هنرروز در سلسله گزارش‌های هفتگی «منشور» سعی دارد تا درضمن بازخوانی کتابهای تازه و معرفی ناشران پرکار و کتابهای پرفروش هفته، با مراجعه به اهالی قلم، روایتی از آثار دردست انتشار نویسندگان و مترجمان ایرانی ارائه کند. درپایان نیز نگاهی خواهیم داشت به کتابهای اعلام‌وصول شده برخی ناشران که باید طی هفته بعد منتظر حضورشان روی پیشخوان کتابفروشیها بود.
روی پیشخوان
در هفته‌ای که گذشت نشر کتابهای مربوط به تاریخ معاصر رونقی ویژه داشتند. ازسویی کتاب «دو خطابه» شامل دو سخنرانی مهم سیدحسن تقی‌زاده، در انجمن مهرگان با تصحیح و مقدمه رضا مختاری اصفهانی از سوی نشر پردیس دانش منتشر شد. و ازسوی دیگر دو پژوهش در باره تاریخ چپ در دهه ۲۰ و ۳۰ شمسی.
کتاب «دو خطابه» در واقع تجدیدنظر تقی‌زاده است از نظریه‌های خود درباره «اخذ تمدن غربی». به گفته مصحح البته تقی‌زاده در این دو خطابه دیدگاه‌های خود درباره خط و زبان فارسی را نیز ارائه می‌کند. علاوه بر این علی ممبینی نیز دو کتاب کم حجم در بررسی جریان چپ در استان خوزستان منتشر کرد که اولی در ۱۲۶ صفحه به موضوع چپ و اتحادیه‌های کارگری در خوزستان در خلال سالهای ۲۰ تا ۳۰ می‌پردازد و در دومی نیز با عنوان « سیری در جنبش کمونیستی در خوزستان» شمایی از نقش جریان چپ در تحولات سیاسی-اقتصادی نفت‌خیزترین نقطه‌ی ایران از ابتدای قرن چهاردهم شمسی تا سال ۱۳۳۲ ارائه می‌کند. این دو کتاب را نشر یادعارف منتشر کرده‌اند.
محسن مدیر شانه‌چی که پیشتر با یک کتاب در حوزه بررسی تاریخ حزب توده ارائه کرده بود این‌بار موضوع نقش حزب دموکرات ایران در تحولات دهه ۲۰ را دستمایه پژوهشی کرده که نشر چاپخش آن‌را با عنوان «حزب دموکرات ایران و تحولات دهه ۱۳۲۰» در ۲۴۰ صفحه روانه بازار نشر کرده است.
همین ناشر در ادامه انتشار پژوهش مبسوط شاپور رواسانی استاد بازنشسته تاریخ دانشگاه الدنبرگ آلمان پیرامون نهضت‌های اجتماعی عدالت‌خواهانه در ایران، مجلد پنجم این مجموعه را که به قیام‌های مردم تبریز و مردم گیلان (غریب شاه) در دوره صفویه اختصاص دارد منتشر کرد.
البته کتاب‌سازان نیز در این‌هفته خبرساز بودند. به‌طوری‌که کاظم عابدینی‌مطلق که تقریبا هر دوسه هفته یک کتاب جدید روانه بازار می‌کند این‌هفته با دو کتاب تاریخی با همان شیوه قدیمی روانه بازار کرده است. خاطرات اشرف پهلوی و خاطرات ملکه ثریا دو کتابی هستند که این نویسنده در هفته گذشته توسط موسسه‌ای که مدیریتش را خودش برعهده دارد (نشر آفرینه) روانه بازار کرد.
در حوزه تاریخ سیاست‌گذاری‌های هنری در ایران انتشارات روزنه به مدیریت علیرضا حسینی بهشتی نیز این هفته «سینمای دهه شصت، در گفتگو با مدیران» را به همت محمود ارجمند و محمدعلی حیدری با هدف تحلیل و شناخت سینمای ایران در دهه ۶۰ تهیه و منتشر کرد. این کتاب شامل گفتگو با فخرالدین انوار معاون سینمایی، سیدمحمد بهشتی مدیرعامل بنیاد سینمایی فارابی، محمدمهدی دادگو مشاور مدیریت سینمایی، محمدمهدی حیدریان مدیرکل اداره نظارت و ارزشیابی، علیرضا شجاع‌نوری ،مدیر بخش بین‌الملل بنیاد سینمایی فاربی، محمد آقاجانی قائم مقام بنیاد سینمایی فاربی، علی‌اکبر اورعی مدیر واحد جنگ فاربی، محمدحسین حقیقی مدیر مرکز مستند سینمای مستند و تجربی و مدیرکل تولید و پشتیبانی معاونت سینمایی، جعفر صانعی مقدم مدیرعامل انجمن سینمای جوان، ایرج تقی پور قائم مقام امور بین‌الملل بنیادسینمایی فاربی، مهدی ارگانی مشاور بخش فرهنگی بنیاد سینمایی فارابی می شود.
اما در حوزه ادبیات این‌هفته سرانجام پس از سه‌سال انتظار در وزارت ارشاد رمان «باغ‌های کیوتو» نوشته کیت والبرت با ترجمه علی قانع توسط نشر ققنوس منتشر و راهی بازار نشر شد. به گفته مترجم نسخه اصلی این کتاب در سال ۲۰۰۱ منتشر شده و قانع نسخه ترجمه آن را در سال ۹۱ به انتشارات ققنوس سپرد که انتشار آن تا سال ۹۴ به طول انجامید.
بد نیست در این میان اشاره‌ای هم بکنیم به انتشار کتابی از سوزان سونتاگ منتقد و نظریه‌پرداز امریکایی تحت عنوان «نظر به درد دیگران». احسان کیانی‌خواه این کتاب را ترجمه کرده و ویراستاری آن نیز برعهده‌ی خشایار دیهیمی بوده است. ناشر «نظر به درد دیگران» نشرگمان است. نشر اختران هم پس از رفع توقیف اخیرا یک کتاب تالیفی کم حجم در ۸۰۰ نسخه پیرامون اندیشه‌های هانا آرنت فیلسوف سیاسی معاصر به قلم علیرضا شایان‌مهر روانه بازار کرد. نشر کتاب شیرازه که چند سالی بود کتابهای موسوم به قدم اول را دیگر ادامه نمی‌داد چندی‌ست که مجددا زیر نظر مراد ثقفی به انتشار دیگر کتابهای این مجموعه همت گماشته و آخرین کتاب این مجموعه را نیز ثمینا رستگاری روزنامه‌نگار و دبیر اندیشه روزنامه توقیف‌شده‌ی روزگار نو ترجمه کرده است. ترجمه رستگاری از کتاب «سرمایه‌داری» نوشته دان کرایان و شارون شاتیل به قیمت ۱۰هزار تومان روانه بازار شده است.
در حوزه هنر نیز باید به انتشار کتاب «هیچکاکی که نمی‌شناسید!» با زیرعنوان «آلفرد هیچکاک از خلال مقالات، گفتارها و مصاحبه‌هایش» به کوشش سیدنی گاتلیب اشاره کرد که هفته گذشته توسط رحیم قاسمیان منتشر و روانه بازار شد.
کتاب «منطق» شیخ محمدرضا مظفر، ازجمله کتب درسی طلاب علوم دینی تاکنون شرح و تصحیح‌های فراوانی داشته و جزو مهمترین کتابهای درسی حوزه علمیه است و گفته می‌شود با اسلامی‌سازی دانشگاه‌ها به دستور رهبر جمهوری اسلامی، احتمال جایگزینی این کتاب با کتاب منطق صوری خوانساری در گروه‌های فلسفه دانشگاه‌ها افزایش یافته است. این هفته ترجمه جدیدی از کتاب مظفر توسط انشاء‌الله رحمتی و مجید حمیدزاده، در حجمی بالغ بر ۵۰۰ صفحه ترجمه و توسط انتشارات حکمت روی پیشخوان کتابفروشیها آمد.
پرفروش‌های هفته
شاید بتوان گفت که مهمترین خبر در بخش کتابهای پرفروش هفته مربوط می‌شود به کتاب«پایی که جا ماند». به گفته یک منبع در انتشارات سوره مهر(که نخواست نامش فاش شود)، این کتاب که با استفاده از شیوه‌های حکومتی (نظیر بخشنامه به ادارات و کتابخانه‌های عمومی جهت خرید، اهدای کتاب توصیه شده به برگزیدگان جشنواره‌ها و…) با رسیدن به نوبت چاپ پنجاه و دوم در چهار سال، توانسته در آستانه ثبت رکورد فروش ۱۳۰ هزار نسخه‌ای قرار گیرد. به‌طوری‌که کتاب حاضر که خاطرات سیدناصر حسینی‌پور از جنگ ایران و عراق و دوران اسارتش را دربر می‌گیرد در طول یکماه گذشته سه‌بار تجدیدچاپ شده است. گفتنی‌ست تقریض(حاشیه نویسی) رهبر جمهوری اسلامی بر کتاب حاضر نیز به میزان خرید آن توسط ادارات و سازمان‌های مختلف افزوده است.
از این مورد که بگذریم از میان کتابهای ناشران مستقل رمان «برای این‌که در محله گم نشوی» نوشته پاتریک مودیانو که با ترجمه سعیده شکوری منتشر شده، در هفته گذشته جزو پرفروش‌ترین کتابهای نشر افراز بوده و ظرف مدت کمتر از دو ماه به چاپ دوم رسیده است.
در میان کتابهای شهرکتاب مرکزی این هفته مجموعه مقاله و سخنرانی‌های مصطفی ملکیان با عنوان «در رهگذار باد و نگهبان لاله» که توسط نشر نگاه معاصر منتشر شده، در کنار کتاب‌هایی نظیر سه‌شنبه‌ها با موری میچ آلبوم با برگردان ماندانا قهرمانلودر حوزه داستان، ترجمه ملیحه بهارلو از مجموعه شعر «هیچ چیز دوباره اتفاق نمی‌افتد» اثر ویسواوا شیمبورسکا و مجموعه دوجلدی «خاطرات اردشیر زاهدی» فروش بالایی داشت.
رخداد
شاید بتوان گفت که از میان مهمترین رخدادهای هفته، حواشی مراسم «بررسی کارنامه دکتر عزت‌الله فولادوند» بیش از هر رویداد دیگری خبرساز بود. به‌طوری‌که پس از انتشار ماوقع نشست توسط رسانه‌ها، حتی خشایار دیهیمی مترجم و پژوهشگر علوم اجتماعی و فلسفه نیز در صفحه شخصی خود در فیسبوک نسبت به این مراسم واکنش نشان داد.
در این نشست که به بررسی کارنامه دکتر فولادوند اختصاص داشت و توسط پژوهشگاه تاریخ اسلام تدارک دیده شده بود، وقتی محمد مالجو که به‌همراه حسینعلی نوذری در غیاب دیگر مدعو مراسم یعنی مصطفی ملکیان، با تاکید بر کتاب «جامعه‌باز و دشمنان آن» به نقد انتخاب‌های فودلادوند برای ترجمه پرداخت، این مترجم پیشکوست با خشم به پشت تریبون آمده پس از کوبیدن مشتی بر میز که باعث وارونه شدن لیوان آب شد، منتقد را به غرض‌ورزی متهم کرده، در بهت و ناباوری حضار از سالن بیرون رفت تا پس از رایزنی‌های بسیار مجددا او را به محل برگزاری نشست برگردانند.
یادبود
هدی رضازاده صابر
۲۱ خردادماه امسال مصادف بود با چهارمین سالگرد کشته شدن هدی رضازاده صابر، روزنامه‌نگار، پژوهشگر اجتماعی و فعال ملی مذهبی که چهارسال پیش در سن ۵۳ سالگی درپی ضرب و شتم توسط ماموران بهداری زندان اوین و عدم رسیدگی به‌موقع به عارضه قلبی ناشی از اعتصاب غذای تر در بیمارستان مدرس تهران درگذشت.
هرچند او بیشتر به‌عنوان روزنامه‌نگار و فعال سیاسی شناخته شده اما صابر به‌واسطه پژوهش‌های روشمندی که روی تاریخ اجتماعی ایران داشت آثاری از خود به‌یادگار گذاشت که درصورت انتشار همه آنها می‌توان به اثرگذاری این دست‌نوشته‌های اجتماعی در گذر زمان اذعان کرد. نخستین کتاب صابر که در سال ۱۳۶۳ توسط موسسه انتشارات امیرکبیر روانه بازار شد «دو سال آخر: رفرم… تا انقلاب» نام داشت و یک روزشمار تاریخی روشمند در خلال دوره تاریخی دی‌ماه ۱۳۵۵ تا بهمن‌ماه ۱۳۵۷ به‌شمار می‌رفت که سعی داشت رویدادهای منتهی به انقلاب ۵۷ را بدون حب و بغض سیاسی یا ایدئولوژیک مرور کند. این کتاب را می‌توان سنگ بنای کتابی «هشت فراز؛ هزار نیاز» دانست که تا پیش از مرگ این روزنامه‌نگار در قالب درسگفتار ارائه شد و چندی‌ست که وب‌سایت منسوب به وی سعی دارد آن‌را در قالب کتاب الکترونیک منتشر کند. کتاب بعدی صابر که با عنوان «میراث پهلوانی»؛ اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۱ ازسوی نشر چشمه منتشر شد و پژوهشی‌ست مشترک بین او و ابراهیم مختاری پیرامون سنت پهلوانی که در دوره‌های مختلف تاریخی توسط عیاران، فتیان، کلوها، شاطران و… زنده نگاه داشته شده است.
کتاب آخر او که چند سال پیش از مرگش از سوی انتشارات صمدیه روانه بازار شد «سه هم‌پیمان عشق» نام گرفته و به حیات فکری و سیاسی سه‌تن از بنیان‌گذاران سازمان مجاهدین خلق ایران یعنی محمد حنیف‌نژاد، سعید محسن و علی‌اصغر بدیع‌زادگان که هرسه در سال ۱۳۵۱ اعدام شدند، اختصاص دارد.
علی شریعتی
۲۹ خردادماه نیز برابر است با سی‌و هشتمین سالمرگ علی شریعتی نویسنده و جامعه‌شناس برجسته ایرانی که یک‌سال پیش از انقلاب ۵۷ ایران (درحالی که بیشترین سهم را در تئوریزه کردن اسلام سیاسی و تشیع علوی داشت) در ۲۹ اردیبهشت ۱۳۵۶ در ساوت همپتون بریتانیا براثر عارضه قلبی (باوجودی‌که هیچ سابقه بیماری قلبی نداشت) درگذشت و سرانجام در زینبیه دمشق به خاک سپرده شد.
او فارغ‌التحصیل رشته تاریخ ادیان از دانشگاه سوربن فرانسه بود و سالها سردبیری مجله ایران آزاد (ارگان جبهه ملی خارج ازکشور) را برعهده داشت. از او ۳۶ عنوان کتاب و جزوه به‌جا مانده‌است که بخش عمده‌ای از آنها محصول پیاده کردن درس‌گفتارها و سخنرانی‌هایی‌ست که در در خلال حسینیه ارشاد تهران ایراد کرده بود. تاکنون صدها عنوان کتاب در معرفی، نقد و بازخوانی آرای این پژوهشگر تاریخ ادیان و جامعه‌شناس دین به فارسی نوشته و منتشر شده‌است.
روایت اول‌شخص
مرضیه سلیمانی؛ مترجم
به پیشنهاد دکتر نصرالله پورجوادی چندی‌ست که ترجمه کتاب «تاریخ کهن قلندریه» نوشته‌ی احمد تارابون کارا مصطفی دانشمند ترک‌تبار و استاد کنونی دانشگاه کلمبیا، را برای انتشار به انتشارات فرهنگ معاصر سپرده‌ام. این کتاب مهمترین و شاید تنها کتاب معتبر در باره‌ی این گروه رادیکال و کمتر‌شناخته شده‌ی صوفیه است. کتاب در حال حاضر حروفچینی شده و در مجموعه‌ای به نام “تاریخ اندیشه” منتشر خواهد شد. دبیر مجموعه دکتر نصرالله پورجوادی است.
از سوی دیگر به پیشنهاد استاد مصطفی ملکیان ترجمه کتاب «از دل من تا دل تو» اثر کارن آرمسترانگ را به نشرنو سپرده‌ام و هم‌اکنون در مرحله‌ی فهرست‌نگاری قرار دارد. البته اسم اصلی کتاب «دوازده گام به سوی زندگی شفقت آمیز» است که استاد مصطفی ملکیان این نام را برای آن برگزیدند.
چهار جلد کتاب کم حجم درباره‌ی چهار بنیانگذار آیین‌های معنوی جهان: زردشت، بودا، عیسی و محمد در دست ترجمه دارم که قرار شده نشر سوفیا این مجموعه را چاپ کند. البته یک جلد از این مجموعه چندی پیش به اسم «محمد مردخدا» تالیف سید حسین نصر به چاپ رسید و هم اینک بودا در دست ترجمه است.
دو کار مشترک با مسعود رضوی دارم که قرار شده هردوی آنها ازسوی نشرنو روانه بازار شوند. اولی کتابی‌ست تالیفی درباره تاریخ و جنبه های همراهی و حضور زنان در مجالس صوفیه و انجمن های فتوتی و زنان بزرگ صوفیه. این کتاب عنوان «زن و تصوف» را روی جلد خواهد داشت. در انتهای کتاب نیز رسالة ابوعبدالرحمان سلمی به نام «ذکر النسوه المتعبدات الصوفیات» را که تنها رسالة مستقل و کهن‌ترین کتاب در باره زنان صوفی است از عربی به‌فارسی برگردانده و به‌کتاب اضافه کرده‌ایم. کار دوم ما مجموعه گفتگوهایی را دربر می‌گیرد با۳۰ تن از دین‌پژوهان جهان.
دکتر فریبرز رئیس‌دانا؛ اقتصاد‌دان
چندی‌ست که به دلیل اخراجم از دانشگاه و بی‌کاری‌های ناشی از آن بخش عمده‌ای از وقت و انژی خودم را مصروف سامان‌دادن به پژوهش‌هایی کرده‌ام که تصور نمی‌کنم به این زودی‌ها در ایران اجازه انتشار یابند. وضعیت بسیار سختی است چراکه از سویی با امکان تدریس در دانشگاه از من سلب شده و از سوی دیگر کتاب‌هایم در ایران اجازه انتشار ندارند و همین کورسوی امید برای کار را نیز خاموش کرده‌اند. اما با وجودی‌که تصمیم برآن است تا اینگونه زیر منگنه قرار بگیریم همین چندوقت پیش بود که یک ناشر ایرانی در تورنتو همت کرد و چهار کتاب از مراکه در ایران اجازه انتشار نداشتند منتشر کرد. ازجمله این کتاب‌ها می‌توانم به کتاب «رهایی بشر» اشاره کنم که حجمی بیش از ۸۰۰ صفحه دارد و اثریست در فلسفه و اقتصادسیاسی که در زندان نوشته‌ام. کتاب دوم پژوهش مبسوطی‌ست که در حوزه اقتصاد در ایران نوشته‌ام با عنوان «واکاوی اقتصاد ایران» و چنانکه پیشتر گفتم نشر آوانتی درتورنتو آن‌را در حجم ۵۲۶ صفحه منتشر کرد. همین ناشر زمانی که در زندان بودم «آشفتگی‌های اجتماعی در ایران» را نیز منتشر کرد و این اواخر نیز یک مجموعه شعر از من چاپ شد.
اگر معیشت اجازه دهد قصد دارم مقالاتی را که دراین سالها پیرامون اقتصاد ایران (به‌ویژه درباره سیاست‌های بودجه‌ای) نوشته‌ام وبرخی از آنها این‌جا و آنجا منتشر شده‌اند را سامان دهم تا درقالب کتابی مشخص پیرامون سیاست‌های اقتصادی ایران در امر بودجه آماده تحویل به ناشر باشد. در این‌کتاب سیاست‌های مالی دولت‌های جمهوری‌اسلامی طی سالهای پس از انقلاب ۵۷ را به‌شکلی تاریخ‌محور بررسی خواهم کرد تا در نهایت به یک جمع‌بندی مشخص درباره مجموعه سیاست‌‌گذاری دولتمردان جمهوری‌اسلامی در امر بودجه برسیم. من در این کتاب تلاش می‌کنم تا به پدیدارشناسی فاجعه‌های اقتصادی در امر بودجه بپردازم. البته باید عنوان کنم که این‌ها مقالاتی هستند که در کتاب «واکاوی اقتصاد ایران» نیامده‌اند و به دلیل داشتن موضوع مشخص سیاست‌های مالی و بودجه، آنها را از بقیه مقالاتم جدا کرده‌ام تا در یک کتاب مشخص منتشرشان کنم. هرچند نومیدم از انتشارش در ایران اما باز نمی‌توان از حرکت نشست و کار نکرد.
اما کتاب دوم که درصورت مهیا بودن فرصت و امکان تصمیم دارم با مصالحی که در این مدت گردآورده‌ام، دست به‌کار نهایی کردنش شوم «اقتصاد سیاسی مسکن در ایران» را روی جلد خواهد داشت. من در این پژوهش سعی کرده‌ام تا در ضمن بازخوانی تقابل موجود میان یک طبقه اجتماعی (که شاید بتوان از آن با‌عنوان بورژوازی مستغلات یاد کرد) با طبقه دیگر(کارگران بخش مسکن و کارمندان این حوزه اقتصادی)، نقش دولت (با تمرکز بر نقش آن در کاهش دستمزد‌ها، حمایت‌های اقتصادی و رانت‌های سیاسی-اجتماعی به بورژوازی مستغلات و…) را در این هماورد بررسی کنم.
ثانیه آخر
· ترجمه عادل فردوسی‌پور، بهزاد توکلی و علی شهروز از کتاب «هنر شفاف‌اندیشیدن» نوشته رولف دوبلی که به تازگی توسط نشر چشمه به چاپ رسیده، این‌هفته روانه کتابفروشیها خواهد شد. این کتاب اثریست در۹۹ فصل درباره مدیریت روابط و روان‌شناسی خطاهای رفتاری که از بدو انتشار در جامعه انگلیسی‌زبان فروش فوق‌العاده‌ای داشته است.
· نشر هرمس هم تاریخ اندیشه‌های جامعه‌شناسی نوشته میشل لالمان را با ترجمه عبدالحسین نیک‌گهر در دو مجلد منتشر می‌کند. لالمان در جلد اول اندیشه‌های جامعه‌شناختی را از آغاز تا ماکس وبر شرح می‌کند و در جلد دوم نیز به متفکران جامعه‌شناسی از پارسونز تا اندیشمندان معاصر می‌پردازد.
· پرویز شهدی کتابی از لوران گوده نویسنده فرانسوی ترجمه کرده که به‌زودی با عنوان «مرگ شهریار سنگور» از سوی کتاب پارسه منتشر خواهد شد. گفتنی‌ست شهدی این کتاب را از زبان فرانسه به فارسی برگردانده است.
