسنه، یک درمانگاه و داروخانه و یک حوزه علمیه نیز راه‌اندازی کرد و تا زمان فوت او در 1356 این مرکز، در برابر ”حسینیه ارشاد” که مهمترین مرکز تجمع نواندیشان مذهبی بود، تقریبا اصلی‌ترین مرکز تجمع متدینین سنتی تهران به شمار می‌رفت.
شیخ احمد کافی، موسس مهدیه تهران، مهمترین مروج “مسجد جمکران” در قم نیز محسوب می‌شود؛ تا جایی که برخی معتقدند تبلیغات او این مسجد را که در آن سالها بسیار کوچک، گمنام و تقریبا مخروبه بود، به شهرت رساند.
مهدیه تهران پس از انقلاب اسلامی تا سالها در حاشیه قرار داشت و جلسات مذهبی در سطح محدودی در آن برگزار می‌شد. تنها یک بار در سالهای پایانی دهه 60 محمد یزدی، عضو جامعه روحانیت مبارز و رئیس هیئت مدیره مهدیه تهران، تلاش کرد با ترتیب دادن یک سخنرانی سیاسی در این مکان، شهرت مهدیه را احیا کند و از این مکان در خدمت اهداف جناح راست بهره‌گیری کند، که این جلسه توسط هواداران جناح چپ به هم خورد.
اما چند سال پس از پایان جنگ با عراق، وقتی که گروهی از رزمندگان جنگ تصمیم گرفتند به پراکندگی خود خاتمه دهند و به این منظور “هیئت رزمندگان اسلام” را تشکیل دادند، مهدیه تهران برای برگزاری جلسات در اختیار این هیئت قرار گرفت و بعدها که سخنرانان و مداحان این هیئت - و شاخه‌های جدا شده از آن تحت عنوان رزمندگان غرب تهران و … - علیه اعضای دولت هاشمی و سپس خاتمی به موضع‌گیری پرداختند، فعالیت‌های مهدیه تهران نیز جنبه سیاسی پیدا کرد. این روند، در سالهای اخیر با برگزاری جلسات انتخاباتی محافظه کاران در این مکان به اوج رسیده است و کمک اخیر دولت احمدی نژاد به مهدیه تهران نیز در این راستا قابل ارزیابی است.