انقلاب اسلامی ۱۹۷۹، توسط بازاریان قدرتمند و روحانیان شیعه رهبری شد، اما تحلیلگران می گویند با تحولات جامعه و ظهور فناوری های جدید، نقش آنها در صحنه سیاسی این کشور کمرنگ شده است.
تاجران یا “بازاری” ها، که به عنوان نیرویی برای محافظه کاری در جامعه ایران و در اتحاد با روحانیت تلقی می شوند، تا به حال نقشی کلیدی در تاریخ ایران بازی کرده اند.
نقش این دو گروه در برپایی تظاهرات موفق بر ضد امتیاز دخانیات انحصاری بریتانیا در سال ۱۸۹۱-۱۸۹۲، بسیار مهم بوده است.
این اتحاد همچنین نقش خود را در ایران انقلاب مشروطه ۱۹۰۵-۱۹۱۱ ایفا کرد و حکومت قاجاریه را به تشکیل یک مجلس مقدماتی وادار کرد.
بعدها ، بازاریان با برگزاری اعتصاب های طولانی، به فروپاشی رژیم محمد رضا پهلوی در انقلاب اسلامی سال ۱۹۷۹ نیز کمک کردند.
اما تحلیلگران بر این باورند که با ظهور فن آوری های مدرن و تکامل جامعه از سال ۱۹۷۹، «نفوذ» آنها کاسته شده، اما به طور کامل از بین نرفته است.
محمد صالح صدقیان، رئیس مرکز عربی مطالعات ایرانی در تهران به خبرگزاری فرانسه گفت که این دو گروه هنوز در سیاست کشور حرفی برای گفتن دارند.
صدقیان گفت «بازار و روحانیون هنوز در جامعه پُست مدرن ایران نفوذ دارد؛ اما نه به همان شیوه گذشته.»
«جامعه به گونه ای تغییر کرده است که تاثیر و نفوذ مستقیم آنها را کاهش داده.»
صدقیان ظهور شبکه های اجتماعی، تلویزیون ماهواره ای و فن آوری تلفن همراه را فاکتورهایی خواند که به این موضوع کمک کرده اند.
اگر چه گیرنده های ماهواره ای رسما در ایران ممنوع هستند، اما در سراسر کشور به صورت قارچ بر پشت بام ها نصب شده اند.
پلیس گاهی اوقات اقدام به جمع آوری و تخریب دیش های ماهواره می کند. همچنین مقامات و روحانیون، به طور مرتب، ایرانیان را از تماشای کانال های تلویزیونی ماهواره ای منبع می کنند؛ اما این تلاش ها نافرجام بوده است.
ایران همچنین دارای ضریب نفوذ اینترنت ۶۱ درصد است و با وجود نظارت دولت ، شبکه های اجتماعی مانند فیس بوک، توییتر و یوتیوب محبوب هستند.
طلاب حوزه های علمیه جمهوری اسلامی در قم، تایید کردند که “نفوذ” خود را از دست داده اند.
اما یک دانش آموز ۳۰ ساله حوزه علمیه که در قم درس خوانده است، به شرط فاش نشدن هویتش به خبرگزاری فرانسه گفت که مقصر این وضعیت تنها خود روحانیون هستند.
وی گفت: “نفوذ آنها کاهش یافته است و دلیل آن این است که برخی از مقامات که روحانی هستند، به موعظه های خود پایبند نبوده اند.”
اما ابراهیم سعدیان، که به عنوان یک روحانی به مدت ۲۴ سال موعظه کرده است، گفت جوانان ایرانی هنوز برای انجام وظیفه دینی خود آماده هستند.
این روحانی ۵۰ ساله گفت: “روحانیون باید رویکرد خود را به گونه ای تغییر دهند که بیشتر مورد پسند جوانان باشد.”
علی واعظ، تحلیلگر ارشد مسایل ایران، از گروه بحران بین المللی مستقر در بروکسل، تاکید کرد که نفوذ این دو گروه هم پیمان افول یافته است.
“بازاریان و علما در طول ۲۰ سال گذشته، به طور چشمگیری ضعیف شده اند”.
هیراد حاتمی، مقاله نویس محافظه کار در مسائل اقتصادی گفت او معتقد است که نفوذ بازاریان از امور سیاسی به مسائل صنفی منتقل شده است.
وی گفت: “هنگامی که مسائل مربوط به صنف آنها می شود، بازاریان موثر هستند.”
جواد، فروشنده چای در بازار بزرگ، راه های جدید خرید، به ویژه تاثیرات غرب را در کاهش نفوذ بازرگانان مقصر می داند.
وی گفت: “با باز شدن مغازه های جدید و سوپرمارکت های زنجیره ای به سبک غربی، ما شاهد کاهش مشتری های خود هستیم.”
جواد گفت: “اگر ما مغازه های خود را در اینجا ببندیم، مردم زیادی متضرر نمی شوند. پس شاید اهمیت ما کاهش یافته باشد.“
منبع: خبرگزاری فرانسه - 14 ژوئن
