”ما توانایی مالی برای خرید جنس نو نداریم. در بین این لباس ها گاهی اوقات چیزهای خوبی پیدا می شود. کافی است یک بار آن را بشویید دیگر هیچ فرقی با لباس نو نمیکند.” این را دانشجوی جوانی در تهران می گوید. یک فروشنده ی مغازه ی دست دوم فروشی معروف به “تاناکورا” در تهران نیز معتقد است “قیمت ارزان و کیفیت مناسب باعث شده مردم دست دوم بودن لباس ها را نادیده بگیرند و از ما جنس های مورد نیازشان را خریداری کنند.“
در حالی که موج جدید افزایش قیمت ها در روزهای پایانی سال خورشیدی در ایران ادامه دارد دبیر اجرایی خانه کارگر استان زنجان از افزایش استفاده از لباس‌های دست دوم از سوی کارگران و اعضای خانوادههای آنها خبرداد.
اگر در فصول دیگر سال فروشگاههای مشهور به “تاناکورا” که نام خود را از سریال “سال های دور از خانه” یا همان سریال معروف به “اوشین” گرفته اند در ایران فروش معمولی دارند اما با شروع دوران سرما و نیز نزدیکی به عید نوروز، شهروندان بسیاری سرازیر فروشگاه های پوشاک دست دومی می شوند که غالب اجناسشان خارجی است.. این پوشاک که در اکثر موارد در قالب کمک های “بشردوستانه” برخی کشورهای غربی به مردم کشورهای همسایه و بخصوص کشورهای در حال توسعه ارسال می شود پس از عبور از مرز و ورود به ایران قیمت گذاری و با کار تعداد زیادی واسطه به فروشگاه های مختلف در سراسر کشور ارسال می شوند.
در همین ارتباط مرتضی ریحانیان، دبیر اجرایی خانه کارگر استان زنجان در گفتوگو با خبرگزاری ایلنا این روند را هم به ضرر تولید کننده و هم “تهدیدی جدی” برای سلامت خانوادههای کارگران عنوان می کند و خواستار افزایش دستمزد کارگران می شود بگونه ای که “حداقل پوشاک” شب عید آنها “بطور مناسب” تامین شود. این در حالیست که نه تنها کارگران و اقشار فرودست جامعه که بخش بزرگی از طبقه ی متوسط و فرهنگی جامعه هم که روند افزایش قیمت ها در سال های اخیر آنها را به زیر خط فقر رانده است،از مشتریان پر و پا قرص فروشگاههای پوشاک دسته دوم یا همان “تاناکوراها” در شهرهای بزرگ کشور شده اند.
درسالهای اخیر استفاده از البسه دست دوم موسوم به “تاناکورا” به دلیل ارزان بودن در میان شهروندان بسیار مرسوم شده است. در این حال به رغم هشدارهای جدی کارشناسان بهداشتی در مورد سلامت این نوع پوشاک، کاهش بی سابقه ی قدرت خرید مردم در ایران و افزایش بهای پوشاک غیر مستعمل از دلایل روی آوردن هر چه بیشتر مردم به لباس های دست دوم عنوان شده است.هر چند یک فروشنده ی تاناکورا در تهران می گوید که هیچگاه مشاهده نشده که برای استفاده کنندگان این لباس ها مشکل بهداشتی به وجود آید. یک متخصص بیماری های عفونی هم در این باره می گوید: ”شاید لباس های تاناکورا بعد از جوشاندن، شستن و اتو کردن مشکل جدی بهداشتی نداشته باشد، ولی هیچگاه نمی توان توصیه به پوشیدن آنها کرد چرا که بسیاری از میکروب ها حتی پس از شست و شو هم از بین نمی روند و تا زمان زیادی دوام دارند.“
وحید بیست و پنج ساله که دانشجوست و از مشتریان ثابت “تاناکورا” انگیزه ی اصلی خود از رجوع به چنین مکانی را تهیه پوشاک به قیمت نسبتا مناسب در مقایسه با بوتیک ها و فروشگاههای مختلف پوشاک در سطح شهر تهران عنوان می کند. این دانشجو در عین حال قیمت برخی تاناکوراها را تقریبا همسطح فروشگاههای پوشاک نو عنوان می کند و می گوید:” شما معنی واقعی “تاناکورا” را در فروشگاههای مرزی می بینید”.
او فضای غالب قروشگاههای “تانکورا” در سطح شهر را اینگونه توصیف می کند: “وقتی وارد بازار می شوی یک بوی خاص و مشمئزکننده ای حالت را دگرگون می کند؛ طوری که سخت و با اکراه نفس می کشی و بعد هم صدای گوشخراش فروشندگان است که با تبلیغ اجناس ارزان قیمت خود می خواهند مشتری جذب کنند و چیزی بفروشند تا شاید این هفته های نزدیک عید چیزی هم نصیب آنها شود.“
به گفته وی قیمت این اجناس معمولا متفاوت است و چانه زنی از شروط اولیه ی مراجعه به “تاناکورا” ست. وحید می گوید: “کتی را که بر چسب آن قیمت ۲۰ هزار تومان را نشان می داد با کمی چانه زنی ۷ هزار خریدم”.
وضعیت نابسامان “تاناکورا”ها
با اینکه مبادی ورودی اینگونه پوشاک اغلب در استان های مرزی مانند آذربایجان غربی و کردستان قرار دارد و گفته می شود که بازار لباس های دست دوم “مهاباد” یا “تاناکورای مهاباد” یکی از مهم ترین، پررونق ترین و قدیمی ترین بازار های فروش لباس های دست دوم در کشور است و این بازار از تامین کنندگان اصلی لباس‌های دست دوم دیگر بازارهای تاناکورا و مغازه های تاناکورای کشور محسوب می‌شود، با این همه و به رغم رسیدگی های اخیر مجموعه‌ای متشکل از اداره تعزیرات، سازمان بازرگانی، اتحادیه پوشاک، نیروی انتظامی وسازمان بهداشت هنوز پاسخی رسمی در مورد چگونگی ترانزیت پوشاک دست دوم به سراسر کشور و ساماندهی وضعیت فعلی از سوی مسئولین ذی ربط ارائه نشده است. چنین است که اکنون در همه ی شهرهای بزرگ و کوچک ایران تقریبا در هر محله ای یک مغازه ی پوشاک “تاناکورا” وجود دارد و شهروندان بسیاری از وجود چنین امکانی برای خرید لباس و نونوار شدن در آستانه ی سال نو استفاده می کنند.