برزو درآگاهی
قاهره- گزارش سازمان ملل در روز پنج شنبه اعلام کرد ایران همچنان در حال گسترش توان غنی سازی اورانیوم خود است اما این فعالیت ها را در سطح بسیار پایینتر از ظرفیت خود انجام می دهد و همکاری بیشتری را برای رفع ابهام از تلاش های خود در پیش گرفته است.
بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی هسته ای، ایران در حال حاضر 1968 دستگاه سانتریفوژ را برای غنی سازی اورانیوم به کار گرفته که می تواند در نهایت برای ساخت جنگ افزار هسته ای یا تولید جریان الکتریسته به کار رود. این تعداد دستگاه، نسبت به ماه آوریل 50% افزایش نشان می دهد. معذالک اورانیوم فقط تا 7⁄3% غنی شده که از غنی سازی 90 درصدی لازم برای تولید سوخت هسته ای بسیار کمتر است.
فرضیه کلی این است که اگر 3000 دستگاه سانتریفوژ به مدت یک سال با حداکثر طرفیت کار کنند، مواد لازم برای ساخت یک بمب هسته ای را تولید خواهد شد. ایران می گوید به این تکنولوژی دست یافته است و برنامه ای با ظرفیت 50,000 دستگاه سانتریفوژ برای شهر نطنز در دست دارد. صاحبنظران در مورد صحت این ادعاها تردید دارند.
ایران اصرار دارد که برنامه های هسته ای اش در جهت تامین الکتریسته است.
معذلک مقامات ایالات متحده و کشورهای غربی سوء ظن دارند که شبکه تاسیسات هسته ای ایران پوششی برای تلاش های این کشور در بدست آوردن دانش ساخت بمب هسته ای باشد. آنها ایران را تهدید به ارایه قطعنامه چهارم علیه تهران در نشست شورای امنیت سازمان ملل کرده اند.
آژانس بین المللی انرژی هسته ای، نسخه ای از گزارش خود را قبل از جلسه آینده در دهم ماه سپتامبر میان 35 عضو این سازمان توزیع نمود. یافته ها از نوعی توافق این سازمان با تهران در 21 آگوست حکایت می کند در حالیکه مقامات ایرانی تنها از چند روز پیش شروع به انتشار عمومی این مطالب کردند. توافق موجود بیان می کند که دیگر “هیچ نکته و ابهامی از اقدامات و فعالیت های هسته ای گذشته ایران باقی نمانده است”.
درگزارش آژانس درهفته قبل آورده شده است: “برنامه کاری به طرز چشمگیری شفاف است”.
این گزارش ضمنا” به ایران هشدار می دهد “به اعتمادسازی در مورد ماهیت و محدوده برنامه های هسته ای فعلی و آینده خود ادامه دهد.”
ایران با بی اعتنایی به این هشدار، در روز پنح شنبه با رفتار دیپلماتیک تهاجمی به برجسته سازی همکاری های خود با آژانس پرداخت تا ظاهرا” خود را در برابر تصویب قطعنامه های بیشتر محافظت کند.
علی اصغر سلطانیه، نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی هسته ای، به خبرگزاری فارس نیوز گفت: “این گزارش بار دیگر تاکید کرد شواهدی از انحراف در برنامه های هسته ای ایران پیدا نشده و و همه اسناد هسته ای مورد بازرسی قرار گرفته است.”
اظهارات مثبت مقامات ایرانی و آژانس ناظر بر فعالیت های هسته ای از سوی سازمان ملل مبنی بر اینکه “هیچ نگرانی دیگر یا ابهامی باقی نمانده است” باعث آشفتگی سایر متخصصین در این امر شده که معتقدند آژانس در حق ایران بیش از حد انعطاف پذیر است.
دیوید آلبریج و ژاکلین شایر، متخصصین کنترل تسلیحاتی از موسسه علمی و امنیت بیت الملل در واشنگتن، این هفته در نوشته ای گزارش آژانس را به چالش کشیدند: “ایده مختومه کردن پرونده های هسته ای، اصول نظارتی را زیر پا می گذارد.”
“توافق این حق را در اختیار آژانس نمی گذارد تا افراد کلیدی به مدارکی که برای تایید صحت پاسخ های داده شده به سوالات آژانس لازم است، دسترسی داشته باشند.”
اغلب متخصان غربی نیز می گویند توافق اخیر شامل نکات ناچیزی است و می تواند مانع از تلاش سیاستگذاران در واشنگتن، لندن، پاریس و برلین برای اعمال فشار در تصویب دور تازه ای از قطعنامه ها در شورای امنیت شود.
صاحبنظران مستقل معتقدند توافق اخیر ایران با آژانس که دست بازرسان را در سرکشی به مراکز هسته ای بیشتر و همچنین اطلاعات بیشتر باز می گذارد، به مراتب کمتر از انتظار غرب برای توقف تولید اورانیوم غنی شده و قابل استفاده در ساخت بمب هسته ای را برآورده می سازد.
این نگرانی ها در گفته های مقامات دستگاه دیپلماسی بوش در روز پنج شنبه بازتاب یافت.
تام کیسی، یک سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، گفت هر چند این گزارش “برخی جزییات و یا نگرش جدیدی را در مورد نحوه توسعه برنامه های ایران روشن می کند، اما جوابگوی این واقعیت نیست که که آنها هیچ یک از تعهدات بین المللی خود را در این مورد رعایت نکرده اند.”
کیسی گفت این واقعیت که برنامه های هسته ای در حال توسعه بوده است، “نشان می دهد رژیم ایران به مسیر خود در بی اعتنایی به جامعه بین المللی ادامه می دهد.”
معذلک گزارش اخیر آژانس بین المللی انرژی هسته ای می تواند تلاش های آمریکا در تحت فشار گذاشتن ایران را تحت الشعاع قرار دهد. این گزارش می گوید “تهران به آژانس اختیار داده تا به اسناد هسته ای عنوان شده دسترسی داشته باشد و گزارشات مربوط به اطلاعات شمارشی از آنها را که به تاسیسات و مدارک موجود مربوط است، در اختیار آژانس گذاشته است.”
گزارش می گوید بسیاری از ابهاماتی که سالها مخفی مانده بود در طی توافق هفته گذشته روشن شده است. گزارش آژانس هشدارهایی هم در مورد اینکه “نتوانسته ماهیت و محدوده ابعاد خاصی از این فعالیت ها را مشخص کند” داده است.
دارل کیمبال، مدیر اجرایی سازمان کنترل تسلیحاتی – یک گروه مدافع در واشنگتن، گفت: “توافق فعلی کماکان نمی تواند یک مشکل بنیادی را حل و فصل کند: ایران همچنان تکنولوژی و توانمندی غنی سازی اورانیوم را در پیش گرفته است که می تواند منجر به تولید مواد هسته ای لازم برای ساخت بمب هسته ای شود. موضع ایران در اینجا آشکارا برای دفع چالش ها و فشارهای موجود است.”
با اینحال، ایران در شورای امنیت دوستانی دارد، که هرچند به اتفاق آرا به صدور قطعنامه علیه ایران رای دادند، اما مجازات های تعیین شده از سوی این دوستان تا حالا بی اثر بوده است. چین و روسیه در واقع از میزان فشار درخواست های ایالات متحده کم کرده اند.
ایران از آن بیم دارد که دور بعدی قطعنامه ها مخرب باشد. برای همین به طور واضح وارد همکاری با آژانس شد تا مانع از خشم شورای امنیت شود. مقامات ایران مکررا” هشدار داده اند که در صورت تصویب قطعنامه های بیشتر از همکاری با بازرسان خود داری خواهند کرد.
سلطانیه در یک مصاحبه با تلویزیون تحت کنترل دولت گفت: “گزارش آژانس و آزمون هایی که توسط آنها شده، هر گونه دخالت سازمان های بین المللی دیگرو از جمله شورای امنیت، را بی مورد و غیر قابل توجیه ساخته است.”
منبع: لس آنجلس تایمز – 1 سپتامبر 2007