میر حسین موسوی در اولین مصاحبه تصویری خود پس از انتخابات، برون رفت از بحران کنونی کشور را بدون توجه به خواست مردم ناممکن دانست. این مصاحبه تصویری، بهانه ای شد تا به بازخوانی مواضع نخست وزیر دوران جنگ و کاندیدای منتخب جنبش سبزبپردازیم. موسوی قبل از انتخابات با موسوی امروز چه تفاوت هایی کرده؟ از کجا به کجا رسیده و امروز عرصه سیاست را چگونه می بیند؟ پاسخ این سئوالات را در لابلای مجموعه بیانیه های انتخاباتی و مصاحبه های وی پی گرفته ایم.
این نامزد معترض به انتخابات 22 خرداد در اولین مصاحبه اینترنتی خود اعلام کرد: تا هنگامی که مساله بحران و مشکل در کشور قبول نشود، تا هنگامی که مردم کثیر و اکثریت مردم اغتشاشگر نامیده بشوند، تا موقعی که مردم به حساب نیایند، تا موقعی که حق مردم قبول نشود برای تعیین سرنوشت خودشان، راه حل جامعی برای رفع مشکل پیدا نخواهد شد.
در این مصاحبه اینترنتی که ویدئوی آن ابتدا در سایت رویداد منتشر شد، موسوی در پاسخ به سوالی درباره پیشنهاد وحدت ملی که در برخی رسانه ها برای حل بحران سیاسی کشور منتشر شده گفت که تا به حال در این مورد اظهار نظری نکرده و در مورد چنین طرحی، کسی با او تماسی نگرفته است.
وی با تاکید بر اینکه “اگر موضوعی از این قبیل وجود داشته باشد، قطعا آن را به اطلاع مردم خواهد رساند” تصریح کرد: هر کس راه حلی را در چارچوب ایجاد وحدت ملی پیشنهاد می کند باید به مردم و خواست قانون اساسی در رعایت حق حاکمیت مردم احترام بگذارد.
نخست وزیر دوران جنگ، با تاکید بر ضرورت احترام گذاشتن به مردم در هر حرکتی اشاره کرد که نباید اکثریت مردم رانده شوند. او گفت: مردم همه با هم اند حتی آنهایی که عقاید دیگری دارند، این تفکیک و تجزیه را ما می کنیم و متاسفانه مردم را از همدیگر جدا می کنیم.
او از زنجیره سبزی که در آستانه انتخابات از سوی مردم “میدان تجریش را به میدان راه آهن جوش داد” به عنوان “یکی از بهترین مظاهر وحدت که همه اقشار مردم در آن شرکت داشتند” یاد کرد و گفت: این مساله در سراسر کشور ما موج پیدا کرد و بر اساس چنین تصوری ایده راه سبز امید شکل گرفت.
به گفته موسوی، “راه سبز امید براساس تجربه دوره مبارزات انتخاباتی و مفهوم هر فرد یک ستاد ایجاد شده و شرایطی را فراهم می آورد تا هرکس در حد امکانات خود، چه به عنوان یک فرد، چه در خانواده، چه در گروه های کوچک و بزرگ، به پیشبرد هدف های آن کمک کند”.
نامزد معترض به انتخابات از “راه سبز امید” به عنوان “حرکتی عمومی” یاد کرد که “هدف آن، رسیدن به اهداف و آرمان ها و تحقق خواست و استیفای حقوق مردم است”. به گفته موسوی “به همین دلیل راه اندازی این حرکت در شرایط کنونی مناسب تر از تشکیل حزب و جبهه سیاسی بوده است هرچند نباید اهمیت احزاب و تشکل ها را نادیده گرفت”.
موسوی با اشاره به اینکه “بصورت غیر عادی و استثنایی خلاقیت های هنری در میان گروه ها و دسته های هنری صورت می گیرد” تصریح کرد: “این ها هیچ کدام تابع یک حرکت حزبی نیست ولی متعلق به یک شبکه گسترده اجتماعی است”.
انتشار این مصاحبه ویدئویی از نخست وزیر زمان جنگ در حالی صورت می گیرد که طی روزهای گذشته اخباری درباره ارائه طرح هایی مبتنی بر آشتی ملی از سوی برخی اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام و همچنین مهدوی کنی و همچنین پیشنهاد تشکیل هیاتی برای میانجی گری میان گروههای سیاسی از سوی آیت الله مکارم شیرازی منتشر شده است.
میرحسین موسوی؛ 20 اسفند 87
با نگاهی گذرا به مواضع میرحسین موسوی که غالبا به صورت بیانیه در سایت های رسمی متعلق به خود او منتشر شده، می توان دریافت نخست وزیر زمان جنگ که در اولین بیانیه اش در روز بعد از انتخابات صراحتا اعلام کرده بود “ تسلیم صحنه آرایی های خطرناک نخواهد شد” تا چه میزان بر عهد خود مبنی بر پیگیری حقوق به تاراج رفته مردم ایستاده است . شاید کمتر کسی در نظام سیاسی ایران پیش بینی میکرد که میر حسین موسوی تا بدینجا برای استیفای حق مردم بایستد و شاید خود او نیز که در مناظره انتخاباتی در برابر اصرارهای مهدی کروبی اعلام کرد تا پایان راه ایستاده است، هرگز گمان به وقوع چنین حوادثی نمی برد.
او که پس از 20 سال سکوت سیاسی، با انتشار بیانیه ای در تاریخ 20 اسفند 87 حضور خود را در انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری اعلام کرده بود، بر همان نکته ای پای فشرده بود که با تمام اتهامات و فشارهایی که بر او از سوی حاکمیت و رسانه های دولت کودتا وارد می شود، در آخرین بیانیه و همچنین مصاحبه ویدئویی اش پای می فشارد.
موسوی در این بیانیه درباره وحدت نوشته بود: “حل مسائل بزرگ نه فقط نیاز به همفکری همه اندیشه‌ها و گفتمان‌ها ، که به وحدت و انسجام تمامی نیروهای توانمند کشور نیز نیازمند است.”
قانونگرایی، احترام به خواست و رای مردم، احساس خطر از روند کنونی کشور، هوشیاری مردم در برابر فتنه ها و پرهیز از خشونت، عقلانیت موج سبز ، امید ، هشدار نسبت به سیاست خارجی غلط و ماجراجویانه و … محور مشترک تمام بیانیه های میرحسین موسوی تاکنون بوده است.
شاید او که صراحتا احساس خطر نسبت به وقایع چند ساله کشور را اعلام کرده بود، هرگز گمان نمیکرد تقلبی چنان گسترده در انتخابات رخ دهد که بدان نام کودتا نهاده شود و خود او به اتفاق مهدی کروبی، دیگر نامزد معترض به انتخابات 22 خرداد، از سوی حاکمیت، عامل بیگانه قلمداد شوند.
ادب مرد به ز دولت اوست
معروف ترین جمله ای که از میرحسین موسوی در دوران تبلیغات انتخاباتی منتشر و دهان به دهان می گشت “ادب مرد به ز دولت اوست” بود. جمله ای که در واکنش به رفتار محمود احمدی نژاد در مناظره انتخاباتی بیان شد. او بارها در مناظره ها و سخنرانی ها اعلام کرده بودکه “برای من، رییس‌جمهور شدن، کسب و حفظ قدرت هدفی نیست که هر وسیله‌ای را توجیه کند.”
نخست وزیر زمان جنگ، خطاب به مردم اعلام کرده بود: “من به تمنای قدرت نیامده‌ام؛ من سکوت بیست ساله خود را نشکسته‌ام که به هر ترتیب و با هر روشی رییس‌جمهور بشوم؛ من احساس خطر کردم که کشور دچار بی‌اخلاقی شده، دچار فقر اخلاقی و مادی شده، دچار مدیریت غیرعقلانی شده است”.
موسوی در سخنرانی ها و مصاحبه های خود بر نکته ای دست گذاشت که در بیانیه های منتشر شده از سوی او نیز به کرات بر آن تاکید شد؛ نگرانی از تقلب در انتخابات، موضوعی بود که او در هر سخنرانی و بیانیه به طرق مختلف ابراز کرد.
اولین بیانیه و شعبده بازی مسولان
اولین بیانیه این نامزد معترض به انتخابات 22 خرداد، یک روز پس از انتخابات منتشر شد که در آن با بهت آور خواندن نتیجه انتخابات، اعلام کرد: “مردمی که در صف های طولانی اخذ رای شاهد ترکیب آرا بودند و خود می دانند که به چه کسی رای داده اند، با حیرت تمام به شعبده بازی دست اندرکاران انتخابات و صدا و سیما نگاه می کنند”.
موسوی صراحتا گفت که “تسلیم صحنه آرایی خطرناک نخواهد شد” و “طبق وظیفه شرعی و ملی خویش به افشای رازهای پشت سر این روند پرمخاطره خواهم پرداخت و آثار نابود کننده آن را بر سرنوشت کشور توضیح خواهم داد و ترس آن دارم که ادامه وضع موجود همه نیروهای موثر در نظام را به توجیه گرانی دروغگو در مقابل مردم تبدیل کند و دنیا و آخرت آنان را در معرض لطمه های جبران ناپذیر قرار دهد”.
پافشاری بر ابطال انتخابات
او یک روز بعد ، بیانیه شماره 2 خود را منتشر کرد که در آن با اشاره به اخبار بسیاری که از سراسر کشور در مورد وقوع اعتراض نسبت به نتایج اعلام شده برای انتخابات به او میرسید اعلام کردکه تقاضای ابطال انتخابات را به شورای نگهبان ارائه داده و این کار را تنها راه حل برای بازگشت اعتماد عمومی و حمایت مردم از دولت میداند.
موسوی در تاریخ یک تیر ماه در بیانیه ای نسبت به کشتار مردمی که به صورت مسالمت آمیز راهپیمایی کرده بودند، اعتراض و خطاب به مردم اعلام کرد: اعتراض به دروغ و تقلب حق شماست. به احقاق حقوق خود امیدوار باشید و اجازه ندهید کسانی که برای ناامیدی و ارعاب شما می کوشند خشمتان را برانگیزند. در اعتراضات خود همچنان به پرهیز از خشونت پایبند بمانید و چون پدران و مادرانی دل شکسته با رفتارهای نامتعارف فرزندانتان در قوای امنیتی برخورد کنید.
او نوشت: تیراندازی به مردم ، پادگانی شدن فضای شهر، ارعاب، تحریک و قدرت نمایی همگی فرزندان نامشروع قانون گریزی شدیدی است که در معرض آن قرار داریم و عجبا که بانیان چنین شرایطی دیگران را به این خطا متهم می کنند.
صرف نظر نمی کنم
نخست وزیر زمان جنگ سه روز بعد بیانیه بعدی خود را منتشر کرد که در آن خطاب به مردم آمده بود : آماده ام تا نشان دهم چگونه کسانی که عملشان در راستای ایجاد هرج و مرج در کشور، تضعیف نظام و منافع بیگانگان است، تلاش نمودند به بهانه تخریب‌گری های عناصری نامعلوم، جنبش سبز شما را اغتشاشگری و وابسته به بیگانه معرفی کنند.
اشاره موسوی به اتهاماتی بود که روزنامه کیهان و رسانه های دولتی به او و مهدی کروبی نسبت میدادند. موسوی تصریح کرده بود: “حاضر نیستم به خاطر مصالح شخصی و هراس از اینگونه تهدیدها از ایستادگی در سایه شجره سبز استیفای حقوق ملت ایران که امروز به خون به ناحق ریخته شده جوانان این کشور آبیاری شده است، لحظه ای صرف‌نظر نمایم. از مجموع آرای ریخته شده در صندوق ها تنها یک رأی متعلق به من است و شما به خوبی می دانید که مشکل آنها با میلیون ها رأیی است که جوابی برای سرنوشت آنها ندارند”.
در این بیانیه او بار دیگر از مردم خواست که “با حفظ آرامش و پرهیز از ایجاد تنش، در دام بدخواهان که کوشش می کنند این حرکت گسترده اجتماعی را شورش و اغتشاش و وابسته به بیگانه قلمداد کنند، نیفتند و با زیرکی و هوشیاری که ویژگی ممتاز آنهاست این توطئه ها را مهار نمایند”.
دولت، فاقد مشروعیت سیاسی
دو روز پس از تایید انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری ایران، میرحسین موسوی که بارها بر ابطال انتخابات تاکید کرده بود با انتشار بیانیه ای اعلام کرد دولت احمدی نژاد فاقد مشروعیت سیاسی است و “بیم آن می‌رود که بر اثر ضعف‌های بی‌شمار ذاتی و عارضی‌اش در ورطه امتیاز دادن به بیگانگان بیفتد”.
نخست وزیر زمان جنگ با یادآوری اینکه «خطر در پیش است» تاکید کرده بود: “نظامی که به مدت سی‌سال به اعتماد مردم متکی بود نمی‌تواند یک شبه قوای امنیتی را جایگزین این نقطه اتکا کندو اگر انکار این واقعیت سودی می‌رساند، ما نیز با منکران آن هم‌صدا می‌شدیم”.
مسولیت تاریخی پی گیری حقوق مردم
او ادامه اعتراض و تلاش برای استیفای حقوق مردم را مسئولیت تاریخی خود دانسته و تصریح کرده است که: “اجازه ندهیم حاصل خون صدها هزار شهید به یک دولت امنیتی مستهلک شود”.
موسوی امید به آینده را رساترین اعتراض خود و حامیانش دانسته و بااشاره به شخصیت ها و گروه هایی که از او خواسته بودند گذشت کند اعلام کرد: “من از همان ابتدا از حق شخصی خودم گذشت کرده بودم اما نمی توانم بر سر حقوق و آرای پایمال شده مردم معامله یا مصالحه کنم”.
روند بیانیه های منتشر شده از سوی میرحسین موسوی کم کم از طرح کلیات به سوی جزئیات، تمایل یافت. او در بیانیه های بعدی خود از شکل گیری “تشکیلات راه سبز امید” سخن گفت و به بیان جزئیاتی درباره این تشکیلات پرداخت.
بر اساس اعلام موسوی، رنگ سبز نماد آن، اجرای کامل قانون اساسی شعار آن و شبکه‌های اجتماعی خودجوش و خودمختار بدنه‌ی این تشکیلات بودند.
دستگیریها و دادگاه ها
نخست وزیر زمان جنگ در واکنش به دادگاههای نمایشی رسیدگی به اتهامات معترضان
بیانیه ای صادر و خطاب به مسولان اعلام کرد: “دندان شکنجه گران واعتراف‌گیران دیگر به استخوان مردم رسیده است تا جایی که اینک از میان کسانی قربانی می‌گیرند که خدمات بزرگ به کشور و نظام در کارنامه دارند و به تهدید دیگرانی سرگرمند که در نشو و نمو این نهضت و تاسیس نظام برخاسته از آن برجسته‌ترین نقش‌ها را بر عهده داشته‌اند. آیا کسانی را که آرزوی شهادت در راه نورانی انقلاب اسلامی داشته‌اند به چیزی کمتر از آن تهدید می کنید؟ یا پس از به مسلخ بردن جمهوریت نظام، اسلامیت و آبروی آن را هم با این بی‌آبرویی‌ها هدف گرفته‌اید؟”
موسوی تاکید کرد: “تنها داوری قطعی وجدان بشری از مشاهده دادگاه‌هایی اینچنین فرمایشی، سقوط اخلاقی و بی‌اعتباری صحنه گردانان ان است”.
خبر از حوادثی سهمگین
این نامزد معترض به انتخابات 22 خرداد که در تمام بیانیه های خود مردم را به پرهیز از خشونت و خویشتن داری دعوت کرده، در بیانیه شماره 12 خود که پس از بازداشت فرزند آیت الله بهشتی و همچنین مرتضی الویری و سردار مقدم منتشر شد، خطاب به مردم نوشت: “کاملا پیداست که تلاش‌های شما برای بازگرداندن آرامش به جامعه قرار نیست با پاسخی خردمندانه روبرو شود. روزهایی خطیر در پیش‌رو قرار گرفته است. دستگیری کسانی چون دکتر بهشتی یک نشانه است که از حوادثی سهمگین‌تر خبر میدهد. اما باطل رفتنی است و آن چیزی که به مردم سود می‌رساند باقی میماند”.
او بار دیگر از مردم خواست آرامش و هوشیاری خود را حفظ کنند و از سلسله حوادثی خبر داد که به گفته او “به مانند دیگر تحرکات کور این ایام برای مخالفان مردم جز خسارت باقی نخواهد گذاشت”.
موسوی به مردم هشدار داد که «مراقب باشید که آنها شما را تحریک نکنند و به هنگام نابودکردن خود به کاشانه و کشورتان لطمه نزنند.»
او سپس در بیانیه ای درباره حوادث روز قدس نوشت: “فضای سیاسی امروز کشور آن چیزی نیست که سی سال پیش از این ایرانیان آرزویش را داشتند. مردم اینک از خود می‌پرسند چه چیز ما را از رسیدن به آرمان‌هایمان بازداشت و به شرایط فعلی رساند. این سوالی اساسی است که جا دارد درباره کوشش‌های امروز و فردای ما نیز پرسیده شود. ما چه باید بکنیم تا سی سال بعد از نو با همین پرسش روبرو نشویم؟”
نامه به مراجع
نخست وزیر زمان جنگ سپس در نامه ای به مراجع و علما نوشت: امروز که با حیرت تمام شاهد چنین تصورات جسورانه در امانت مردم هستیم و تمامی راه‌ها برای احقاق حق بسته شده، مواجه شدن مردم مظلوم با سکوت علما و مراجع که ملجا راسخ این ملت شمرده می‌شوند، خسارتی بیش از یک تغییر در آرا را به دنبال خواهد داشت.
موسوی همچنین به اتفاق سید محمد خاتمی و مهدی کروبی در نامه ای به مراجع و علما از آنان خواست برای آزادی بازداشت‌شدگان پس از انتخابات دخالت کنند.
در این نامه “تنها راه برون‌رفت از این وضعیت، اقدام قاطع و شفاف نسبت به توقف فرایند امنیتی ساختن فضای پس از انتخابات، آزادی تمامی بازداشت‌شدگان و بازگرداندن روند رسیدگی به اتهامات به مجاری قانونی” ذکر شده بود.
نامه به آیت الله منتظری
میرحسین موسوی سپس در نامه ای مهم به آیت الله منتظری با اشاره به راهکارهای خود برای برون رفت از بحران که در بیانیه شماره 13 او منتشر شده بود ، نوشت: “رسانه های دولتی اصرار دارند که ما را مسبب و محرک حوادث این چند ماهه معرفی کنند، حال آنکه رفتارهای مسئولان کشور نه فقط در انتخابات ، بلکه از سال ها پیش هیمه هایی را انباشته بود که با خطاهای این ایام شعله ور شد و با باد نخوتی که بر آن دمیدند ابعاد این آتش روز به روز توسعه پیدا کرد. اینجانب قطعا حق را به مردمی میدهم که با برخوردهای غیراسلامی ، غیرقانونی و غیرمنصفانه حقوقشان پایمال شده است ; و با استناد به مدارک غیرقابل انکار بدون تردید اعتقاد دارم که در انتخابات تقلب های سازمان یافته و وسیع رخ داده است . در عین حال اگر در موجی که از خشم مردم برخاسته است احساس خطر برای اصل کشور و اصل نظام نمی کردم ، برایم سخت نبود که بیست سال دیگر سکوت کنم”.
او هفته گذشته نیز به دیدار مهدی کروبی دیگر نامزد معترض به انتخابات رفت و بار دیگر بر موضع خود مبنی بر انجام تقلب در انتخابات پافشاری کرد.
موسوی سپس با انتقاد شدید از حامیان دولت به خاطر استفاده از تریبون صدا و سیما برای تخریب مخالفان، خطاب به آنها گفت: “اگر شما از عمل خود مطمئن هستید چرا نگران حضور ما در سیما هستید یا چرا از حضور کارشناسان ما در سیما خود داری می کنید؟ اگر صادقانه سخن می گویید میزگردی را با حضور کارشناسانی از ما و خودتان برگزار کنید تا دو طرف سخن خود را بگویند”.
نخست وزیر زمان جنگ با انتقاد شدید از رواج دروغ در میان برخی مسولان و استفاده از تریبون صدا و سیما برای تخریب مخالفان گفت: مدام اطلاعات غلط به مردم می دهند و فکر می کنند که مردم باور می کنند. همین تعداد کشته های پس از انتخابات چندبار عوض شد؟ بعد می گویند تقلب در انتخابات دروغ است. برخی بسیج شدند تا وانمود کنند که تقلبی صورت نگرفته است. خصوصا در سیما این امر بسیار تبلیغ شد.
موسوی روز جمعه نیز به اتفاق سید محمد خاتمی اعلام کرد: آنچه امروز بیش از هر چیز مورد نیاز است بازگشت به قانون اساسی و پرهیز از نقض، تحریف یا توجیهات ناروا نسبت به این میثاق گرانسنگ ملی است.
موسوی و خاتمی با تاکید بر اینکه جامعه ایران “با زور و فشار از راه خود منحرف نخواهد شد” و به حرکت بسوی آزادی و سربلندی ادامه خواهد داد، تصریح کردند: اگر “با حضور انتقادی و اعتراض مدنی مردم مقابله شود” و اگر “تریبون های رسمی” به “دروغگویی، اهانت و نارواگویی” ادامه دهند، جریانهایی پدید خواهند آمد که اصل نظام و انقلاب را زیر سوال خواهند برد.
