آخرین آمارها از معتادان ایران حاکی است که بیش از نیمی از معتادان کشور زیر ۳۴ سال سن دارند. مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر روز جمعه، اول آذرماه با اعلام این آمار درباره آخرین وضعیت مصرف مواد مخدر در جامعه ایران گفته است: “بر اساس طرح شیوع‌شناسی ملی مشخص شد که نرخ شیوع اعتیاد در ایران بیش از ۶۵درصد با آمار تقریبی یک میلیون و ۳۲۵ هزار نفر معتاد است.” حمید صرامی با اشاره به اینکه مقوله موادمخدر دغدغه‌ای برای بیش از ۹۲ درصد مردم ایران شده است، می‌گوید: “امروز در حوزه جرایم به عنوان عامل اصلی جرایم شناخته می‌شود و ۲۵ درصد از قتل‌های عمد با این موضوع ارتباط دارند.” او همچنین گفته است: «بیش از ۱۰ میلیون نفر از همسران و فرزندان آن یک میلیون و ۳۲۵ هزار نفر معتاد کشور، دغدغه روزمره اعتیاد را دارند و هر لحظه ممکن است یک همسر شیشه‌ای، فرزند یا همسر خود را به قتل برساند.” صرامی در حالی آمار معتادان کشور را یک میلیون و ۳۲۵هزارنفر اعلام می‌کند که پیش‌تر اعلام شده بود تعداد معتادان ایران که مصرف روزانه و دائمی مواد مخدر دارند، بیش از دو میلیون نفر است. بسیاری از کارشناسان اما معتقدند آمارهای اعلامی دور از واقعیت است و بر اساس بررسی‌های میدانی و پژوهشی، شمار معتادان ایران بسیار بیشتر از آمارهای رسمی است.
بر اساس اظهانظرها و تحقیقات رسمی و غیررسمی پایین آمدن سن اعتیاد در کنار مسائلی چون ارزان و در دسترس بودن مواد مخدرو تغییر الگوی مصرف، بحران اعتیاد در ایران را بیش از پیش پیچیده کرده است.
بیش از ۹ درصد معتادان زن هستند
به گفته مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با موادمخدر برخلاف تصور اولیه، زنان نیز به مصرف مواد مخدر گرایش پیدا کرده‌اند، به طوری که حدود ۹. ۳ درصد از افرادی که جذب مواد مخدر می‌شوند، زنان هستند. همچنین متاسفانه ۲۱. ۴۵ درصد از افراد باسواد (لیسانس و بالا‌تر از آن) به گروه مشتریان مواد مخدر پیوسته‌اند. از همه خطرناک‌تر، گرایش درصد بیشتر متاهلان در حوزه اعتیاد نسبت به مجردان است.
مرگ‌های ناشی از سوءمصرف مواد مخدر، از سال ۱۳۸۲ به بعد، دومین عامل مرگ مرگ‌های غیر طبیعی پس از تصادفات بوده است. بنا بر اعلام صرامی از سال ۱۳۷۳ تا شش ماهه اول سال جاری ۴۷ هزار و ۲۷۷ نفر از بهترین منابع انسانی کشور براثر سوءمصرف مواد جان داده‌اند، یعنی به طور میانگین روزانه هفت نفر بر اثر سوء مصرف مواد مخدر می‌میرند. تحقیقات نشان می‌دهد که بالا‌ترین میزان فوت در این زمینه در سال ۱۳۸۸ بوده است. مساله مرگ در اثر مصرف مواد معضلی تازه به وجود آمده نیست. این مشکل سال‌هاست که جامعه ایران را دچار بحران کرده است. با این حال گویا هر قدر که این بحران شدید‌تر و اوضاع حاد‌تر شده، بی‌توجهی مسئولان هم قوت گرفته است.
۴۷ هزار نفر در ۹ سال جان خود را از دست داده‌اند
از ۹ درصد معتادان زن هستند
به گفته مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با موادمخدر برخلاف تصور اولیه، زنان نیز به مصرف مواد مخدر گرایش پیدا کرده‌اند، به طوری که حدود ۹. ۳ درصد از افرادی که جذب مواد مخدر می‌شوند، زنان هستند. همچنین متاسفانه ۲۱. ۴۵ درصد از افراد باسواد (لیسانس و بالا‌تر از آن) به گروه مشتریان مواد مخدر پیوسته‌اند. از همه خطرناک‌تر، گرایش درصد بیشتر متاهلان در حوزه اعتیاد نسبت به مجردان است.
مرگ‌های ناشی از سوءمصرف مواد مخدر، از سال ۱۳۸۲ به بعد، دومین عامل مرگ مرگ‌های غیر طبیعی پس از تصادفات بوده است. بنا بر اعلام صرامی از سال ۱۳۷۳ تا شش ماهه اول سال جاری ۴۷ هزار و ۲۷۷ نفر از بهترین منابع انسانی کشور براثر سوءمصرف مواد جان داده‌اند، یعنی به طور میانگین روزانه هفت نفر بر اثر سوء مصرف مواد مخدر می‌میرند. تحقیقات نشان می‌دهد که بالا‌ترین میزان فوت در این زمینه در سال ۱۳۸۸ بوده است. مساله مرگ در اثر مصرف مواد معضلی تازه به وجود آمده نیست. این مشکل سال‌هاست که جامعه ایران را دچار بحران کرده است. با این حال گویا هر قدر که این بحران شدید‌تر و اوضاع حاد‌تر شده، بی‌توجهی مسئولان هم قوت گرفته است.
۴۷ هزار نفر در ۹ سال جان خود را از دست داده‌اند
فرید براتی‌سده، مدیرکل پیشگیری و درمان اعتیاد سازمان بهزیستی تیرماه سال جاری با ارائه آمار جدیدی در مورد اینکه بیش از ۸ درصد تهرانی‌ها حداقل یک بار شیشه مصرف کرده‌اند، گفت که میانگین سنی این افراد بین ۱۵ تا ۴۵ سال بوده است. دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم مرتبط سازمان ملل متحد در ایران به صراحت می‌گوید: “ایران دومین مصرف کننده مواد مخدر در جهان است” و گزارش‌های دیگری هم حاکی از این است که ایران پایین‌ترین سن آغاز اعتیاد را در بین کشورهای جهان دارد. کارشناسان همچنین بارها از رواج مصرف مواد مخدر در مدارس کشور خبر داده‌اند، هشداری که البته با انکار مسوولان آموزش و پرورش مواجه شده است. شیرزاد عبداللهی کار‌شناس مسائل آموزشی پیش‌تر به خبرآنلاین گفته بود: “روش برخورد مدیران مدارس با دانش‌آموزان معتاد روش حذفی است. به محض شناسایی دانش آموز معتاد، اولیای او به مدرسه احضار می‌شوند. آن‌ها را شماتت می‌کنند و می‌ترسانند و دست آخر، سر آن‌ها منت می‌گذارند و بی‌سر و صدا پرونده دانش آموز را تحویل پدر و مادر می‌دهند. اولیا، فرزند معتادشان را برمی دارند و می‌روند، بی‌آنکه ردی از آن‌ها در جایی مانده باشد. این دانش آموزان رانده شده از مدرسه، معمولاً جذب باندهای توزیع مواد مخدر می‌شوند. با این روش، موقعی که مدیران آموزش و پرورش ادعا می‌کنند که دانش‌آموز معتاد نداریم، نمی‌توان این ادعا را رد کرد.”
مصطفی اقلیما رئیس پیشین انجمن علمی مددکاران اجتماعی ایران هم چندی پیش با اشاره به اینکه بیش از ۷۰ درصد سهم دستگاه‌های دولتی در بحث پیشگیری از اعتیاد متوجه وزارت آموزش و پرورش است، به ایلنا گفته بود: “در جامعه‌ای زندگی می‌کنیم که با نگاهی به وضعیت خانواده‌ها می‌توان دریافت که عمده آن‌ها به دلیل مشکلات اقتصادی که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، توانایی پاسخگویی به نیاز‌ها و سوالات کودکان خود را ندارند و به همین دلیل با سپردن دانش‌آموزان خود به مدارس به شکلی برخی وظایف خود را به آموزش و پرورش واگذار می‌کنند.”
این مددکار اجتماعی با تاکید بر اینکه دانش‌آموزان در روز بیش از ۷ تا ۸ ساعت از زمان خود را در مدرسه صرف می‌کنند، می‌گوید: “بر این اساس نقش خانواده‌ها را در آموزش مهارت‌های پیشگیری از اعتیاد را می‌توان ۵ تا ۱۰ درصد عنوان کرد چرا که در روز آن‌ها کمتر از ۲ ساعت با دانش‌آموزان خود برخورد دارند و این تعداد برای آموزش وپرورش بین ۷ تا ۸ ساعت در روز است.”
از تریاک به هروئینِ ۷۵ درصد خلوص رسیدیم
“ما احتمال افزایش میزان مصرف را در کشور خواهیم داشت که به همین تناسب مشکلات ما در این عرصه بیشتر می‌شود چون الگوهای جدید روابط اجتماعی در کشور شکل گرفته، برخی از ساختارهای اجتماعی دچار مشکل است و نسل جدید به دنبال لذت‌طلبی‌های افراطی است.” این را حمید صرامی مدیرکل دفتر تحقیقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخد گفته و ادامه داده است: “در یک دهه از تریاک به حشیش و شیشه و کراک با هرویین ۷۵ درصد خلوص رسیدیم. ورود زنان، افراد تحصیل‌کرده و به خصوص استفاده از شبکه‌های سایبری و ماهواره‌ای در حوزه موادمخدر می‌تواند برای ما مشکلات مضاعف ایجاد کند.”
بسیاری از کارشناسان کنترل مساله اعتیاد را مشروط به داشتن داده‌های نزدیک به واقعیت می‌دانند. این درحالی است که اعلام آمار واقعی معتادان، تابویی محسوب می‌شود که کسی مایل به شکستنش نیست و سال‌هاست با وجود اخبار نگران‌کننده شمار معتادان از دومیلیون نفر تجاوز نکرده است.
نهادهای متولی معتادان از کمبود بودجه شکایت دارند و کارشناسان برطرف کردن معضلاتی چون بیکاری، فقر و فراهم کردن تفریحات مورد نیاز جوانان را راه‌حل‌های ریشه‌ای حل بحران اعتیاد در کشور می‌دانند، مسئولان هم اگر چه گاهی در خصوص شرایط موجود هشدار می‌دهند اما حاضر نیستند آمار دقیقی از وضعیت اعتیاد در کشور اعلام کنند.
