اشاره: پست روز به معرفی مشروح کتاب هایی می پردازد که برای هنر روز فرستاده شده است. نشانی پست روز در بخش معرفی کتاب های چاپی والکترونیکی بخش کتاب قابل دسترسی است.
چند نگاه راهبردی به ایران آینده
نویسنده: حسن مکارمی
ناشر: H&S Media
128 صفحه
کتاب شامل نه مقاله است که همگی در نشریات اینترنتی خارج از کشور در طی سال ۲۰۱۲ منتشر شده اند. در پیشگفتار کتاب می خوانیم: “مشاهدۀ تحولات جهان و ایران از قرن نوزدهم میلادی به بعد، به عبارت دیگر، پس از بیداری ایرانیان، دریافت مسیر پیچیدۀ مراحل حرکت جهان، نقش کنشها، واکنشها، منافع ملی و فراملی، رشد و انقلاب فن آوری، رشد جمعیت جهان تا مرز هفت میلیارد نفر؛ که بیش از دو میلیارد نفر آن به یادگیری و یاددهی مشغولند، حاوی این پیام است که اگر چه آیندۀ مردم ایران در میان مدت روشن است ولی در کوتاه مدت نیازمند تلاش در دستیابی به پایه های اساسی و لازمی هستیم تا بتوانیم بحران کنونی را پشت سر بگذاریم. یافتن راه حلی، هم ممکن و هم پیشرو، اگر چه آسان بنظر نمی آید ولی غیرعملی هم نیست. در دو قرن اخیر، در ایران عزیز، کنشگران سیاسی، اجتماعی و فرهنگی هیچگاه صحنه را خالی نکرده اند. می توان گفت که بیشتر اینان به موازین حقوق بشر، حقوق بین الملل و اصول شهروندی اعتقاد دارند. برای رسیدن به چنین ایده آل هایی، راه و روشهای گوناگونی پیشنهاد و تجربه می شوند. استفادۀ بهینه از افکارعمومی مردم جهان، منطقه و ایران، از سویی، و بکارگیری اهرمهای بین المللی، استفاده از تضادهای لایه های گوناگون دست اندرکاران حاکمیت موجود بر سر منافع کوتاه مدتشان، و نیز بهره گیری از اشتباهات و ضعفهای آنها، و نهایتاً کمک به بیداری و روشن نگری هر چه بیشتر قشرهای گوناگون مردم ایران، راههای مسالمت آمیز رسیدن به این اهداف است .آیا در چنین جهان و چنین منطقۀ بحران زا و پیچیده ای نمی بایست برای دستیابی به راه حل نهایی رهایی از حلقۀ بسته و تنگ رژیم موجود ایران، تلاش کنیم تا همگی نیروهای آزادیخواه و مترقی، توجه خود را به پرسشهای اصلی و پایه ای معطوف کنند آیا دانش ـ هنر مدرن استراتژی می‌تواند در راهیابی آیندۀ ایران ما را کمک کند؟ و اگر آری، توسط چه کسانی و چگونه؟ تلاش این مقالات راهگشایی دیگری در همین زمینه ها است.”
بدنه کتاب را این چهار گفتار اساسی تشکیل می دهد: شکافتن نقش خدمات راهبردی و تعاریف، نقش خدمات راهبردی در تجربه کشور ترکیه، خدمت راهبردی از زبان اپوزیسیون و نظام جمهوری اسلامی و نتیجه گیری بدین صورت آورده میشود : “مراد ما از این گردش کوتاه در ادبیات استراتژیِ اپوزیسیون و حاکمیت، بیشتر آن بود که کار، طبق روشهای خدمات راهبردی را نشان دهیم و کنشگران سیاسی را به سودجویی از این دانسته ها دعوت کنیم. بررسی تاریخ، دست کم دو قرن اخیر ایران، با نگاهی راهبردی و بیرون کشیدن اهداف راهبردی حرکتها، جنبشها ، قیامها و شناخت دقیق دستیابی به نتایج این اقدامات، نقاط ضعف و قدرت اقداماتی که برای دستیابی به این اهداف صورت گرفته است، برای آیندۀ ما بسیارروشنگر و آموزنده است. نگاه راهبردی به ما اجازه می دهد که به اعمال شخصیتهای سیاسی، با فاصله و دقت بیشتری بنگریم. و شاخص و اعتبار حرکتهای سیاسی را هم در شیوه کارکرد و هم در نتیجۀ حاصل و مقایسه آن با هدف از پیش تعیین شده، بدانیم. “
و به دنبال آن ما را دعوت میکند تا به پرسش های زیر پاسخ دهیم : “ می توان با استفاده از روشهای علمی و متدهای شناخته شده در تعیین، تعریف و به اجرا گذاشتن اهداف راهبردی در راه رسیدن به ایرانی آزاد و آباد، با برپایی سمیناری از اندیشمندان و کنشگرانی که راهی برای گشودن مطرح می-سازند خشتهای نخستین مانیفست پایه ای سازندگی ایران را تهیه کرد.
آیا در چنین جهان و منطقۀ بحران زا و پیچیده ای، نمی بایست برای دستیابی به راه حل نهایی رهایی از حلقۀ بسته و تنگ رژیم موجود ایران، تلاش کنیم تا همگی نیروها، نگاه خود را به پرسش اصلی و پایه ای بدوزند. و در این راستا پرسشهای زیر را به فراخوان پاسخ بکشانیم:
۱- آیا مناسب تر نیست که توان خویش را صرف مسائل پایه ای و راهبردی کنیم؟
هرچه هدف ژرف تر و دورنگرانه ترباشد، نیروهای بیشتری را در بلندمدت به خویش فرا می خواند.
۲- آیا مناسب تر نیست که به میدان واقیعت ملموس و اهداف راهبردی با ویژگیهای علمی بازگردیم؟ اهدافی که واقع-گرایی، تعریف پذیری، دسترسی به آنها با شاخصهایی با قابلیت اندازه گیری، شناخته می شوند.
۳- آیا مناسب تر نیست که بهترسازی زندگی مردم ایران و پرسشهای راهبردی برای دستیابی به آن را محور اصلی سازیم؟ چرا که حدود و ثغور ایران، تعریف مردم ایران و تعریف رفاه و آزادی و پیشرفت و زندگی بهتر چه از نظر مردم و چه از نظرکارشناسان روشن است.
۴- آیا مناسب تر نیست از روش علمی و پذیرفته شدۀ تعریف اهداف راهبردی سود بجوئیم و همگی به آن تن دهیم؟ در سایۀ ایرانی آباد، آزاد و مرفه و دانش پژوه است که می توان به کشت اندیشه و مکاتب گوناگون پرداخت نه برعکس.
اگر پاسخ ما به این پرسشها آری است، می توان پرسشهای وابستۀ دیگری را به میان آورد و از راه و روش ردیابی پاسخ سخن گفت. و نخستین گام بیگمان به واقیعت چیستی ما بازمی گردد.”
در مقالات باقیمانده نویسنده، نگاه راهبردی خود را به بررسی مسائل گوناگون مورد گفتگو در ایران امروز می برد و از نقش زنان از مشروطیت تا به امروز؛ از کدام اسلام سخن میگوییم؛ نقش دین مدنی در ایران آینده….سخن می گوید.
این کتاب را انتشارات H &S ر لندن در سپتامبر امسال به چاپ رسانده است و از طریق تارنمای آمازون قابل دسترس است.
