دانش‌آموزان ایرانی در حالی به استقبال سال تحصیلی جدید می‌روند که کماکان یک سوم از کلاس‌های مدارس کشور با بخاری‌های نفتی و گازی گرم می‌شوند. مرتضی رئیسی، رییس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشوربا اعلام این آمار هشدار داده است: “استفاده از این سیستم‌های گرمایشی از نظر آموزش و پرورش مردود است و خطر بزرگی برای دانش‌آموزان محسوب می‌شود ضمن اینکه استفاده از بخاری‌های گازی نه تنها در کلاس‌های درس بلکه در اماکن عمومی نیز ممنوع است.”
مرگ و سوختگی ده‌ها کودک دانش‌آموز و همچنین تعدادی از آموزگاران طی سال‌های گذشته، بر اثر بی‌توجهی مسئولان به سیستم‌های گرمایشی غیراستاندارد در مدارس به وقوع پیوسته است. اما با وجود مشخص بودن منابع خطرساز، چرا این مشکل برطرف نمی‌شود و سال تحصیلی جدید را هم با استقبال از خطر آتش‌سوزی آغاز می‌کنیم؟ این سئوال و موارد مرتبط را با یک نماینده مجلس و یک کارشناس حوزه آموزش و پرورش در میان گذاشته‌ایم.
عطاالله سلطانی‌صبور، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس در پاسخ به “روز” می‌گوید: “سال گذشته طرحی در مجلس ارائه شد که بر اساس آن می‌شد از محل فروش نفت حدود هزار میلیارد تومان به حساب مدارس واریز کرد تا سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی استاندارد برای کلاس‌ها تهیه شود اما متاسفانه این طرح رای نیاورد.”
سلطانی‌صبور معتقد است در این شرایط کاری از دست آموزش و پرورش ساخته نیست: “آموزش و پرورش که نمی‌تواند معجزه کند، باید ابزار مناسب و کافی را در اختیارش قرار بدهند. اگر مبلغ هزار میلیارد تومان را که در برابر بودجه‌های دیگر مبلغ چندانی هم نیست به این مساله اختصاص می‌دادیم الان با این مشکلات رو به رو نبودیم.”
اما کارشناسان و صاحب‌نظران نقش آموزش و پرورش را هم در بروز حوادث مرگبار این‌چنینی بسیار پررنگ می‌دانند. شیرزاد عبداللهی، کارشناس مسائل آموزشی به “روز” می‌گوید: “طبق آمار اعلامی بعد از حادثه شین‌آباد ۱۵۰ هزار کلاس درس و ۵۰ هزار اتاق و دفتر در مدارس از بخاری نفتی کاربراتوردار استفاده می‌کنند.”
عبداللهی ادامه می‌دهد: “داستان برچیدن بخاری‌ها از سال ۸۳ و بعد از فاجعه سوختن ۱۳ دانش آموز دبستان روستای سفیلان شروع شد. در آن زمان اغلب مدارس روستایی بخاری چکه‌ای داشتند. اتفاقی که دراین ۹ سال افتاده این است که آن بخاری‌ها جای خودشان را به بخاری‌های کاربراتوردار نفتی داده‌اند، اما خطر رفع نشده است چرا که بخاری از هر نوعی، در کلاس خطرآفرین است.”
این کارشناس مسائل آموزشی در توصیف وضعیت موجود می‌گوید: “بسیاری از مدارس به وسایل اطفای حریق مثل کپسول آتش نشانی مجهز نیستند. اگر هم کپسولی گوشه‌ای از کلاس موجود باشد ممکن است شارژ سالانه نشده باشد یا حتی کسی طریقه استفاده از آن را نداند.”
به گفته عبداللهی برای ایمن کردن کلاس‌ها باید نفت، گاز، ماده سوختنی و به طور کلی شعله را از کلاس خارج کرد تا کلاس با سیستم‌های حرارتی مرکزی به دمای مطلوب برسد، همچنین باید سالی ۲ تا ۳ بار مانور آتش‌سوزی در مدارس برگزار شود و معلم‌ها هم باید آموزش ببینند که در موقع بروز خطر چه بکنند.
بی اعتنایی به جان دانش آموزان
“علاوه بر طرح تخصیص هزار میلیارد تومان از محل فروش نفت به مدارس طرح دیگری هم بود که طبق آن شرکت گاز موظف می‌شد به مدارس تمام روستاها گاز رایگان برساند که این هم به سرنوشت طرح قبلی دچار شد و رای نیاورد.” این را عطاالله سلطانی‌صبور، عضو کمیسیون آموزش مجلس می‌گوید و ادامه می‌دهد: “استدلال مخالفان این بود که هنوز روستاهایی هستند که گاز ندارند و وقتی شرایط به این صورت است چرا مدارس باید گاز داشته باشند.”
این نماینده ادامه می‌دهد: “وقتی مجلس به توزیع گاز رایگان رای نداد پس باید تصمیمی اتخاذ می شد که پولش به مدارس داده شود. مدرسه از کجا بیاورد؟ یا باید از مردم جذب کند یا باید در قانون بودجه برایش پیش‌بینی بشود. وقتی نمی شود چطور تامین کند؟ ما اجازه نمی‌دهیم از مردم کمک بگیرند، بودجه هم به آنها اختصاص نمی‌دهیم و انتظار داریم خطری هم نباشد.”
این در حالی است که رئیس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور گفته است: “چنانچه ردیف ویژه‌ای که برای سیستم‌های گرمایشی مدارس در مجلس به تصویب رسیده و درآمد حاصل از قانون مصوب شده برای شرکت گاز به موقع در اختیار سازمان نوسازی قرار بگیرد، قطعا در زمان مناسب نسبت به ایمن‌سازی سیستم‌های گرمایشی، کلاس‌های درس به ویژه کلاس‌هایی که سیستم آنها بخاری نفتی و یا گازی است، اقدام خواهیم کرد.”
با همه این توصیفات، سلطانی‌صبور عضو کمیسیون آموزش مجلس کمی امیدوارتر از قبل است: “امسال وضع کمی بهتر خواهد شد چرا که بخاری‌هایی خریداری شده که روی دیوار نصب می‌شود و دست بچه‌ها به آن نمی رسد.” هر چند به گفته او این روش اگر چه امنیت ببیشتری دارد اما به هیچ وجه کافی نیست.
شیرزاد عبداللهی کارشناس حوزه آموزش و پرورش هم تاکید می‌کند راه حل اساسی، خارج کردن شعله از کلاس درس و جایگزینی سیستم حرارت مرکزی است و این کار باید از مدارس پر جمعیت تر شروع شود. او راه‌کارهای کم‌هزینه تری مثل آموزش کارکنان مدرسه، برگزاری دوبار در سال مانور آتش سوزی(اوایل مهر و دی‌ماه)، مجهز کردن مدارس به وسایل اطفای حریق را هم پیشنهاد می‌دهد. به گفته عبداللهی در حوادث آتش سوزی مدرسه، نرده‌های آهنی حفاظ پنجره‌ها مانع فرار دانش آموزان می‌شود و اولین قدم می‌تواند این باشد که وزیر طی بخشنامه‌ای دستور بدهد این نرده‌ها از طبقات هم کف برداشته شود تا اگر کلاس آتش گرفت بچه ها راه فرار داشته باشند.
از او می‌پرسم چرا این اقدامات که به نظر می رسد هزینه زیادی هم نداشته باشد تا حالا انجام نشده است؟ پاسخش این است که مدیریت آموزش و پرورش اولویت‌های دیگری دارد و حفظ جان دانش آموزان در اولویت نیست.
بخاری به عنوان مسئول حادثه معرفی شد
طی سال‌های گذشته هر از گاهی اخبار و عکسهای دلخراشی از آتش‌سوزی در مدارس منتشرشده و اگر چه تا مدتی افکار عمومی را تحت تاثیر قرار داده اما به دست فراموشی سپرده شده است. شیرزاد عبداللهی هم می‌گوید: “برخوردها معمولا موسمی است. اتفاقی که می افتد همه به هیجان می‌آیند؛ هم مردم، هم رسانه‌ها، هم مدیران، هم نمایندگان و… اما پس از مدتی همه چیز فراموش می‌شود تا حادثه‌ای دیگر.”
او با اشاره به آمار دانش آموزانی که سال گذشته در حوادثی چون تصادف اتوبوس‌های راهیان نور و آتش‌سوزی کشته و زخمی شده‌اند، می‌گوید: “هر جای دیگر دنیا بود وزیر را به پای میز محاکمه می کشاندند. اینجا وزیر حداکثر یک عذرخواهی کرد آن هم با عباراتی که در واقع نشانه‌ای از پشیمانی و قبول مسئولیت نداشت. حتی مدیر مدرسه شین آباد را برکنار هم نکردند. عزل مدیران منطقه‌ای از مدیر مدرسه تا مدیر کل و تعقیب قضایی مقصران از جمله کارهایی است که باید انجام می‌شد و متاسفانه نشد. دست آخر هم بخاری به عنوان مسئول حادثه معرفی شد.”
در جدول زیر مرور حوادث آتش‌سوزی به وقع پیوسته در مدارس کشور را به نقل از خبرآنلاین می‌خوانید:
تاریخ
تلفات آتش سوزی
بهمن ۱۳۷۶
سوختگی بالای ۶۰ درصدی معلم کلاس و سوختگی ۱۱ دانش آموز
آبان ۱۳۸۳
۱۳ دانش آموز دچار سوختگی بالای ۴۰ درصد می شوند
آذر ۱۳۸۵
۸ دانش آموز در این حادثه دچار سوختگی شدید از ناحیه و سر و دست شدند
آبان ۱۳۸۹
یک دانش‌آموز جان خود را از دست داد
آبان ۹۰
این حادثه منجر به مرگ دو دانش آموز و سوختگی شدید سه دانش اموز دیگر شد
آذر ماه ۱۳۹۱
سوختگی ۲۸ دانش آموز و فوت سیران یگانه یکی از دانش آموزان این کلاس
