حسین محمدی
دکتر ابراهیم یزدی، دبیرکل نهضت آزادی است؛ حزبی که سال هاست از سوی مقامات رسمی غیرقانونی اعلام شده، اما هنوز هم در صحنه سیاسی کشور حضوری جدی و فعال دارد.انتخابات ریاست جمهوری سال 84، باعث نزدیکی این حزب به گروه های اصلاح طلب، چون مشارکت شده است. در مورد انتخابات مجلس هشتم و مسایل روز کشور با دکتر ابراهیم یزدی گفت و گو کرده ایم. او بر این باور است که: در شرایط کنونی هم همه گروه ها، نهضت آزادی و سایر نیرو های ملی ـ مذهبی و مشارکت همه خواهان برگزاری یک انتخابات سالم، آزاد و منصفانه هستند؛ پس اگر با هم ائتلاف کنند جای تعجب ندارد. اگر به هم نزدیک نشوند جای پرسش دارد.
متن مصاحبه در پی آمده است.
از هم اکنون بحث داغ محافل سیاسی ایران، انتخابات مجلس هشتم است. به نظر می رسد امسال این بحث زودتر از سال های قبل آغاز شده است. به نظر شما دلیل این مساله چیست؟
انتخابات مجلس هشتم، برای نظام جمهوری اسلامی سرنوشت ساز است . اگر حاکمان قدرتمند نخواهند یا نتوانند به دخالت های جانبدارانه شورای نگهبان و به فرایند حذف نیروهای سیاسی دگراندیش پایان دهند، عصر اصلاحات پایان خواهد پذیرفت و نظام با چالش های جدی از نوع دیگری روبرو خواهد شد .
فکر می کنید انتخابات مجلس هشتم تا چه حد قادراست روند دموکراسی در ایران را تسریع بخشد؟
اگر شورای نگهبان تغییر رویه بدهد و به همان روش عمل در انتخابات مجالس اول تا پنجم بپردازد یا ترکیب این شورا تغییر کند و کسانی جایگزین شوند که اصل جمهوریت و حاکمیت ملت را باور داشته باشند، روند دموکراسی تسریع خواهد شد .
پیش بینی شما از روند رد صلاحیت ها ـ با توجه به موضع گیری های سران شورای نگهبان ـ چیست؟
اگر شرایط به همین صورت که اکنون هست باقی بماند، شورای نگهبان همان کاری را خواهد کرد که در انتخابات مجلس هفتم انجام داد .
آیا روند ردصلاحیت ها، اصلاح طلبان معتدلی ـ به قول خود اصلاح طلبان ـ همچون اعتماد ملی یا نیروهای مستقل را نیز در بر خواهد گرفت؟
سیاست شورای نگهبان و حامیانش بر اساس “همه یا هیچ چیز” و” یا با منی یا بر منی” قرار دارد. برای آنها معتدل و مستقل معنا و مفهوم ندارد و همه را در بر خواهد گرفت .
سخنان آقای جنتی در مورد در نظر نگرفتن اصل برائت را چگونه تحلیل می کنید؟
اصل برائت، یک پایه اعتقادی ـ دینی دارد و در قانون اساسی نیز تصریح شده است که حقوقدانان آنان را برائت شرعی و برائت عقلی نیز می گویند؛ زیرا مفاد این اصل را از دلیل عقل و از دلیل شرعی [اخبار] می توان استناد کرد . سخن آقای جنتی خلاف عقل و شرع و قانون اساسی است ومهمتر اینکه این نوع نظارت، عملاً انتخابات را بی معنا کرده است .
فکر می کنید اصلاح طلبان برای پیشگیری از رد صلاحیت های احتمالی، چگونه برخورد خواهند کرد؟ آیا همچون انتخابات شوراها نیروهای احزابی چون مشارکت و مجاهدین انقلاب در حاشیه خواهند بود؟
انتخابات مجلس هشتم با انتخابات شوراها متفاوت است . در انتخابات شوراها تمام کاندیداها از تمام گروه ها تصویب شدند و شرکت کردند؛ عدم پیروزی به دلیل ارایه چندین لیست و تشتت آرا بود اما در انتخابات پیش رو، به احتمال زیاد اکثر قریب باتفاق کاندیداها را رد صلاحیت خواهند کرد . اما چگونگی برخورد اصلاح طلبان با این امر چندان روشن نیست . اگر کلیه گروه های اصلاح طلب به طور دسته جمعی شرط مشارکت در انتخابات را تغییر اعضا یا سیاست های شورای نگهبان اعلام کنند، احتمال تغییر سیاست شورای نگهبان، حداقل در مورد گروه های یاد شده وجود دارد .
در صورت ردصلاحیت کاندیداهای اصلاح طلبان در انتخابات، فکر می کنید واکنش آن ها چه خواهد بود؟
نمی توانم پیش بینی کنم.
فکر می کنید موضع گیری نیروهای دموکراسی خواه در این انتخابات چگونه باید باشد؟
در مرحله اول باید حضور و مشارکت باشد؛ اما باید به نوعی برای برگزاری یک انتخابات سالم و آزاد اقدام کرد . شاید درخواست گروه ها از سازمان های بین المللی برای نظارت بتواند موثر باشد .
آیا تحریم انتخابات مجلس، راهکار مناسبی برای نیروهای اپوزیسیون است؟
خیر؛ در مفید بودن آن تردید های جدی وجود دارد .
آیا تحریم انتخابات، مشکلاتی را که بعد از انتخاب آقای احمدی نژاد به ریاست جمهوری برای نیروهای دموکراسی خواه به وجود آورد، دوباره ایجاد نخواهد کرد؟
نیروهای سیاسی مخالف دموکراسی، از کاهش تعداد شرکت کنندگان واهمه ای ندارند و شاید هم استقبال کنند .
در شرایط فعلی تا چه حد تحریم را عملی می دانید؟
نه عملی و نه مفید می دانم؛ اما یادآوری می کنم که اعلام عدم مشارکت یک گروه سیاسی در انتخابات، به معنای تحریم نیست .
دلیل نزدیکی نیروهای ملی ـ مذهبی و نهضت آزادی با احزابی همچون مشارکت چیست؟
گروه ها و احزاب سیاسی در شرایط ویژه ای بر اساس محور های مشترک با هم نزدیک می شوند و ائتلاف می کنند . در شرایط کنونی هم همه گروه ها، نهضت آزادی و سایر نیرو های ملی ـ مذهبی و مشارکت همه خواهان برگزاری یک انتخابات سالم، آزاد و منصفانه هستند؛ پس اگر با هم ائتلاف کنند جای تعجب ندارد. اگر به هم نزدیک نشوند جای پرسش دارد.
آیا نهضت آزادی در انتخابات لیست مجزایی ارائه خواهد داد؟
هنوز در این مورد سیاستی را اعلام نکرده ایم .
فکر می کنید فرجام پرونده هسته ای ایران چه خواهد شد؟ آیا سخنان آقای احمدی نژاد مبنی بر تمام شدن بعد سیاسی پرونده را درست می دانید؟
خیر ارزیابی ایشان را واقع بینانه نمی دانم .
تا چه حد با سخنان پوتین ـ مبنی بر فریب کاری آمریکا در ارائه گزارش 16 نهاد امنیتی در مورد پرونده هسته ای ـ موافقید؟
پوتین در حال بازسازی و انسجام ناسیونالیسم روسی است که بعد از فروپاشی به شدت آسیب خورد و مردم روسیه هم از آن استقبال می کنند . درگیری روسیه با آمریکا در مورد اروپای شرقی و سایر مسایل با این مسئله بی ارتباط نیست؛ اما در مورد گزارش 16 نهاد امنیتی آمریکا، بحث و حدیث فراوان است .
اخیرا عده ای از فعالان سیاسی اقدام به تشکیل جبهه صلح خواهی کرده اند. در شرایط فعلی تا چه حد تشکیل چنین جبهه ای را ضروری می دانید؟
هزینه تمام جنگ ها را مردم می پردازند . جنگ ها شوم و ویرانگر هستند . بنابراین مردم ایران هم نظیر سایر کشورها باید علیه جنگ افروزی موضع بگیرند . اگر چه با انتشار گزارش امنیتی اخیر احتمال بروز جنگ کاهش یافته اما کاملاً منتفی نشده است . بنابراین هر نوع فعالیت از جانب مردم برای جلوگیری از جنگ مثبت است .
از وعده های مهم دکتر معین در انتخابات ریاست جمهوری بحث تشکیل جبهه دموکراسی خواهی بود که از سوی شما نیز به عنوان دلیل اصلی حمایت از ایشان مطرح شد. در بحث های بعد از انتخابات نیز مدام صحبت از در دست بررسی بودن تشکیل این جبهه شد. سرانجام این جبهه چه شد؟
همچنان مسکوت است . فکر می کنم تا پایان انتخابات پیش رو، مسئله همچنان معلق بماند .
آیا در حال حاضر ضرورتی برای تشکیل جبهه دموکراسی خواهی وجود دارد؟
چنین ضرورتی حتماً وجود داشته، دارد و خواهد داشت .
در شرایط فعلی امکان تشکیل این جبهه وجود دارد؟
در شرایط کنونی آرایش نیروهای سیاسی و اولویت های انتخاباتی، مانع تشکیل جبهه دموکراسی خواهی است؛ اما چون تشکیل آن یک ضرورت استراتژیک برای نیروهای دموکراسی طلب است، به نظر می رسد بعد از انتخابات مجلس هشتم، شرایط برای تشکیل آن مساعدتر شود .