هنر روز، در بخش کتاب می کوشد کتاب ها و نشریاتی را که در حوزه اندیشه و هنر مباحث نظری را منعکس می کنند یا در مسائل اجتماعی و سیاسی مباحثی درخور دارند، به خوانندگان خود معرفی کند. ارجحیت با کتاب های روز خواهد بود، ولی این امر به معنای غفلت از آثارمنتشر شده در گذشته دور یا نزدیک نیست. کتاب های منتشره از پدیدآورندگان ایرانی به زبان های دیگر یا ترجمه شده به این زیان ها هم در کتاب روزجای ویژه ای خواهند داشت. ناشران و پدید آورندگان آثار می توانند برای معرفی یک نسخه کتاب به نشانی زیر بفرستند.
P.O.Box 94000 creteil cedex
France10014
2 کتاب تازه از مهر انگیز کار
نشر باران- سوئد، چاپ اول 1386
خانواده و اعتیاد
نویسنده در این کتاب به نکاتی چون «روند رو به افزایش اعتیاد در ایران»، «افزایش ناامنی در کشور»، «آشفتگی اجتماعی»، «خانواده در هجوم باد»، «بستری که معتاد در آن پرورش می‌یابد»، «بچه‌های اعتیاد در شرایط مختلف»، «خانواده و ارکان آن»، «مسئولیت کیفری اطفال»، «مروری بر وضعیت بچه‌های اعتیاد در سایر کشورها»، «بچه‌های اعتیاد، گناهکاران بی‌گناه» و «نقش کارکنان حکومت در قاچاق مواد مخدر» پرداخته است.
این کتاب پیش از این در سال 1375 با عنوان بچه‌های اعتیاد توسط انتشارات روشنگران و مطالعات زنان در ایران منتشر شده بود اما چاپ سوم آن با ویرایش جدید نویسنده و افزودن بخش‌های تازه‌ای از معضلات امروز اعتیاد و خانواده، در دولت احمدی‌نژاد موفق به اخذ مجوز نشر نشد. به همین دلیل این کتاب توسط نشر باران در سوئد و با همکاری انتشارات روشنگران و مطالعات زنان منتشر شده است.
مهرانگیز کار در مقدمه‌ی کتاب نوشته است: در ایران وضعیت بحرانی شده است. خبرگزاری فارس به نقل از مدیر کل امور فرهنگی و پیشگیری ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور اعلام کرده است: “هر سه دقیقه یک نفر در ایران به مواد مخدر معتاد می‌شود.“
به عقیده‌ی وی، شیوع اعتیاد به مخدر در هرجامعه صرف نظر از این که عوامل بیرونی و شبکه‌های جهانی بستر آن را فراهم می‌کند، ناشی از مجموعه‌ای از عوامل درونی است که در درازمدت برای آن بسترسازی می‌کنند تا اعتیاد به مواد مخدر به درجه بحرانی برسد. بر اساس گزارش‌های اعلام شده‌ی رسمی، در طول 25 سال پس از انقلاب تعداد دو میلیون و هشتصد هزار نفر در رابطه با مواد مخدر دستگیر و روانه زندان شده‌اند.
مهرانگیز کار نوشته است: “اینک مردم حق دارند با مدیران و مسئولینی که یک‌چنین وضعیت پرخطری را گزارش می‌دهند، پرسشی را در میان بگذارند. پرسش این است:
دولت‌ها و انواع مراکز و ستادهای پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی برای افراد خانواده‌ی آن دو میلیون و هشتصد‌هزارنفر که در رابطه با مواد مخدر دستگیر و روانه زندان شده‌اند چه کردهاند؟ با یک حساب سرانگشتی ساده چنانچه تعداد افراد هر خانواده را 4 تا 5 نفر به حساب آوریم، بین 12 تا 15 میلیون نفر از مردم ایران درگیر ماجرا شده‌اند. بخش عمده‌ی آنان را بچه‌ها و نوجوان‌ها و زنان بی‌سرپرست تشکیل می‌دهند. مقابله‌ی علمی اقتضا می‌کرده است، با حمایت از این خانواده‌ها، راه را بر گسترش بحران اعتیاد ببندند. آیا چنین کردهاند؟”
قانون‌گذاری درباره‌ی حقوق زن
از بدو تاسیس حکومت اسلامی ایران تاکنون، قانون‌گذاری درباره‌ی حقوق زن محل بحث و چالش بوده است. این بحث‌ها از آن‌رو ادامه دارد که در قانون اساسی، فقط احکام شرع تنها منبع قانون‌گذاری به رسمیت شناخته شده است و شانس و فرصتی برای قانون‌گذاری با هدف برابری حقوقی زن و مرد اساساً قابل تصور نیست. مهرانگیز کار در آغاز کتاب با تاکید بر نکات فوق نوشته است: “از طرفی تحولات اجتماعی چنان بوده و هست که نیازها و مطالبات زنان امروز ایران نمی‌تواند در قانون‌گذاری بر پایه‌ی شریعت انعکاس داشته باشد. ناهم‌خوانی نیازهای زنان ایرانی با قوانین جاری اوضاع را بحرانی کرده و جمعی از فعالان حقوق زن با قبول درجات بالایی از خطر به برپایی اجتماعات مسالمت‌آمیز اقدام می‌کنند و اعتراض خود را نسبت به قوانین تبعیض‌آمیز با صدای بلند اعلام می‌دارند.“
کتاب قانون‌گذاری درباره‌ی حقوق زن، در برگیرنده‌ی تعاریف و مثال‌هایی است که نشان می‌دهد دیدگاه‌های دینی در مجالس شورای اسلامی، شورای نگهبان و مجمع تشخیص مصلحت نظام چگونه با حقوق زنان برخورد کردهاند. نویسنده نوشته است: “مقصود از دیدگاه‌های موثر در قانون‌گذاری، دیدگاه افراطیون اسلامی و دیدگاه میانه‌رو اسلامی است. هریک از این دیدگاه‌ها از آغاز انقلاب 1357 در صحنه‌ی قانون‌گذاری حاضر بوده و در بیش‌تر موارد دیدگاه تندرو راه را بر دیدگاه میانه‌رو بسته است. میانه‌روها زیر سلطه‌ی تندروها که در تمام حوزه‌های زمامداری نقش اول را ایفا می‌کنند جرات نکرده یا نتوانسته‌اند در حدود نظریه‌های فقهی خود که تعدیل و بهبود حقوق زن در پناه آن میسر است به بازنگری قوانین بپردازند.“
در این کتاب پژوهشی نویسنده ضمن ارائه تعاریف دو دیدگاه دینی موثر در قانون‌گذاری، تاکید کرده است که در نظام حکومت اسلامی ایران، هرگز نظریه‌ی برابری حقوق زن و مرد که مبتنی بر ضوابط جهانی حقوق بشر است نمایندگانی در نهادهای قانون‌گذاری نداشته است. وی نوشته است: “صاحبان نظریه‌ی برابری یا غیر فعال بوده و در اکثریت خاموش زیسته‌اند، یا در حوزه‌ی حقوق زن فعال شده‌اند که همواره زیر فشارهای امنیتی به‌سر برده‌اند. این برخوردها که به‌تدریج به بحران منجر می‌شود تا زمانی که قانون اساسی تغییر نکند و دین و حکومت از یکدیگر جدا نشوند ادامه خواهد داشت.“
مهرانگیز کار با توضیح این که جوامع مسلمان جهان دیر یا زود زیر سلطه‌ی رشد و سرعت نیروهای ارتباطی خاستگاه جنبش زنان خواهد شد، نوشته است: “بسیاری از صاحب‌نظران طیف مجتهدین و کارشناسان امور دینی اطمینان می‌دهند که قانون‌گذاری بر مبنای ضوابط جهانی حقوق بشر با روح اسلام در تضاد نیست و می‌تواند بحران حقوق زن مسلمان را در جهان امروز مهار کند. هنوز صدق ادعای اینان ثابت نشده، ولی در هر حال بر پایه‌ی نیازهای روز در سراسر جهان رو به گسترش است. سخنگویانی که این‌گونه تفاسیر اسلامی را نمایندگی می‌کنند هنوز در وضعیت حقوقی زنان مسلمان تاثیر‌گذار نبوده‌اند.“
به گفته‌ی نویسنده، “کتاب قانون‌گذاری درباره‌ی حقوق زن در سال 1382 تدوین شده است. دو ناشر در داخل ایران، مدت دو سال کوشش کردند برای چاپ و نشر کتاب مجوز اخذ کنند. متاسفانه وزارت ارشاد از صدور مجوز خودداری کرد. بدین‌ترتیب وزارت ارشاد دولت آقای محمد خاتمی و وزارت ارشاد دولت آقای محمود احمدی‌نژاد هر دو در برابر چاپ این کتاب که می‌تواند مانند کتاب مرجع مورد استفاده قرار گیرد مانع ایجاد کردند.“
کتاب در سه فصل به تحولات قوانین مربوط به زنان در نیم قرن اخیر می‌پردازد. از جمله به نکاتی چون: «قانون خدمات اجتماعی زنان»، «مراکز رفاه خانواده»، «قانون حمایت خانواده»، «حق قضاوت»، «سن ازدواج»، «نکاح دختران بالغ و رشید»، «ثبت عقد نکاح یا طلاق یا رجوع در دفاتر رسمی، «تابعیت زنان»، «استخدام زنان در نیروهای مسلح»، «حضانت مادران»، «تصویب قوانین خشونت‌آمیز علیه زنان»، «سن ورود به مسئولیت جزایی»، «روابط جنسی»، «دیه‌ی زن»، «بی‌اعتنایی به عواطف و حقوق مادر»، «تصویب قوانین و مقررات سودمند به حال زنان»، «شرحی بر عملکرد سایر نهادهای مؤثر قانون‌گذاری درباره‌ی حقوق زن»، «نمونه‌هایی از نظرات فقهای شورای نگهبان»، «نقدی بر عملکرد شورای نگهبان»، «نقدی بر عملکرد مجمع تشخیص مصلحت نظام»، «نمونه‌هایی از مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام»، «مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی» و…
مقالات شمس تبریزی
تصحیح و تعلیق: محمد علی موحد
1023 ص، تهران: انتشارات خوارزمی، 1386، چاپ سوم
این مقالات، یادگار گرانبهائی است که پس از ورود «شمس تبریزی» به قونیه، و حالاتی که او را با «مولانا» رفته، به صورت یادداشت از سخنان او به جای مانده است. فراهم آورنده این یادداشت ها خود «شمس» نبوده است. او با آن شور و غوغایی که در اندرون داشت، هیچ گاه به مقاله نویسی نپرداخت و دست به تالیف کتابی نزد. توجه به ارتباط میان «مقالات شمس» و «مثنوی»، از یک طرف به حل مشکلات «مقالات» کمک می کند، و از طرف دیگر بسیاری از مشکلات «مثنوی» را روشن می سازد. از سوی دیگر «مقالات شمس تبریزی»، دریچه ای است که ما را بی واسطه با شخصیت عجیب و اندیشه و روش «شمس» آشنا می سازد. این نوشته ها نه تنها روی زندگانی «شمس» روشنی می افکند، بلکه ما را در محیط عرفانی آن روز عالم اسلام قرار می دهد. تصحیح و چاپ حاضر از «مقالات شمس» با استفاده از شش نسخه کهن و معتبر از آن و به روش انتقادی انجام شده است.
فرهنگ واژه سازی در زبان فارسی
(مجموعه 8 جلدی)
نویسنده: کامیاب خلیلی
1763 ص، تهران: انتشارات قصیده سرا، 1385، چاپ اول
زبان شیرین و پرتوان فارسی، زبان ترکیبی – اشتقاقی است. به این معنی که از الفاظ موجود در فارسی، بر حسب نیاز و به منظور گسترش زبان با دو شیوه (ترکیب و اشتقاق)، کلمات تازه با معانی نوساخته می شود. برای ایجاد کلمات تازه باید با اصول و روش های ترکیب و اشتقاق و قواعد و ساختمان آنها آشنا بود. مجموعه هشت جلدی حاضر به معرفی این اصول و قواعد می پردازد و نمونه هایی از انواع واژه سازی در فارسی را ارائه می دهد.
اسماعیلیان
نویسندگان: برنارد لویس، لوئی ماسینیون، ع. حمدانی، م. هاجسن، آصف فیضی، و. ایوانف
ترجمه و تدوین: یعقوب آژند
513 ص، تهران: انتشارات مولی، 1386، چاپ سوم
نهضت اسماعیلیان به ویژه اسماعیلیان نزاری، حاصل تجربه های تاریخی سرزمین ماست و صرف نظر از خصلت های عقیدتی آن، روح ایرانیت در این نهضت غوطه می زد و تجربه های تازه برای ایرانیان در برداشت که بعدها در جنبش های دیگر شیعیان منعکس گردید. در کتاب حاضر تاریخ اسماعیلیان و حرکت های سیاسی، نظامی، فکری و اجتماعی آنان در سراسر جهان اسلام، از دیدگاه اسماعیلی شناسان برجسته، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. عناوین بعضی از مباحث اصلی کتاب عبارتنداز: «پیدایش اسماعیلیه»، «قرمطیان»، «فاطمیان»، «نزاریان ایران»، «اسماعیلیان سوریه»، «اسماعیلیان هند» و «ناصر خسرو و اسماعیلیان». این مجموعه با کتاب شناسی اسماعیلیان و فهرست اعلام به پایان می رسد.
گذار به دموکراسی: ملاحظات نظری و مفهومی
ترجمه: محمد علی کدیور
334 ص، تهران: انتشارات گام نو، 1386، چاپ اول
این کتاب، مجموعه ای از مقالات متفکران و پژوهشگران معاصر جهان در موضوع گذار به دموکراسی است. پژوهش های انجام شده در زمینه گذار به دموکراسی، حاوی توصیه هایی ضمنی برای حامیان دموکراسی نیز هست، توصیه هایی که البته برای مخالفان دموکراسی نیز می تواند قابل استفاده و بهره برداری باشد. عناوین مقالات مجموعه حاضر و نویسندگان آنها عبارتند از: «آهسته و پیوسته: علم سیاست و اصلاحات سیاسی/ساموئل هانتینگتون»، «مسائلی چند در مطالعه گذار به دموکراسی/آدام پرزورسکی»، «گذار به دموکراسی و گذار از طریق مراوده/دونالد شر»، «دیباچه ای بر تطورات نظریه های گذار به دموکراسی/محمد علی کدیور»، «افسانه های میانه روی: رویارویی و نزاع در جریان گذارهای دموکراتیک/نانسی برمیو»، «نفت و پیمان: گذار به دموکراسی در ونزوئلا/تری لین کارل»، «راه های استقرار مجدد دموکراسی: ملاحظات نظری و مقایسه ای/آلفرد استپان» و «در باب وظایف یک اپوزیسیون دموکراتیک/آلفرد استپان».
مکتب در فرآیند تکامل
(نظری بر تطور مبانی فکری تشیع در سه قرن نخستین)
نویسنده: سید حسین مدرسی طباطبایی
ترجمه: هاشم ایزد پناه
392 ص، تهران: انتشارات کویر، 1386، چاپ اول
نویسنده این کتاب، «سید حسین مدرسی طباطبائی»، در بیست و پنج سال گذشته، آثار ارزشمندی در زمینه حقوق اسلامی و تاریخ تشیع تالیف کرده است. او که علاوه بر تحصیلات عالی حوزوی، دارای درجه دکترا از دانشگاه «آکسفورد» است، در حال حاضر در دانشگاه «پرینستون» تدریس می کند. کتاب «مکتب در فرآیند تکامل»، گزارشی ارزشمند و مستند از تحولات فکری تشیع در سه قرن نخستین پیدایش و گسترش آن است. در تصویری که این کتاب ارائه می دهد، هسته اصلی تشیع، اعتقاد به مرجعیت علمی اهل بیت پیامبر در معارف اسلامی است.
نویسنده بر خلاف تفسیری که تشیع را نوعی گرایش باطنی می داند که با آمیخته ای از باورها و سنت های قدیم ایرانی و هندی و مسیحی ترکیب شده، به تشیع به مثابه نهضتی عقل گرا و مترقی می نگرد. «مکتب در فرآیند تکامل» که اصل آن به زبان انگلیسی است در یک پیشگفتار و چهار بخش با این عناوین تالیف شده: 1- حقوق و مسئولیت ها: تکامل فهم امامت در بعد سیاسی و اجتماعی، 2- غلو، تقصیر و راه میانه: مفهوم امامت در بعد علمی و معنوی، 3- بحران رهبری و نقش راویان حدیث، 4- مناظرات کلامی و نقش متکلمان.
کتاب معماری ایران: جلد اول
(مصور/ رنگی، فارسی – انگلیسی)
زیر نظر: سید علیرضا قهاری
عکس: مریم زندی
گردآوری مدارک: آرمیتا جلیلوند
ترجمه: مریم مجد، رامتین کتبی
392 ص، تهران: موسسه چاپ و نشر نظر، 1386، چاپ اول
این کتاب که حاصل همکاری «انجمن مفاخر معماری ایران» و «مؤسسه فرهنگی پژوهشی چاپ و نشر نظر» است، به شکل بسیار نفیس و با تصاویر و عکس های رنگی زیبا چاپ شده. هدف از انتشار آن، آشنایی با گروهی از معماران برجسته معاصر ایران و آثار آنهاست. در حقیقت کتاب «معماران ایران» می کوشد تا به مدد جامعه فرهنگی معماران، شهرسازان و نهادهای مربوطه، با نگاهی گسترده به ارزیابی معماری امروز ایران و معیارها و شاخص هایش و همچنین هویت به فراموشی سپرده آن بپردازد و سازه ها و بناهای مهمی را که معماران بزرگ معاصر ایران در گوشه و کنار این سرزمین گسترده ساخته اند، به علاقمندان معرفی کند.
«هوشنگ سیحون» با بناهایی هم چون آرامگاه بوعلی سینا در همدان، آرامگاه نادرشاه افشار در مشهد، آرامگاه های کمال الملک و خیام در نیشابور؛ «عبدالعزیز فرمانفرمائیان» با بناهایی مانند استادیوم آزادی در تهران، وزارت کشاورزی و برج های سامان، مسجد دانشگاه تهران؛ «سید هادی میرمیران» با بناهایی مانند سرکنسولگری ایران در آلمان، موزه ملی آب در تهران، کانون وکلای دادگستری؛ و ده ها معمار با ذوق و استاد ایرانی، افرادی هستند که در این کتاب با آنها آشنا می شویم.
نهمین دو سالانه طراحی گرافیک معاصر ایران
30 خرداد تا 31 تیر 1386 / تهران
(مصور، رنگی)
ترجمه: غزال پریزاده، مرجان امینی
ویرایش و بازخوانی: لاله خاکپور
296 ص، تهران: موسسه توسعه هنرهای تجسمی، 1386، چاپ اول
این کتاب که به شکل نفیس و بر روی کاغذ اعلاء چاپ شده، شامل آثاری است که در «نهمین دو سالانه طراحی گرافیک معاصر ایران» ارائه گردیده است. این آثار که زیر عنوان موضوعات گوناگون مانند «طراحی جلد»، «طراحی نشانه و نشانه نوشته»، «طراحی صفحه آرایی»، «طراحی صفحات وب و مالتی مدیا»، «طراحی آگهی شهری»، «طراحی آگهی مطبوعاتی» و «طراحی بسته بندی» تقسیم بندی شده اند، نمایانگر هنر و ذوق طراحان و گرافیست های معاصرایران در عرصه های گوناگون هستند.
توپوزقلی میرزا: قصه های ایرانی
گردآوری: پرفسور الول ساتن
به کوشش: احمد وکیلیان، زهره زنگنه
زیر نظر: پرفسور اولریش مارزلف
405 ص، تهران: نشر ثالث، 1386، چاپ اول
این قصه ها، بخشی از فرهنگ مردم ماست که به کوشش «پرفسور الول ساتن»، پژوهشگر انگلیسی، در سال 1958 میلادی، از نقاط مختلف ایران، با دقت و وسواس گردآوری، و بر روی نوار صوتی ضبط شده است. قصه ها و افسانه های این مجموعه که صدها سال در سینه نیاکان ما ماندگار و از نسلی به نسل دیگری انتقال یافته، از ویژگی های خاص برخورداراست. گستره جغرافیایی آن ها از جنوب ایران و شهر شیراز آغاز می شود و تا خراسان و شهر نیشابور ادامه می یابد. بخش عمده این افسانه ها اما، به شهرها و روستاهای مرکزی ایران اختصاص دارد؛ منطقه ای که بیش از هر نقطه دیگر توانسته است حافظ فرهنگ و افسانه های کهن ما باشد. در این منطقه گویش های دیرینی وجود دارد که هنوز گوش ها را به یاد زبان ها و گویش های قدیم ایرانی می نوازد. قصه های مجموعه حاضر، زیر نظر «پرفسور اولریش مارزلف»، پژوهشگر برجسته فرهنگ مردم ایران و به کوشش «احمد وکیلیان» و «زهره زنگنه»، از روی نوار پیاده و تدوین شده است.
آفرینش و تاریخ
(6 جلد در دو مجلد)
نویسنده: ابونصر مطهر بن طاهر مقدسی
مقدمه، ترجمه و تعلیقات: محمد رضا شفیعی کدکنی
1131 ص، تهران: انتشارات آگاه، 1386، چاپ سوم
کتاب «آفرینش و تاریخ» که در سال 355 ه. ق تالیف شده، یادگاری است از درخشان ترین ادوار تاریخ تمدن ایران عصر اسلامی؛ دوره خردگرایی و اومانیسم، عصر «فارابی» و «رازی» و «اخوان الصفا». این کتاب دایرة المعارف ارزشمندی است از فلسفه، تاریخ، اسطوره شناسی تطبیقی، دین شناسی، جهان شناسی، جغرافیا و رستاخیز شناسی، و در تمام این زمینه ها، گاه اطلاعاتی عرضه می کند که در هیچ کتاب دیگر آن دوره نمی توان یافت. در حقیقت، «آفرینش و تاریخ» تصویری است جامع از تلقی مردمان باستان و سه قرن اول عصر اسلامی نسبت به جهان، از آغاز آفرینش تا پایان آن.
مؤلف کتاب مردی دانشمند و بر مجموعه دانش های عصر خویش، از فلسفه و کلام و نجوم و تاریخ گرفته تا جغرافیا و ادبیات عرب و تاریخ مذاهب و ادیان و علم اساطیر، مسلط بوده است. این کتاب که به زبان عربی تالیف شده، به وسیله پژوهشگر، شاعر و ادیب برجسته معاصر، «دکتر محمد رضا شفیعی کدکنی» به فارسی ترجمه شده و همراه با مقدمه ای جامع و ارزشمند درباره کتاب و مؤلف آن و تعلیقات بسیار، به چاپ رسیده است.