عکس: سایت یادبگیر
سهیل آصفی
خبر قطع صدها اصله درخت در شرق تهران در حالی منتشر می شود که طرفداران محیط زیست و فعالان نهادهای غیر دولتی پیش از این نیز بارها در مورد روند تخریب محیط زیست و از بین بردن درختان جنگلی توسط شهرداری تهران و دیگر نقاط کشور هشدار داده اند. به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران [ایسنا] تنها طی یک هفته گذشته، بولدوزرها و دستگاه‌های راهسازی، شبانه به قطع درختان و درختچه‌های پارک ملی سرخه‌حصار در وسعتی با عرض بیش از ۱۰۰ متر پرداخته اند.
مدیرکل محیط زیست استان تهران گفته است قطع درختان این پارک، که از ریه‌های تنفسی تهران به‌شمار می‌آید، با دستور قاضی دادسرای ناحیه ۷ ویژه امور شهرداری‌ها متوقف شد.
درختان قطع شده که از گونه‌های کاج تهران و سرو نقره‌ای بودند در مقابل ترمینال اتوبوسرانی شرق تهران قطع شدند. در اعتراض به این عمل، روز جمعه جمعی از طرفداران محیط زیست به همراه استادان و دانشجویان محیط زیست در مقابل ترمینال شرق اجتماع کردند.
هدف از قطع این درختان، تعریض بزرگ‌راه‌های منطقه و حذف قوس اتوبان اسبدوانی عنوان شده است. از روز پنج‌شنبه، عوامل گارد محیط زیست استان تهران به همراه یگان حفاظت از جنگل به طور شبانه‌روزی در منطقه مستقر شده‌اند و به گفته مدیرکل محیط زیست استان تهران “از هرگونه فعالیت جدید تا روشن شدن موضوع جلوگیری می‌کنند.” اما خط‌کشی‌ها و گچ‌ریزی‌های درون این جنگل نشاندهنده برنامه گسترده شهرداری برای ادامه این کار است.
طرح گذر شبکه اتوبانی منطقه از محدوده قدیمی‌ترین پارک جنگلی ایران در شرایطی مراحل اجرایی را طی می کند که قرار است ترمینال شرق با اختصاص ۳۰ هکتار زمین، جابجا شود.
مهندس بزرگیان، مدیرکل محیط زیست استان تهران در گفت و گو با ایسنا تخریب درختان سرخه‌حصار را بدون مجوز قانونی دانست و افزود: “هرگونه دخل و تصرف اعم از احداث جاده و فعالیت عمرانی در پارک‌های ملی بدون مجوز شورای عالی محیط زیست ممنوع است.”
اما مهندس محمدهادی حیدرزاده، مشاور شهردار تهران در امور محیط زیست نیز در این باره گفته‌است: “این طرح مربوط به چندین سال قبل است و تصمیم‌گیری آن در زمان دکتر قالیباف انجام نشده است. اگر مشکلی وجود داشت چرا محیط زیست آن زمان اعتراض نکرد؟”
گفتنی است که پارک ملی سرخه‌حصار طی چند سال گذشته به طور مرتب در معرض ساخت‌وسازهای متعدد و تخریب و قطع درختان بودهکه این اقدامات اعتراضات گوناگونی را هم از سوی نهادها و تشکل‌های مردمی در پی داشته‌است.
تجاوز به محیط زیست
به گواه تحقیقات و مشاهدات کانون دیده بانان زمین و نیز خبر ها و گزارش های منعکس شده در رسانه ها، بیش از یک دهه است که تجاوز به پارک های ملی، مناطق حفاظت شده، جنگل های باستانی شمال، جنگل های زاگرس، سواحل شمالی و جنوبی کشور و پس کرانه های آن، آبخیز ها [ کوه ها ] و… ادامه دارد. این در حالی است که مباشران این پروژه ها و سیاست گزاران کلان شهرداری ها غالبا اهداف خود را یکی پس از دیگری به نام توسعه محقق می کنند.
به گزارش کانون دیده بانان زمین، از 609 دشت کشور، بیش از یک سوم آن از نظر کمی به دلیل اضافه برداشت از سفره های آب زیر زمینی در شرایط بحرانی قرار گرفته و مناطق آبی در سواحل جنوبی و پس کرانه های تالابی بسیار با ارزش و نادر آن، با آلودگی های وسیع نفتی مواجه شده اند.
مناطق آبی سواحل شمالی و تالاب های بی نظیر پس کرانه آن همچنین در معرض تهدید توسعه صنایع نفت و پتروشیمی قرار دارند.
در حالی که هوای پایتخت و شهر های بزرگ ایران به دلیل حضور بیش از اندازه خودروها بارها از مرز بحران نیز گذر کرده و آسیب های جسمی و روانی جدی متوجه سلامتی و زندگی مردم شده است به گفته کارشناسان، روند قطع هزاران اصله درخت در چنین وضعیتی جز بحرانی تر شدن شرایط، حاصل دیگری ندارد.
به گواه آمار موجود، خسارت سالانه آلودگی هوا در ایران به یک میلیارد و 810 میلیون دلار یعنی معادل 14 هزار و 420 میلیارد ریال رسیده است. هنوز راهکارهایی برای معضل عظیم زباله اجرا نشده و زباله های رها سازی و دفن می شوند. فاضلاب های صنعتی، کشاورزی و مسکونی و بیمارستانی هم در داخل خاک یا در رودخانه ها و تالاب ها و دریا رها می شوند.
با این همه، معاونت طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در اظهارات خود تاکید می کند که “ما مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست را با چنگ و دندان حفظ کرده ایم”. او می می گوید: “تعرضات تعدادی از دستگاه های دولتی و غیر دولتی به مناطق حفاظت شده سازمان بسیار زیاد و وحشتناک است این در حالی است که شمار نیرو های حفاظتی ما محدود است”. وی تصریح کرد: “در صورت ادامه این روند مجبوریم درجه حفاظتی برخی از مناطق را کاهش دهیم و یا نام آنها را از فهرست مناطق حفاظت شده حذف کنیم”. [همشهری 2 دی 85]
معاونت طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست در مصاحبه دیگری، به بخشی از دولت اشاره می کند که با آن ها به تعاملات خوبی رسیده اند. وی می گوید: “خوشبختانه تعاملات خوبی در عرصه های طبیعی میان دو سازمان [سازمان جنگلها و سازمان محیط زیست] رخ داده است و نگاه سازمان جنگل ها و مراتع، از نگاه بهره برداری به نگاه حفاظتی تغییر پیدا کرده است”. [ سایت خبر گزاری جمهوری اسلامی – 29 آذر 85 ] اما اخبار منتشر شده خیلی زود جنس این تعاملات را نشان می دهد.
کانون دیده بانان زمین ضمن تاکید بر ضرورت اقدام عاجل مجلس اسلامی در ممنوع ساختن هر گونه تعرض و تجاوز و تخریب پارک های ملی، مناطق حفاظت شده و جنگل های باستانی، معتقد است بخش وسیعی از این مسئله به تصمیم سازان و تصمیم گیران حکومت بر می گردد که با تدوین یک برنامه آمایش سرزمین منطبق با شرایط بحرانی آب و خاک کشور، اولاً جلوی سلیقه های دولتی را بگیرند و درثانی، با تغییر و بازنگری در قوانین و پایبندی به تعهد به کنوانسیون های بین المللی این عزم ملی را به ظهور برسانند.
سنت پارسیان
کارشناسان در مورد سابقه درخت و درختکاری در ایران به سنت قدیمی پارسیان اشاره می کنند. به گواه اسناد تاریخی، هر فرد زرتشتی به هنگام زایش و تولد فرزند خود موظف بود یک نهال [غالباٌ درخت سرو] بکارد و درخت را به نام فرزند خود بنامد. همراه با بزرگ شدن نهال و درخت، فرزند هم بزرگ و برومند می شد.
از درختانی که بسیار مورد احترام ایرانیان بوده اند می توان به درخت چناراشاره کرد. “هنری ماسه” در کتاب معتقدات و آداب ایرانی نمونه های زیادی از چنار های مقدس را در چهار گوشه ایران به نقل از سفر نامه های مختلف و از زبان شاردن، کلاویخو وسایرین آورده است. در همین کتاب از درختان نارون و شمشاد نیز به عنوان درختان مقدس یاد شده است. همینطور از درختان سرو و زیتون که همیشه سبز هستند به عنوان درختان بهشتی نام برده شده است. سرو4000 ساله در نزدیکی ابرقو [ یزد ] وجود دارد که آن را سرو زرتشت نام داده اند. اما اینک این سنت پارسیان نیز در معرض “خطر” است و به نام “پیشرفت”.