یک مقام ارشد مبارزه با مواد مخدر در ایران، با ابراز نگرانی شدید از شیوع بالای مصرف مواد مخدر، افزایش گرایش به مواد مخدر صنعتی را “فاجعه‌آمیز” خوانده است. به گفته علیرضا جزینی، قائم مقام دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر، تنها در پنج سال اخیر، تعداد معتادان به ماده مخدر شیشه از سه درصد به ۲۶ درصد رسیده است.
افزایش اعتیاد به شیشه درحالی صورت گرفته است که به گفته جزینی، ماده اولیه این مخدر صنعتی از خارج وارد کشور می شود ولی در آشپزخانه های زیرزمینی، آماده سازی و روانه بازار مصرف می شود.
از دیگر هشدارهای قائم مقام دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر، کاهش میانگین سن اعتیاد به ۱۵ سال است. به طوری که یک درصد دانش آموزان کشور مصرف کننده مواد مخدر هستند و ۶۰ درصد این تعداد، شیشه مصرف می‌کنند.
او همچنین اعلام کرد که ۲.۶ درصد دانشجویان وزارت علوم و ۱.۶ درصد دانشجویان دانشگاه های علوم پزشکی کشور مصرف کننده مواد مخدر هستند.
این مقام ارشد مبارزه با مواد مخدر که در نشست شورای مبارزه با مواد مخدر استان ایلام حضور داشت، همچنین عنوان کرد که بر اساس تحقیقات صورت گرفته، خسارت ناشی از تولید و مصرف مواد مخدر در ایران به ۱۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد و ۴۷ درصد این خسارت به مصرف کنندگان، ۲۴ درصد به دولت و ۲۹ درصد به جامعه می‌رسد.
به گفته او، ۶۵ درصد همسر آزاری‌ها، ۵۵ درصد طلاق‌ها، ۲۵ درصد کودک آزاری و ۲۰ درصد جرایم مالی هم ناشی از مصرف مواد مخدر است.
آمارهایی که مورد تردید است
ارائه این آمارها و هشدارها از سوی قائم مقام دبیر کل ستاد مبارزه با مواد مخدر درحالی صورت می‌گیرد که سال‌هاست کارشناسان نسبت به صحت آمارهای رسمی تردید دارند و تعداد مبتلایان و افراد در خطر مواد مخدر را بسیار بیشتر از تعداد اعلام شده می‌دانند. به عنوان مثال، علیرضا جزینی در گفته‌های خود عنوان کرده که در ایران یک میلیون و ۳۰۰ هزار نفر معتاد وجود دارد و سالانه ۵۰۰ تن انواع مواد مخدر در کشور مصرف می شود.
این همان آماری است که زمستان سال گذشته نیز از سوی وزیر کشور اعلام شد اما نکته قابل توجه این است که پیش‌تر این تعداد توسط احمدی مقدم، فرمانده نیروی انتظامی، دو میلیون نفر برآورد شده بود.
در واقع دهه ۸۰ آمار معتادان اعلام شده از سوی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی، روی عدد یک میلیون و ۲۰۰ هزار ثابت مانده بود. این آمار به مصرفکنندگان دائمی مواد مخدر اشاره دارد و بنا به اظهار رسمی مسولان، به هیچ عنوان مصرفکنندگان تفننی این مواد را در برنمی‌گیرد. نخستین بار در زمستان سال ۹۱ بود که ستاد مبارزه با مواد مخدر اعلام کرد که نرخ شیوع مصرف مواد مخدر و روانگردانها به ۶۵.۲ درصد رسیده و حدود یک میلیون و ۹۸۰ هزار ایرانی معتاد وجود دارد.
حتی این آمار هم با تردیدهای جدی مواجه است اما مشخص نیست که چرا مسوولان ستاد مبارزه با مواد مخدر دوباره در سال ۹۳، به آمارهای دهه پیش رجعت و رقم تکراری یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر را تکرار کرده اند.
علی هاشمی، دبیرکل اسبق ستاد مبارزه با مواد مخدر، پیش از این با زیر سوال بردن آمارهای اعلام شده، توضیح داده بود: “سال ۱۳۳۴ که جمعیت ایران ۲۹ میلیون نفر بود نزدیک به یک و نیم میلیون مصرف‌کننده داشتیم، که این یعنی چیزی حدود ۹ درصد جمعیت کشور. همین طور طبق آماری که در اسناد کشور موجود است در سال ۵۶ آمار دو و نیم میلیون نفر را داشتیم. بعد از انقلاب و در سال ۶۶ آمار مصرف‌کننده‌ها دو میلیون نفر بود. در نهایت در سال ۸۳ که آن زمان خودم دبیر ستاد بودم یک کار تحقیقاتی با مشارکت ستاد، وزارت بهداشت و سازمان ملل انجام شد که طبق آن کل مصرف‌کننده‌ها اعم از دایمی و تفننی سه میلیون و ۷۰۰ هزار تا شد. باید این را هم در نظر گرفت که جمعیت هم رشد کرده است بنابراین آمار کم نشده است.”
شیشه، محبوب در میان دانش‌آموزان و دانشجویان
گرایش به مواد مخدر صنعتی و محبوبیت روزافزون آنها، بخصوص در میان جوانان و زنان ایرانی، مساله تازه‌ای نیست. حشیش، تریاک، قرص اکس و شیشه، محبوب‌ترین مخدر مصرفی در بین دانشجویان است. این‌ها را نتایج مطالعه شیوع‌شناسی مصرف مواد در بین دانشجویان دانشگاه‌های تابعه وزارت علوم مشخص کرده است. بر اساس این گزارش که در اسفند ماه سال گذشته منتشر شد، در بین داروها بیشترین شیوع به ترتیب به کدئین، ترامادول، دیازپام و ریتالین اختصاص دارد.
مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر ضمن اعلام این نتایج، عنوان کرده بود که شیوع مصرف مواد در دانشجویان گروه نمونه در قشر پسر سه برابر دانشجویان دختر بوده ولی مصرف دارو در دانشجویان دختر بیشتر از دانشجویان پسر بوده است.
همچنین فرید براتی‌سده، مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی تیرماه سال گذشته با ارائه آمار جدیدی در مورد اینکه بیش از ۸ درصد تهرانی‌ها حداقل یک بار شیشه مصرف کرده‌اند، گفته بود که میانگین سنی این افراد بین ۱۵ تا ۴۵ سال بوده است.
دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم مرتبط سازمان ملل متحد در ایران به صراحت اعلام کرده که “ایران دومین مصرف کننده مواد مخدر در جهان است” و گزارش‌های دیگری هم حاکی از این است که ایران پایین‌ترین سن آغاز اعتیاد را در بین کشورهای جهان دارد. کارشناسان همچنین بارها از رواج مصرف مواد مخدر در مدارس کشور خبر داده‌اند؛ هشداری که البته با انکار مسوولان آموزش و پرورش مواجه شده است. اما شاید با اعتراف مقامات رسمی به بحرانی شدن اوضاع، دیگر جایی برای انکار و پرده‌پوشی باقی نمانده باشد.
