حسین شریعتمداری، مدیرمسئول روزنامه و نماینده ولی فقیه در مؤسسه کیهان بابت انتشار کاریکاتوری از حضرت یوسف در یکی از نشریات این مؤسسه عذرخواهی کرده و در عین حال آمادگی خود را برای “پذیرش هر نوع برخورد قانونی از سوی مراکز و مراجع ذیربط” اعلام داشته است.
حسین شریعتمداری در اطلاعیه ای که عصر دیروز منتشر کرد، انتشار این کاریکاتور در دوماهنامه کیهان کاریکاتور را ناشی از “خطای ناخواسته” دانسته و افزوده این اتفاق در غیاب مدیرمسئول کیهان کاریکاتور که به علت درمان جراحت های شیمیایی دوران جنگ با عراق در بیمارستان بستری بوده، رخ داده است.
او همچنین از سیدمسعود شجاعی طباطبایی، مدیرمسئول کیهان کاریکاتور به عنوان “برادر عزیزم”، “جانباز شیمیایی جنگ تحمیلی” و “یکی از کاریکاتوریست های متعهد و شناخته شده در سطح بین المللی” یاد کرده که در صورت حضورش در مجله، “کج سلیقگی و خطای یاد شده” صورت نمی پذیرفت.
نماینده آیت الله خامنه ای در مؤسسه کیهان در عین حال گفته که انتشار مجدد کیهان کاریکاتور تا بهبودی کامل مدیرمسئول این نشریه و بازگشت شجاعی طباطبایی به مدیریت آن متوقف شده است.
کیهان کاریکاتور که دوماهنامه ای زیر نظر مؤسسه کیهان است، در شماره مرداد و شهریور ۱۳۹۱ خود که به تازگی منتشر شده، کاریکاتوری در صفحه ۴۹ خود منتشر کرد که ناظران، سوژه اصلی آن را حضرت یوسف دانسته اند.
نام این کاریکاتور Zoleykha Fashion Show یا نمایش مُد زلیخا است که در آن مردی نیمه برهنه برای تعدادی زن نمایش مد اجرا می کند و زنان هم ظاهرا تحت تأثیر زیبایی مدل، کاردهایی را که برای پوست کندن میوه در دست دارند در نقاط مختلف بدن خود فرو می کنند؛ اشاره ای به داستان یوسف نبی که بر اساس آن زلیخا همسر عزیز مصر، دلباخته یوسف می شود و با دعوت از زنان بزرگان مصر به نزد خود از یوسف می خواهد که در جمع آنها حاضر شود.
به دنبال ورود یوسف به میهمانی زلیخا، زنان بزرگان مصر که مشغول پوست کندن میوه بودند، تحت تأثیر زیبایی او قرار می گیرند و با کارد اشتباهی دستان خود را می برند.
شریعتمداری: کج سلیقگی بود
علیرغم آنکه نام کارتون منتشر شده در کیهان کاریکاتور، اشاره مستقیمی به داستان یوسف و زلیخا دارد و موضوع آن نیز با الهام از همین داستان است، حسین شریعتمداری در اطلاعیه خود گفته که موضوع آن “انتقاد به مدگرایی و دور شدن جوامع از داشته های سنتی و ملی خود” بوده است.
نماینده آیت الله خامنه ای در عین حال پذیرفته که “کج سلیقگی در انتخاب سوژه” کاریکاتور به گونه ای بوده که “بعید نیست در برخی از برداشت ها، حضور حضرت یوسف را در محفلی که زلیخا با شرکت زنان مصر ترتیب داده بود، به ذهن متبادر کند.”
شریعتمداری در ادامه باز هم تأکید کرده که در این کاریکاتور هیچ نام یا اشاره ای به حضرت یوسف نشده و پوشش زنان حاضر در آن نیز برگرفته از “پوشش سنتی و متداول دوران قاجاریه” است.
با وجود این توضیحات، نماینده ولی فقیه در مؤسسه کیهان گفته از آنجا که احتمال “برداشت سوء یاد شده” نیز وجود دارد، این مؤسسه با “پوزش از این خطای ناخواسته، آمادگی خود را برای پذیرش هر نوع برخورد قانونی از سوی مراکز و مراجع ذیربط” اعلام می کند.
شریعتمداری بر این مبنا، تأکید کرده که “این گونه نظارت ها” را برای “حفظ فضای رسانه ای میهن اسلامی ضروری و در خور استقبال” می داند.
روزنامه کیهان این توضیح حسین شریعتمداری را در صفحه دوم شماره امروز خود منتشر کرده است.
حضرت یوسف یکی از شخصیت های مشهور دین یهود است که ادیان اسلام و مسیحیت نیز از او به عنوان یک پیامبر نام می برند. داستان ها، فیلم ها، نمایش ها و کتاب های زیادی بر اساس داستان زندگی یوسف نوشته و ساخته شده است.
حضرت یوسف بخصوص در ایران بسیار شناخته شده است و فرج الله سلحشور، کارگردان نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی هم چند سال پیش سریال بسیار پرخرج و عظیمی از زندگی او ساخت که در تلویزیون حکومتی جمهوری اسلامی و برخی دیگر از کشورهای مسلمان پخش شد.
بر اساس دین اسلام، مذهب شیعه و همچنین قوانین جمهوری اسلامی، توهین به پیامبران الهی از بزرگترین گناهان و جرایم است و مجازات های سنگینی تا حد مرگ برای مرتکبان آن در نظر گرفته شده.
“برخوردهای دوگانه”
انتشار کاریکاتور حضرت یوسف در دوماهنامه کیهان کاریکاتور در حالی صورت می گیرد که در هفته های گذشته روزنامه شرق، نزدیک به جناح اصلاح طلب به علت انتشار کاریکاتوری که مسئولان حکومتی آن را تمسخر و توهین به رزمندگان ایرانی جنگ هشت ساله با عراق تفسیر کردند، توقیف شد.
توقیف روزنامه شرق و بازداشت مدیرمسئول آن در حالی رخ داد که کاریکاتوریست این روزنامه هرگونه ارتباطی میان کاریکاتور منتشر شده با رزمندگان ایرانی را رد کرده و بسیاری از ناظران و کاربران شبکه های اجتماعی اینترنتی هم موضوع آن را غیرمرتبط با بهانه توقیف شرق دانستند.
روزنامه کیهان در آن هنگام با انتشار چندین خبر و گزارش، خواستار برخورد شدید با روزنامه شرق شده بود.
این روزنامه همچنین در تمام موارد انتشار کاریکاتورهایی از پیامبر اسلام در نشریات غربی و بخصوص مورد اخیر انتشار کارتونی از حضرت محمد در نشریه طنز شارلی ابدو در فرانسه، بر ضرورت اعتراض تند مسلمانان به این کاریکاتورها تأکید کرد.
منتقدان و مخالفان جمهوری اسلامی، بسیاری از ناظران و حتی نهادهای بین المللی ناظر بر آزادی رسانه ها مانند سازمان گزارشگران بدون مرز، روزنامه کیهان و مدیرمسئول آن را به دلیل وابستگی به شخص رهبر جمهوری اسلامی، مرتبط با نهادهای امنیتی و اطلاعاتی حکومت و دارای “مصونیت آهنین” عنوان می کنند.
در صفحات این روزنامه در تمام ۳۳ سال پس از روی کار آمدن جمهوری اسلامی، هزاران گزارش، مقاله، خبر و یادداشت حاوی اتهامات گسترده علیه نویسندگان، روشنفکران، شاعران، هنرمندان، فعالان سیاسی و اجتماعی و روحانیون منتقد و مخالف جمهوری اسلامی یا رهبران آن و حتی دولتمردان و مقام های حکومتی منتشر شده است.
انتشار این اتهامات، باعث شده تا تعداد زیادی از متهمان شکایت های متعددی از روزنامه کیهان و مسئولان آن مطرح کنند اما این روزنامه تاکنون بابت این شکایت ها مجازات نشده است.
حسین شریعتمداری همواره از روش روزنامه کیهان دفاع و انتشار این متون را “دفاع از انقلاب، اسلام، رهبری و ولایت فقیه” عنوان کرده است.
سایت ایران آباد، روز گذشته با اشاره به کاریکاتور منتشر شده در مجله کیهان کاریکاتور درباره حضرت یوسف و با طرح این پرسش که “آیا در عرصه مطبوعات ایران برخی‌ها در حاشیه امن بسر می‌برند؟”، نوشت: “دو هفته پیش بود که روزنامه شرق به خاطر چاپ کاریکاتوری که آن را توهین به رزمندگان دفاع مقدس خواندند توقیف شد. فرایندی که یک روز بیشتر به طول نیانجامید و از صبحی که خبرش روی خروجی یکی از خبرگزاری‌ها قرار گرفت به شب نکشید که روزنامه توقیف شد.”
این سایت سپس کاریکاتور منتشر شده در کیهان را کارتونی دانسته که در “توهین به مقدسات از هیچ چیزی فروگذار نکرده” و “آشکارا یکی از مهم‌ترین سوره‌های قرآن و شخصیت یکی از پیامبران خدا را به باد تمسخر گرفته است.”
گزارش فوق افزوده که “عدم برخورد با این نشریه و صدور بیانیه‌های پی در پی و موضع‌گیری‌های تند ساعت به ساعت در خصوص این نشریه که وابسته به موسسه کیهان و حسین شریعتمداری است این شبهه را ایجاد می‌کند که آیا برخی از رسانه‌ها در سایه‌ای از امنیت قرار دارند؟”
این گزارش در بسیاری از سایت های وابسته به جناح حاکم اصولگرا نیز بازنشر شده است.
