گابریل الیزوندو
لولا داسیلوا رئیس جمهور برزیل در بیان عقیده خود مبنی بر حق ایران برای داشتن انرژیِ هسته ای و نیز خواست خود برای بازداشتن جامعه جهانی از وضع تحریم های جدید علیه تهران صریح اللهجه بوده است. سفر وی به تهران از دیدگاه جامعه بین المللی، آخرین و بهترین فرصت وی برای پیگیری راه حل مذاکره پیش از رأی گیری در شورای امنیت برای وضع تحریم ها محسوب می شود.
برزیل درحال اجرای نقش پیشروی دیپلماتیک در یک مسأله بغرنج بین المللی است که این کار ورای محدوده نفوذ دیپلماتیک آن کشور قرار دارد.
این مسأله سبب شده در داخل برزیل میان کسانی که معتقدند نزدیکی به ایران با چنین رویکردی هیچ نفعی برای کشور به همراه ندارد، و نیز کسانی که از تلاش های لولا پشتیبانی می کنند، مناظراتی در بگیرد.
دو محقق برزیلی با دو دیدگاه کاملاً متفاوت در باره یک سؤال اساسی، در مناظره ای شرکت کردند. سؤال این بود: آیا رویکرد و نزدیکی دیپلماتیک برزیل به ایران برای این کشور خوب است یا بد؟
مارکو آنتونو ویلا- مخالف تماس برزیل با ایران
استاد تاریخ و علوم اجتماعی دانشگاه فدرال سائو کارلوس برزیل و تحلیلگر سیاسی بین المللی.
“رابطه با ایران، هیچ جنبه مثبت برای برزیل ندارد. دفاع از صلح، دموکراسی و حقوق بشر جای خود دارد و یک الزام تاریخی است که در قانون اساسی برزیل ملحوظ شده است. اما حقوق بشر و دموکراسی در ایران وجود ندارد. انتخابات ایران مخدوش بود، مخالفان دستگیر شدند و بعضی از آنها کشته شدند. برزیل در برابر این اتفاقات سکوت کرد. در عوض مایل بودیم رابطه دیپلماتیک و اقتصادی با ایران داشته باشیم. به نظر من این اشتباه است زیرا اینها نباید برای ما در الویت باشند.”
“ما درگیر مناقشه ای می شویم که هیچ ربط تاریخی به برزیل ندارد. هیچ منفعت ژئوپولیتیک و یا اقتصادی برای برزیل در آن وجود ندارد، زیرا ایران یکی از شرکای تجاری بزرگ ما نیست. هیچ برهان مستدلی برای تماس ما با ایران وجود ندارد.”
“تنها دلیل ممکن برای نزدیکی به ایران می تواند دلایل شخصی لویز ایناسیو لولا داسیلوا رئیس جمهوری کشور باشد. او پس از پایان دوره ریاست جمهوری خود در سال 2011 می خواهد نامزد یک مقام عالیرتبه در سازمان های بین المللی نظیر سازمان ملل یا فائو شود. همه می دانیم آرزوی او این است که دبیرکل سازمان ملل شود. بنابراین او از سیاست خارجه برزیل برای منافع شخصی خود استفاده می کند تا کارنامه اش را پربار نشان دهد و احتمالاً آرای کشورهای غربی و کشورهای دوست ایران را به خود اختصاص دهد. من این مسأله را یک تهدید بزرگ ارزیابی می کنم زیرا در تاریخ برزیل سابقه نداشته است که یک رئیس جمهور از دیپلماسی کشور برای منافع شخصی استفاده کند.”
“آنچه که ممکن است رخ دهد این است که تنش میان ایران و جامعه بین المللی تشدید شود زیرا همه شواهد حاکی از احتمال تصویب تحریم های جدید، و احتمالاً با حمایت چین، است. برزیلی ها هم سرخورده می شوند. این می تواند یک شکست تاریخی برای دیپلماسی برزیل باشد، کشوری که سنت برترین بودن را با خود دارد.”
جوریو داسترا- موافق تماس برزیل با ایران
سفیر سابق برزیل در اتحادیه اروپا و مذاکره کننده سابق در مسأله بدهی های برزیل.
“دنیا سودی از هسته ای شدن ایران نمی برد، البته تشدید مناقشه ای که می تواند به بی ثبات تر شدن منطقه بیانجامد نیز به نفع جامعه بین المللی نیست. رژیم ایران از حمایت تمام جمعیت خود در موضع هسته ای برخوردار است. به همین دلیل است که از فشارهای خارجی به عنوان ابزاری برای مقابله با فشارهای داخلی و کم کردن اثر اعتراضات خیابانی نظیر آنچه پس از انتخابات اخیر رخ داد، استفاده می شود.”
“تحریم های هیچوقت در هیچ جا کارآیی نداشته اند. کوبا و کره شمالی را درنظر بگیرید. تحریم ها تنها در خدمت برانگیخته شدن عکس العمل های شدیدتر از سوی مردمی هستند که تحت این تحریم ها قرار دارند.”
“از این نقطه نظر، من معتقد هستم که تلاش های برزیل برای پیگیری راه حل مذاکره با ایران معقول است. ایالات متحده امکان برقراری مذاکرات سازنده با ایران را به دلیل رفتار پر تحکم خود از دست داده. روسیه و چین ترجیح می دهند پشت نرده ها باقی بمانند و نمی توانند از زیر فشار آمریکایی ها فرار کنند، زیرا اصولاً توسط آمریکایی ها مهار شده اند. دبیرکل سازمان ملل حتی نمی تواند برای خرید یک فرش در خاورمیانه چانه زنی کند، چه برسد به اینکه بخواهد در معضل هسته ای ایران نقشی را ایفا کند.”
“این خلأ، فضای استثنایی برای نشان دادن توانمندی ما برزیلی ها به وجود آورده، برخلاف نظر بدبین هائی که ترجیح می دهند همیشه زیر سایه ایالات متحده پنهان شوند. برزیل آماده دفاع از اصول خود است. اولا دولت برزیل کاملاً مخالف استفاده نظامی از انرژی هسته ای است. این در قانون اساسی ما ملحوظ شده است. دوم این که درصورتی که تحریم ها به تصویب سازمان ملل برسد، برزیل در نهایت به آن گردن خواهد گذاشت. این نکات حایز اهمیت هستند و اغلب با غفلت منتقدان در برزیل روبرو می شوند.”
“همه چیز به ایران بستگی دارد. اگر آنها واقعاً می خواهند در مسیر ساخت بمب هسته ای حرکت کنند، برزیل نیز به آنها پشت خواهد کرد. اما چهره خوبی از خود به جا می گذارد زیرا حداقل تلاش کرده تا یک راه حل مذاکره ای را تجربه کنند. اگر ایران با تبادل سوخت با ترکیه موافقت کند، برزیل صاحب اعتبار می شود و کسب کرسی دایم شورای امنیت را برای خود تضمین می کند. به خاطر داشته باشید که لولا مهمترین نامزد جایزه صلح نوبل در سال آینده است. بنابراین سؤال این نیست که چرا برزیل باید به ایران نزدیک شود، بلکه سؤال این است که چرا نباید این کار بکند؟”
“خلاصه اینکه علیرغم بهانه جویی های منتقدان، من رویکرد برزیل نسبت به ایران را یک وضعیت برد- برد برای دیپلماسی برزیل می دانم. کاملاً مشخص است که قدیمی های برزیل از فعالیت های این رئیس جمهور جوان که برای استفاده از موقعیت ها کسب اجازه نمی کند، احساس ناراحتی می کنند.”
منبع: الجزیره- 15 مه
