برایان مورفی
مقامات نظامی در یکی از کاخ های کویت، میزبان نمایندگانی از ناتو بودند تا به بحث درباره نزدیکتر کردن روابط و احتمال برگزاری یک رزمایش نظامی مشترک بپردازند. دقیقاً در همین زمان در تهران، محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران به انتقاد از اطلاعیه متحدان غرب در شورای همکاری خلیج فارس در نشان دادن ایران به عنوان یک تهدید در منطقه مشغول بود.
رویدادهای متضاد این هفته، چیزی فراتر از تنش همیشگی بر سر بلندپروازی های منطقه ای ایران از یک سو و ارتباط نزدیک اعراب منطقه با واشنگتن و سایر متحدان از سوی دیگر، بود.
لحن کشورهای حوزه خلیج فارس از زمان بروز ناآرامی در خاورمیانه تغییر کرده است: صدای آنها بلندتر و محکم تر شده و ارتش های آنها که تحت حمایت غرب بودند و اغلب در پشت صحنه قرار داشتند در بحرین و لیبی به میانه میدان آمدند.
اولین پیام این است که نا آرامی های خاورمیانه سبب قرار گرفتن حکام کشورهای عربی در وضعیت تدافعی شده است. اما تقریباً تمامی تصمیمات کلیدی آنها، متأثر از نگرانی های درازمدت از نفوذ ایران است.
کارشناسان می گویند کشورهای خلیج فارس پس از آنکه رهبری و مدیریت را سال ها به واشنگتن سپرده بودند، اکنون شاهد ظهور اعتماد فزاینده و اتحاد و همرنگی در نحوه رویارویی با ایران، به عنوان یکی از عمده ترین تغییرات سیاسی خود هستند.
مشعل الجرجاوی روزنامه نگار از دوبی می گوید: “خلیج فارس دیگر به عنوان یک ناظر منفعل نخواهد بود بلکه یک شریک فعال در رویدادهای منطقه ای است.”
آنچه بر نگرانی های کشورهای عربی، خصوصاً عربستان می افزاید، این است که آنها نمی توانند روی حمایت کامل واشنگتن از حکومت های منطقه در برابر اعتراضات آزادی خواهانه حساب کنند و باید خود به دفاع از موقعیت شان بپردازند.
این رویکرد را می توان در واکنش محکم کشورهای خلیج فارس در برابر ایران در روز یکشنبه شاهد بود. شورای همکاری شش عضوی خلیج فارس اعلام کرد “از ادامه دخالت های ایران، عمیقاً نگران است.”
رهبر کویت ادعا کرد یک شبکه جاسوسی وابسته به ایران را منهدم کرده است. مقامات عربستان نیز نگرانند که ایران شیعه می تواند سبب تحریک اقلیت شیعه سعودی به ایجاد ناآرامی و درخواست اصلاحات شود.
نیروهای نظامی عربستان سعودی در ماه گذشته برای سرکوب نارآمی های به راه افتاده توسط شیعیان بحرین، روانه این کشور شدند. حاکمان عرب معتقدند این شیعیان می توانند راه را برای مداخله ایران باز کنند. ایران نیز لشکرکشی این کشورها به داخل بحرین را “اشغال” خوانده است.
الجرجاوی گفت: “ما بر ایران فشارآورده ایم و نشان دادیم که بازی تغییر کرده و ما اینجا حضور داریم؛ موازنه قدرت اکنون تغییر کرده است.”
ژان فرانسوا سزنک، کارشناس مسائل خلیج فارس ازدانشگاه جورج واشنگتن، مداخله نظامی در بحرین را یک عملیات دوگانه برای عربستان و شرکایش توصیف کرد. این یک عملیات نجات برای دوستان عربستان در بحرین بود و در عین حال، یک “نمایش قدرت” در برابر ایران نیز محسوب می شد.
معاون کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه مجلس ایران روز چهارشنبه ادعا کرد حکومت های منطقه در حال سوء استفاده از نام ایران برای سرپوش گذاشتن بر شکست های خود هستند.
خبرگزاری فارس به نقل از حسین ابراهیمی نوشت: “دیکتاتورها و مستبدان منطقه اصلاً نمی دانند باید از چه کسی انتقاد کنند. اگر اتفاقی در منطقه بیافتد، حکومت های استبدادی آن را به گردن ایران می اندازند.”
رئیس جمهور ایران نیز روز دوشنبه، رهبران کشورهای منطقه را “خدمتگزاران” غرب خواند که برای محکوم کردن ایران و فرستادن نیرو به بحرین تحت فشار قرار گرفته اند.
احمدی نژاد در یک کنفرانس مطبوعاتی که از تلویزیون دولتی ایران پخش شد گفت: “ما دست دوستی خودمان را دراز کرده ایم… در دام آمریکا نیافتید.”
در نقطه مقابل، به نظر می رسد کشورهای حوزه خلیج فارس در حال تنظیم دستورکاری هستند که قرابت زیادی با اهداف غرب دارد. قطر و امارات متحده عربی ضمن اعزام هواپیماهای جنگی، در ائتلاف بین المللی علیه معمر قذافی در لیبی همکاری کردند. ضمناً شورای همکاری خلیج فارس برای میانجی گری در بحران دو ماهه یمن میان قبایل شورشی و رئیس جمهور تحت حمایت آمریکا در این کشور اعلام آمادگی کرده است.
تئودور کارازیک، کارشناس مسائل منطقه ای از مؤسسه تحلیل نظامی خاورنزدیک و خلیج فارس گفت: “ما شاهد آن هستیم که خلیج فارس نقش فعال تری در صحنه جهانی برعهده گرفته است. این پیام محکمی در خصوص هماهنگی بیشتر و اتحاد گسترده هم در منطقه و هم در لیبی، در برابر ایران است.”
ناصر المطیری یکی از روزنامه نگاران کویتی روز دوشنبه در وب سایت الان نیوز نوشت کشورهای خلیج فارس باید در به چالش کشیدن ایران، “فراتر از اطلاعیه های معمول” عمل کنند.
المطیری نوشت: “ما به تمهیداتی نیاز داریم که نقش ایران در خلیج فارس را به حاشیه براند و ارتباطات دیپلماتیک آن را کاهش دهد.”
خبرگزاری رسمی بحرین در رویکرد ضد ایرانی، پا را از این هم فراتر گذاشت. این خبرگزاری ادعا کرد رهبران خلیج فارس، “دسیسه چینی های ایران” برای تحت الشعاع قرار دادن حاکمان و شیوخ عربی از کویت گرفته تا عمان را برملا کرده اند.
کارازیک گفت: “بحران در خاورمیانه سبب تغییر 180 درجه ای سیاست ها در خلیج فارس شده است. رهبران عربی احساس می کنند مورد تهدید قرار گرفته اند و در یک شرایط امنیتی کاملاً جدیدی به سر می برند. اتخاذ این رویکرد تند در برابر ایران، برای کشورهای خلیج فارس طبیعی به نظر می رسد.”
منبع: سیاتل تایمز- 7 آوریل
