الیاس خلج، مسوول کمیته انتخابات تشکل دانشجویی دفتر تحکیم وحدت در گفت وگو با روز می گوید دانشجو برای پرداختن به موضوعی ای مثل انتخابات وقت یا انگیزه می خواهد وقت که اکثریت دانشجویان معتقدند هیچ کدامشان را ندارند. با این وجود وی معتقد است که وضعیت نگران کننده کشور به نوعی است که حضور جدی و هوشیارانه دانشجویان را در عرصه می طلبد. این گفت و گوی تفصیلی را می خوانید.
با چه اهدافی کمیته انتخابات دفتر تحکیم وحدت شکل گرفت و قراراست چه کارهایی بکند؟
شورای مرکزی وقت دفتر تحکیم، با توجه به اینکه انتخابات ریاست جمهوری دهم را پیش رو داشت و از طرفی به این نتیجه رسیده بود که نباید فعالیت هایش زود تر از حد معمول تحت تاثیر انتخابات قرار بگیرد و با خیال راحت مسائلشان را در جامعه و دانشگاه پی گیری کنند تصمیم گرفت تا کمیته ای مجزا در داخل مجموعه و جدا از شورای مرکزی تشکیل شود که از همان ابتدا مسئله انتخابات و مواضع مختلف را رصد و تحلیل کند و در نهایت در اختیار شورای عمومی و مرکزی قرار بدهد. با این نگاه تقریبا از مهرماه گذشته کمیته انتخابات دفتر تحکیم در واحد سیاسی شکل گرفت. جلسات تقریبا منظم هفتگی، تحلیل شرایط انتخابات مواضع احزاب و کاندیداها، نظرگیری از اعضا با تجربه و ذی نفوذ در انجمن های اسلامی، دیدار با روشنفکران و تحلیلگران سیاسی در واقع بخشی از کار هایی ست که انجام شده است ضمن اینکه طبیعی ست بیانیه های تحلیلی دفتر تحکیم در مورد انتخابات حاصل ارائه دستاوردها و مستندات این کمیته به شورای مرکزی بوده است که در بعضی موارد عینا منتشر شده است.
انتخابات امسال چه تفاوت هایی با انتخابات دوره گذشته ریاست جمهوری دارد؟
پر رنگ ترین تفاوت، اوضاع سخت و نگران کننده کشور هست. پر رنگ از این نظر که این مسئله فقط در نگاه تیزبین و نقاد فعالین سیاسی، روشنفکران و… متوقف نمانده است. یعنی علاوه بر نگرانی های ریشه ای و اصولی و بعضا آینده نگرایانه ی بسیاری از کارشناسان نسبت به تبعات مسائلی مثل افول شاخص های توسعه سیاسی اجتماعی و اقتصادی، تعلیق تصمیم گیری کارشناسانه از سوی دولت، مسئله سیاست خارجی ی تنش زای فعلی و… این مسائل یقه مردم عادی را هم همین حالا به صورت فاحش گرفته است!
همگرایی جنبش های اجتماعی هم به نظرم در این انتخابات بیشتر شده و مواضعشان هم پخته تر که خود این مسئله سطح گفتمان کاندیداها را افزایش داده و برنامه هایشان به نظرم هم واقعی تر شده است. ضمن اینکه کاندیداهای این دوره جناح اصلاح طلب هم می تواند یکی از مصداق های تفاوت باشد مثلا آقای کروبی برنامه مشخص و مدونی را با پشتوانه تیم اجرایی اش به جامعه معرفی کرده وبرخی اعضا کابینه اش را هم اعلام کرده این افراد بعضا کسانی هستند که امید بازگشتشان به سطح اول مدیریت اجرایی کشور تقریبا منتفی شده بود. آقای موسوی هم اگر چه بیشتر اصلاح طلب اصول گرا هستند اما به لحاظ سابقه و تصوری که از ایشان در جامعه وجود دارد گزینه مهمی است. جریانی که ایشان وارد عرصه مدیریتی کشور می کند احتمالا جریانیست که بیش از 10 – 12 سال از عرصه دور بودند و حرف های متفاوتی برای گفتن دارند.
تا چه اندازه به دستیابی به اهداف خودتان خوشبین هستید و اساسا چه عواملی می توانند در این راه موثر باشند؟
یکی از اهداف مشخص ما تولد و پروردن گفتمانی مشخص در بین جنبش های اجتماعی ست. گفتمانی که فکر می کردیم راهبردی ست و می تواند سرنوشت سیاست را در نهایتِ خود به جامعه ختم کند. ما باید راهی را پیدا کنیم که بتوانیم شکاف های حاصل در قدرت را متاثر از شکاف های اجتماعی کنیم. بحث مطالبه محوری جامعه و برنامه محوری مسئولین و مشخصا کاندیداها به عنوان اولین قدم در همین راستا مطرح شد. من فکر می کنم در تولد و پروردن این گفتمان که امروز گفتمان مسلط جنبش های اجتماعی در ایران است نقش موثری داشتیم.
از طرفی در مسئله انتخابات باید در نظر داشت که دانشجویان هر کدام عضوی از یک خانواده هستند. یعنی بسیاری از خانواده ها یک نماینده در دانشگاه دارند که می شود هر 4-5 نفر یک نماینده. باز شما در نظر بگیرید به خاطر تمرکزگرایی موجود اکثر دانشگاه ها در مراکز استان ها و شهر های بزرگ هستند همانجا که تحولات هم در آنجا جریان دارد. یعنی بسیاری از خانواده هایی که در شهر های کوچکتر که از جو سیاسی و تحولات اجتماعی به دورند یک نماینده به مراکز درگیر تر با این مسائل می فرستند. خروجی همین حرف های من فکر میکنم خودش مبین تاثیرگذاری دانشگاه در انتخابات است. حالا شما دانشگاه آزاد را هم به این مجموعه اضافه کنید که در کوچکترین شهرها و بعضا بخش ها! شعبه دارد و اتفاقا بسیاری از دانشجویان آن از شهر های بزرگ هستند. می خواهم بگویم دانشگاه می تواند مسئله عدم موازنه در جریان گردش اطلاعات که به نفع جریان تمامیت خواه هم هست را به هم بزند. مسئله ای که باعث شده بسط منطق و گفتمان کاندیداهای اصلاح طلب در کشور میسر نشود
مهمترین ویژگی های کاندیداها برای انتخاب شما چیست؟ از نظر شخصی و برنامه ای؟
باید توانایی مدیریت به خصوص مدیریت نخبگان را داشته باشد. از آن مهمتر به دلیل شرایط خاص سیاست در ایران باید بتواند توازن یا نوعی از تعامل را بین خواست های جامعه و نهاد های غیر انتخابی که طبیعتا در برابر آن مخالفت میکنند برقرار کند. در مورد برنامه ها هم من فکر میکنم باید بشود چشم انداز یک توسعه پایدار را درآنها دید. توسعه مهمترین دغدغه دانشگاه ست. منظور توسعه ای که در نهایت منجر به افزایش رفاه، امنیت و آزادی فردی شود… فکر میکنم شاخصه هایش در دنیای امروز مشخص است.
آیا فکر می کنید با توجه به شرایط موجود انتخاباتی عادلانه وسالم برگزار شود؟ چه کارهایی می تواند انجام داد تا شفافیت بیشتری براین عرصه حاکم شود.
در بحث عادلانه بودن، پیش شرط ها و زیر بناهایی باید مهیا می بود که نیست و در مورد بعدی، سلامت انتخابات بیش از هر کس در دست کاندیداهاست. اگر بداخلاقی را ببینند و بگذرند یا مثلا شکایت به خدا بردن، اینها باعث عدم شفافیت بیشتر و بیشتر می شود ولی قطعا اگر مقاومت خاصی از کاندیداها در برابر تخلفات احتمالی دیده شود جرات و جسارت برای دست کاری در روند انتخابات و شمارش آرا کمتر شود. در بین کاندیداها آقای کروبی و میرحسین یک نامه مشترک در این مورد نوشته اند و خود آقای کروبی هم مستقلا روند مشخصی را پیش گرفته اند و تقریبا در مقابل مواضعی که می تواند منتهی به انحراف انتخابات شود و یا به هر حال بستر آن را مهیا کند واکنش نشان داده اند. البته سابقه ایشان در انتخابات قبلی هم این موضع ایشان را تقویت میکند.
کاندیداهای موجود تا چه اندازه می توانند مطالبات دانشجویی را نمایندگی کنند؟ کدامیک از کاندیداها تا کنون توانسته اند که بحث های دانشجویی را بیشتراز بقیه پوشش دهند؟
باید یادآوری کنم که هیچ کدام از کاندیداهای حاضر کاندیدای ایده آل ما نیستند. حاصل انتخاب ما هم نیستند یعنی هیچ کدام با دعوت و حمایت ما وارد نشده اند. اما چند نکته روی تصمیم گیری دفترتحکیم و دانشگاه تاثیر خواهد داشت. اول تغییر در مدیریت فعلی کشور که به گواه آمار ها که بسیاری از آنها رسمی هم هست و در همین چهار سال باعث افت کیفیت زندگی در کشور هم شده است الزامی ست. مورد بعدی در واقع همین میزان پاسخگویی کاندیداها به مطالباتی ست که دفتر تحکیم وحدت بخشی از آن را منتشر کرده است. شاخص هایی مطرح شد و حداقلی هم برای آن منظور شد. جمع بندی ما که البته به شورای عمومی و شورای مرکزی دفتر تحکیم هم بعضا اعلام شده و می شود این است که در مجموع اقای کروبی با توجه به مشی سیاسی و تیم مشاوران و حامیانش گزینه ی مناسب تری ست به این لحاظ که می شود گفت ایشان در داخل حیطه گفتمان ما حضور دارند و بخشی از مطالبات را نمایندگی میکنند و البته مصداق های قانع کننده ای هم برای اینکه بگوییم این حضور صادقانه نیست وجود ندارد. از طرفی تشتت و دوگانگی در ستاد های آقای موسوی به گونه ایست که بعضا جمع کردن بعضی از آنها در یک اتاق غیر قابل تصور است چه برسد به مدیریت آنها در یک دولت. ضمن اینکه به لحاظ شخصیتی منطق آقای کروبی در اداره کشور ناشی از یک نگاه ایدئولوژیک نیست. اما به نظر می رسد آقای موسوی بسیار ایدئولو‍یک به مسائل جامعه نگاه می کنند. از سوی دیگر آقای موسوی به هیچ وجه حاضر به روبه رویی و دیالوگ با فعالین جامعه مدنی نیستند لذا اگر بگوییم ایشان یا اساسا به جامعه مدنی معتقد نیستند یا آن را محصول تلاش و سلیقه دولت می دانند نتیجه اشتباهی نگرفتیم بی توجهی ایشان به درخواست های دفتر تحکیم وحدت به عنوان تشکلی که از سوی دانشجویان مشروعیت می گیرد و عنایت ایشان به طیف شیرازی که از سوی دولت تشکیل و حمایت می شود و مواضع غیر دموکراتیکی دارد برای ما مصداق مناسبی در این زمینه است. در صورتی که موضع آقای کروبی کاملا متفاوت بوده است حتی اگر بگوییم آقای کروبی هم به جامعه مدنی معتقد نیست و تیم ایشان را ندیده بگیریم اما پیامد روندی که ایشان مدت هاست پیش گرفته اند در راستای تقویت جامعه مدنی بوده است. بحث های دیگری هم به صورت ریز تری هست مثل مسئله تبعیض جنسیتی در دانشگاه ها، بومی گزینی و… که این موارد مدون و مفصل به صورت مشورتی در اختیار شورای عمومی و مرکزی قرار خواهد گرفت.
فضای انتخاباتی در دانشگاه ها الان چگونه است؟ وفکر می کنید تا چندهفته آینده چه تغییراتی دراین فضا صورت بگیرد؟
دانشجو برای پرداختن به مسئله ای مثل انتخابات یا هر مسئله دیگری انگیزه می خواهد و وقت. که اکثریت دانشجویان ما هیچ کدامشان را ندارند. از طرفی این را هم بگویم که این مسئله تا حدودی هم طبیعی و پایی در فرهنگ ما دارد. فرهنگ جامعه ما بگونه ایست که ما مردم کارهای زود بازده ایم! کمتر می شود دید بلند مدت داشته باشیم و برای آنچه می خواهیم قائل به یک نگاه ریشه ای و سیستماتیک و تعریف یک پروه ی طولانی مدت باشیم. لذا وقتی تمام انتخابات یک روز و با حواشی اش 10 روز است همه می گذارند برای همان یک هفته اخر! با این وجود این هم طبیعی ست که به حال در این موارد دانشگاه حداقل چند قدم از جامعه جلوتر باشد. تصور من این هست که در روز های آینده به خصوص در یکی دو هفته مانده به روز آخر، انتخابات مسئله اول دانشگاه خواهد شد. طبق براورد و تخمینی که داشتیم جو دانشگاه کاملا به سمت دو کاندیدای اصلاح طلب سوق دارد و طبیعی ست که رای آقای کروبی با مواضع و تیمی که ایشان معرفی میکنند نسبت به آقای موسوی با گذشت زمان بیشتر شده است و احتمالا خواهد شد.
نقش صدا و سیما را در انتخابات پیش رو تا چه اندازه مهم می دانید؟ چه مکانیسم های دیگری می توانند در کنار صداوسیما موثر باشند؟
نقش صدا و سیما تعیین کننده است. به خصوص هر چه از پایتخت و شهر های بزرگ دور می شویم این مسئله پررنگ تر هم می شود. به همین دلیل هم بحث خصوصی شدن نشریات دیداری- شنیداری و نوشتاری و اصلاح قوانین مربوط به آن بسیار حیاتی است. متاسفانه در دولت اصلاحات برای تقویت این مسئله که هیچ برای از دست رفتن ان هم در ماجراهای تعطیلی پیاپی مطبوعات هم مقاومت خاصی صورت نگرفت. اگر گفته می شود اقای احمدی نژاد پیامد دولت اصلاحات است و الان هم نقد هایی به می شود بخشی اش به این موضوع برمیگردد که الان ابزار خاصی خارج از مدیریت جناح حاکم در دست نیست. الان تنها امید دانشگاه است که آن هم باید تقویت شود.
