یک مقام بلندپایه ایرانی روز دوشنبه از احتمال برداشته شدن سه یا چهار صفر از جلوی پول رایج کشور خبر داد. ظاهراً این تلاشی برای مهار تورم در کشور است که منتقدان، آن را به سیاست های رئیس جمهور تندروی ایران نسبت می دهند.
طهماسب مظاهری رئیس کل بانک مرکزی ایران به رادیوی دولتی کشور گفت کارشناسان پولی مشغول مطالعه سه گزینه هستند: برداشتن سه صفر از جلوی ریال، برداشتن چهار صفر، و یا معادل قرار دادن ارزش هر ریال با ارزش یکصدم گرم طلا (برابر با 2500 ریال از واحد پول فعلی). او گفت: «ما سرگرم بررسی هر سه گزینه هستیم.»
در حال حاضر هر 9,600 ریال ایرانی با یک دلار آمریکائی معامله می شود. برای بررسی ارزش فعلی ریال می توان آنرا با ارزش ریال در سال 1979 مقایسه کرد. در این سال که انقلاب اسلامی، حکومت طرفدار غرب محمدرضا شاه پهلوی را سرنگون کرد ، هر 70 ریال برابر با یک دلار بود.
دولت ایران در ماه ژوئیه، نرخ تورم را معادل با عدد نجومی 26 درصد اعلام کرد. حتی کارشناسان اقتصادی مستقل می گویند نرخ تورم واقعی از این عدد بالاتر است و به بیش از 30 درصد رسیده است. نسبت به تابستان گذشته، بهای سبزیجات سه برابر شده و بهای مسکن به دو برابر افزایش پیدا کرده است.
بالا رفتن نرخ تورم در کشور، سیل انتقادات را نه تنها از سوی مخالفان اصلاح طلب بلکه حتی از سوی محافظه کاران روانه محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور افراطی ایران، کرده است. محافظه کارانی که زمانی او را سر کار آورده اند، اکنون وی را به سوء مدیریت اقتصادی متهم می کنند.
پیشنهاداتی که در زمینه واحد پول ایران می شود در راستای تلاش های بانک مرکزی برای کنترل سیستم تأمین مالی کشور دربرابر احمدی نژاد و حامیان وی ارزیابی می شود. منتقدان، احمدی نژاد را مسؤول سرمایه گذاری غیرمعقولانه درآمد بادآورده نفت و ملزم ساختن بانک ها به پائین آوردن نرخ بهره می دانند که خود منجر به صعود نرخ تورم شده است.
بااینحال، اقتصاددانان خصوصی می گویند برداشتن صفرها از جلوی واحد پول ایران نمی تواند ناهنجاری های اقتصادی را درمان کند، مگر آنکه دولت نیز معیارهائی را برای رونق بخشیدن به تولید و حرکت به سوی خصوصی سازی و اقتصاد بازار مدنظر قرار دهد.
مرتضی آل احمد-اقتصاددادن در تهران- می گوید: «راه حل مهار تورم، آزادسازی اقتصاد، جذب سرمایه گذاری خارجی و رونق بخشیدن به تولید است.»
حسین غزنوی، نائب رئیس بانک مرکزی، نیز اوائل هفته به روزنامه ها گفته بود یک کمیته ویژه برای بررسی پیشنهاد تغییر در واحد پول کشور تشکیل شده است. غزنوی در مصاحبه های خود اعلام کرده بود در حال حاضر، 10,000 ریال قدرت خرید 25 ریال سه دهه پیش را دارد.
مظاهری استفاده از سکه در کشور را به خاطر کم ارزش بودن ریال، بی معنی دانسته است. او گفت: «اگر کسی قصد استفاده از سکه را داشته باشد، باید یک کیلو سکه برای خرید غذا همراه ببرد.»
او زمانی را برای ایجاد تغییر در پول رایج کشور اعلام نکرد اما اعلام کرد مطالعه در این مورد حداقل یک سال طول می کشد تا پیشنهاد مشخصی به بانک ارائه شود. هرگونه تغییر در پول رایج کشور می بایست به تصویب مجلس ایران برسد.
ایران ظرف هفته های گذشته برای تسهیل در پرداخت های مالی، به چاپ اسکناس های درشت رو آورده است. استفاده از اسکناس های کوچکتر وقتگیر و پیچیده تر شده است. بانک مرکزی در حالی اقدام به چاپ اسکناس 500,000 ریالی و یک میلیون ریالی کرده، که در پشت آنها عدد 50 و 100 قرار داده شده است. این خود به احتمال از دست رفتن چهار صفر از جلوی ریال دامن زده است.
هم محافظه کاران و هم اصلاح طلبان، نرخ بالای تورم را به سوء مدیریت های اقتصادی احمدی نژاد نسبت داده اند.
علی اکبر ناطق نوری -روحانی محافظه کار و امین رهبر جمهوری اسلامی- روز شنبه هشدار داد سیاست های اقتصادی احمدی نژاد برای تبدیل شدن ایران به یک برقدرت منطقه ای تا سال 2025 تهدید محسوب می شود.
ایران سه سال پیش برنامه 20 ساله ای را برای تبدیل شدن به ابرقدرت منطقه ای و دستیابی به مقام پیشرو در دانش فنی و مسائل اقتصادی تنظیم کرده بود. این طرح خصوصاً بر روی توسعه دانش فنی هسته ای، علوم، صنایع و آموزش متمرکز شده است.
به گفته اقتصاددانان مستقل، افزایش نرخ تورم عمدتاً به انباشته شدن نقدینگی مربوط می شود که خود ناشی از اثرات درآمدهای نفتی و اصرار احمدی نژاد در پائین آوردن نرخ بهره بانک ها است. بانک مرکزی به طور غیرعلنی با تلاش های رئیس جمهور برای پائین آوردن نرخ بهره بانک ها مخالفت کرده است.
ایران در سال گذشته از محل صادرات نفتی 80 میلیارد دلار درآمد داشته است. منتقدان می گویند دولت احمدی نژاد قسمت اعظم این پول را به ریال ایرانی تبدیل کرده و آنرا به صورت وام و اغلب در قالب بذل و بخشش های سیاسی، به داخل کشور تزریق کرده است.
بسیاری از اقتصاددانان هشدار داده بودند که درپیش گرفتن چنین سیاست هائی به افزایش تورم منجر خواهد شد و معتقدند دستکاری هائی نظیر کم کردن تعداد صفرها از جلوی واحد پول کشور کمک ناچیزی در حل این مسأله خواهد بود.
محمد طبیبیان اقتصاد دان ایرانی، نظم و ترتیب در سیاست های پولی را تنها چاره واقعی می داند.
کشور آفریقائی ماتم زده زیمباوه در تابستان سال جاری با کم کردن 10 صفر از پول رایج این کشور، توجه جهان را به خود جلب کرده بود. مؤسسات مالی خصوصی می گویند نرخ تورم زیمباوه در ماه مه (اردیبهشت) معادل با 5⁄12 میلیون درصد بوده و از آن زمان تا کنون بیشتر هم شده است.
هرچند ایران دچار مشکلات کمتری است، اما بسیاری از مردم این کشور مانند شهروندان زیمبابوه، سعی کرده اند با سپردن سرمایه خود به صورت دلار یا یورو در حساب های خارجی، از خود محافظت کنند.
منبع: یو اس ای تودی – 1 سپتامبر