در شرایطی که بحران اقتصادی در ایران صدای اصولگرایان را هم در آورده، محمود احمدی نژاد اعلام کرده که برای نجات اقتصاد جهان یک بسته پیشنهادی در نظر گرفته است. وی قرار است در جریان دوازدهمین اجلاس سازمان همکاری شانگهای این بسته پیشنهادی را ارائه کند. این در حالیست که همزمان بانک مرکزی ایران اعلام کرده بدهی دولت به بانک‌ها در شش سال چهار برابر شده و احمد توکلی نیز گفته 90 درصد ذخیره ارزی توسط دولت خرج شده است.
سه روز پیش محمود احمدی نژاد عازم چین شد تا در اجلاس شانگهای، پیشنهادهای جدیدی برای عبور از بحران های اقتصادی جهانی ارائه کند. هنوز دقیقا مشخص نیست وی چه چیزی را به عنوان پیشنهاد برای حل بحران اقتصادی جهان مطرح خواهد کرد. این درحالی است که وضعیت اقتصادی کشور در داخل موجب شده افکار عمومی و کارشناسان اقتصادی عملکرد دولت را در حوزه اقتصادی به چالش و انتقاد بکشند. سایت خبری آفتاب در واکنش به این اقدام احمدی نژاد نوشت: “مردم ایران امیدوارند بخشی از این پیشنهادات برای نجات جهان، کمکی هم به اقتصاد کشور خودمان بکند. حداقل بتواند تورم عنان گسیخته را اندکی کاهش دهد. راستی کسی برای حل مشکلات اقتصادی ایران بسته ای ندارد ؟ یا دارد و بی خیال آن شده است”؟
این اولین بار نیست که محمود احمدی نژاد از وجود چنین طرح هایی سخن می گوید.وی اولین بار این پیشنهادات را در نامهای به جورج بوش، رئیس جمهور سابق ایالات متحده و در سال 2007 مطرح کرده بود. اما این بار در حالی دوباره به فکر نجات اقتصاد جهان افتاده که علی رغم افزایش چشمگیر درآمد نفتی،دولت مجبورشده برای جبران کسری بودجه، بودجه عمرانی کشور را کاهش دهد. دولت احمدی نژاددر شرایطی با کسری بودجه مداوم مواجه است که به گفته کارشناسان بیش از نیمی از درآمد نفت کل تاریخ ایران مربوط به 7 سال دوره ریاست جمهوری وی می‌شود. به گواه آمارها کل درآمد نفت ایران تا پایان سال گذشته هزار و 135 میلیارد دلار بوده که بیش از 560 میلیارد دلار آن مربوط به دولتهای نهم و دهم است.
بدهی دولت به بانک‌ها 4 برابر شده
درست همزمان با اعلام این خبر از سوی رئیس دولت، بانک مرکزی با انتشار گزارشی از چهاربرابر شدن سطح بدهی دولت به بانک‌ها از سال 1384 تا 1390 خبر داده است. بر اساس این گزارش، از سال 84 تا پایان بهمن‌ماه سال گذشته، میزان بدهی دولت به سیستم بانکی ایران از 11.2 هزار میلیارد تومان به 40.3 هزار میلیارد تومان رسیده که تنها از سال 88 تا 90، مبلغ 17 هزار میلیارد تومان بر این بدهی‌ها افزوده شده است. وبسایت خبر‌آن‌لاین، نزدیک به علی لاریجانی در توضیح این خبر آورده است: “تنها دلیل افزایش بدهی دولت به سیستم بانکی، افزایش هزینه‌های دولت ناشی از بی‌انضباطی مالی بوده است”.
دولت ذخیره ارزی را به باد داد
در تحولی دیگر در ارتباط با وضعیت اقتصادی ایران، احمد توکلی، رئیس مرکز پژوهشهای مجلس گفته است که 90 درصد ذخیره ارزی توسط دولت خرج شده. توکلی در جلسه روز گذشته مجلس که با حضور وزیر جهاد کشاورزی برگزار شده بود ضمن هشدار شدید درباره “بیماری تب هلندی و اقتصاد نابسامان” چنین توضیح داد: “در سال 89 اتکای بودجه به نفت 59 هزار میلیارد تومان در سال نود 64 هزار میلیارد تومان و در سال نود و یک 74 هزار میلیارد تومان بوده است. هر چه اتکای بودجه دولت به نفت شدیدتر شود آثار این بیماری هلندی شدیدتر می شود”.
به گفته این نماینده مجلس، بیماری هلندی در اقتصاد ایران از سال 85 تا کنون به طور مستمر رایج بوده است.
بیماری هلندی یک مفهوم اقتصادی است که رابطهٔ بین بهره‌برداری بی‌رویه از منابع طبیعی و رکود در بخش صنعت را توضیح می دهد. بیماری هلندی از زمانی رخ می‌دهد که دولت بعد از افزایش درآمدها و بر هم خوردن تعادل عرضه و تقاضا به عنوان متولی اقتصاد کلان وارد کارزار می‌شود و سعی می‌کند به طور مصنوعی و از طریقی غیر از افزایش تولید، قیمت‌ها را پایین نگه دارد. در این حالت دولت متوسل به واردات کالاهای مصرفی ارزان می‌شود تا قیمت‌ها را مهار کند در حالی که صنایع داخلی مجبورند با عوامل تولید گران، کالارا گران تولید کنند و به قیمت ارزان بفروشند.
احمد توکلی همچنین گفت: “ما در سال 81 تا 90، 190 هزار میلیارد تومان بودجه عمرانی تصویب کردیم که در عمل 140 هزار میلیارد تومان آن تامین شد که منجر به تاخیر در اتمام پروژه های ملی شده و در نتیجه هزینه طرح های عمرانی افزایش یافت و نرخ رشد کشور کاهش پیدا کرد”.
به گفته او دولت در طول این دوران به علت تاخیرها به ازای هر طرح عمرانی 3.5 برابر خرج کرده است. رئیس مرکز پژوهشها با اشاره به اینکه تنها 10 درصد حساب ذخیره ارزی کشور صرف تولید شده توضیح داد که 90 درصد منابع این صندوق توسط دولت خرج شده است. دولت در سال گذشته حدود 29 هزار میلیارد تومان کسری تراز عملیاتی دارد.احمدی نژاد خوددر جریان پاسخ به سئوالات نمایندگان از تریبون مجلس اعلام کرد که حساب ذخیره ارزی صفر شده است.
اقتصاد ایران اکنون در زمره اقتصادهای بحران زده جهان محسوب می‌شود. در حال حاضر قیمت مسکن در تهران یک و نیم برابر قیمت آن در سانفرانسیسکو است و طی 12 سال گذشته بنا بر تحلیل کارشناسان قیمت مسکن 800 تا 1000 درصد رشد داشته است. از سویی نرخ خط فقر شدید در کشور 575 هزار تومان است در حالیکه حدود 70 درصد بازنشستگان تامین اجتماعی، ماهانه حدود 400 هزار تومان حقوق دریافت می‌کنند.
اقتصاد چک برگشتی
در همین حال در تازهترین گزارش بانک مرکزی از وضعیت چک‌های برگشتی که روز گذشته منتشر شد تصریح شده که روزانه 123میلیارد تومان چک برگشت می‌خورد. به گزارش ایسنا، بر اساس آخرین آمارهای بانک مرکزی تعداد چک‌های برگشتی در سال 1387 بیش از 2.63 میلیون برگ بوده که با شیب صعودی، این رقم در سال 1390 به 6.37 میلیون برگ رسیده که حاکی از 142 درصد رشد در آمار چک‌های برگشتی به تعداد، طی دوره مورد بررسی است.
همچنین گزارش بانک مرکزی نشان می‌دهد که تا بهمن‌ماه سال گذشته از هر 7.9 قطعه چک بانکی یک چک “برگشت” خورده است. مبلغ چک‌های برگشتی در بهمن‌ماه سال 90 نسبت به بهمن‌ماه سال 89 نزدیک به 30 درصد افزایش نشان می‌دهد. مقایسه تعداد و مبلغ اسناد برگشت داده شده نشان از اختلاف بالای تعداد چک‌های برگشتی در اول و پایان سال دارد. از جمله اینکه در فروردین سال گذشته تعداد اسناد برگشت داده شده 335 هزار برگ بود، اما در اردیبهشت‌ماه تعداد این اسناد برگشت خورده به کانال 500 هزار برگی وارد می‌شود تا اینکه در بهمن‌ماه تعداد چک‌های برگشتی به عدد 588 هزار برگ رسیده است. به عبارت دیگر از فروردین تا بهمن‌ماه سال گذشته تعداد اسناد برگشتی بانکی حدود 66 درصد افزایش داشت.
