یاسمین منطقی
علی لاریجانی در نخستین سفر اروپاییش به عنوان رئیس مجلس هشتم تلاش می کند تا نقش تازه ای در سیاست خارجی جمهوری اسلامی کسب کند.
وی که برای شرکت در اجلاس پاییزه اتحادیه بین المجالس به ژنو سفر کرده است، درست یک سال پس از آن که غلامحسین الهام سخنگوی دولت خبرناگهانی برکناری لاریجانی از دبیری شورای عالی امنیت ملی و ریاست تیم مذاکره کننده هسته ای را اعلام کرد، بار دیگر و به عنوان رئیس مجلس با خاویر سولانا مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا دیدار کرد.
مهمترین خبر از سفر لاریجانی به ژنو تائید احتمال مذاکره با برخی از سناتورهای امریکایی بود.
وی طی کنفرانسی خبری که در حاشیه این اجلاس برگزار شد، از بررسی پیشنهاد تعدادی از سناتورهای امریکایی برای گفتگو خبر داد، و گفت “چندی پیش چند نامه از سوی نمایندگان امریکا برای ما ارسال شد، بعضی شخصیت های سطح بالا و سناتورها تقاضاهایی برای گفتگو داشتند ؛و ما هنوز در حال بررسی آن هستیم، ولی مذاکره ای انجام نشده است.“
وی همچنین نوع ارتباط تیم مذاکره هسته ای جمهوری اسلامی و گروه 5+1 را نیز مورد انتقاد قرار داد و در پاسخ به این سوال که با وجود ارائه پاسخ ایران به بسته 1+5 این گروه هنوز پاسخ بسته پیشنهادی ایران را نداده، گفت “البته این دو نوع پاسخ، مشترکات زیادی دارد، باید بنشینند دور میز و مذاکره کنند تا به نتیجه برسند؛ دیپلماسی با نامه نگاری انجام نمی شود باید پشت میز مذاکره نکات مشترکشان را امضا کنند.“
رئیس مجلس هشتم با تاکید براینکه “پنج به علاوه یک هنوز هست و زنده است “در پاسخ به خبرنگاری که از وی پرسید آیا مذاکره بهتر است یا خشونت، گفت “قطعاً دیپلماسی بهتر از هر راهکار دیگری است، آنها در عرصه موضوعات سیاسی و بین المللی درک شما را ندارند و سال هاست که با زبان زور صحبت می کنند.“
این اظهارات لاریجانی در حالی صورت گرفت که سعید جلیلی جانشین وی در تیم مذاکر کننده هسته ای همزمان در تهران یی سخنانی در دیدار با ائمه جمعه گروه 5+1، شورای امنیت سازمان ملل، و آژانس بین المللی انرژی اتمی را با عنوان مشترک “دشمن” نام برد و گفت “موضوع هسته ای یکی از بهانه های دشمنان است.“
رئیس مجلس هشتم در دیدار با خاویر سولانا نیز مسایل مربوط به بحران اقتصاد جهانی، اختلاف غرب و روسیه در خصوص گرجستان، و رویدادهای افغانستان، عراق و مهمتر از همه موضوع پرونده هسته ای جمهوری اسلامی را مورد بحث و بررسی قرار داده است.
بنابر گزارش خبرگزاری ها، وی طی این دیدار در خصوص رویکرد اروپا نسبت به مسئله هسته ای گفته که با توجه به توافق بر مدالیته، ایران علیرغم ناباوری برخی قدرتهای بزرگ شبهات مطرح در مسئله هسته ای را پاسخ داده اما صدور قطعنامه جدید و در عمل برقراری زنجیره مذاکره- قطعنامه، اعتماد عمومی در ایران به مذاکرات و حرکت در جهت پاسخگویی به شبهات را بی فایده نشان داده است.
جزئیات مذاکره لاریجانی و سولانا منتشر نشده اما وی در حاشیه حضورش در اجلاس اتحادیه بین المجالس همچنین دیدارهایی با ایگور ایوانف دبیر سابق امنیت ملی روسیه، فلیپ گونزالس رئیس شورای مصلحت اروپا، و کالمی ری وزیر خارجه سوئیس داشت.
در این ملاقات ها نیز غالب اظهارات دو طرف در خصوص همکاری های اقتصادی، و مساله مواد مخدر، و پرونده هسته ای دور می زد و تنها وزیر خارجه سوئیس به لاریجانی پیشنهاد کرد که گفتگوهای متقابل در مورد وضعیت حقوق بشر بین دو کشور ادامه یابد.
مشابهت های تاریخی
یک سال قبل در 28 مهر 86 غلامحسین الهام سخنگوی دولت طی کنفرانسی خبری و در آستانه مذاکرات علی لاریجانی دبیر وقت شورای عالی امنیت ملی و رئیس تیم ذاکره کننده هسته ای جمهوری اسلامی خبر داد که وی از سمتش در شورای عالی امنیت ملی استعفا داده است.
محمود احمدی نژاد نیز اندکی بعد گفت که تنها یکی از 3 استعفای کتبی لایجانی را پذیرفته اما اشاره ای به زمان این استعفاها نکرد.
محافل رسانه ای و کارشناسان سیاسی اما از بروز اختلاف بین احمدی نژاد و لاریجانی در خصوص سیاست های هسته ای خبر داده و آن را برکناری لاریجانی تفسیر کردند.وی خود مدتی بعد خبر اختلاف نظر با احمدی نژاد را تائید کرد.
وی که در دوره اصلاحات و در مقام رئیس صدا و سیما یکی از شخصیت های کلیدی جناح مخالف اصلاحات بود، در انتخابات ریاست جمهوری سال 84 رقیب درون جناحی احمدی نژاد اما ناکام شد، تا پس از آغاز دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد حکم دبیری شورای عالی امنیت ملی را از سوی وی دریافت کند.
اتحاد لاریجانی با احمدی نژاد به رغم تعلق هر دو به جناح راست اما تنها 2 سال ادامه داشت، و برکناریش از سمت دبیری شورای عالی امنیت ملی و جایگزینی سعید جلیلی از نزدیکان احمدی نژاد اختلاف دورن جناحی در محافظه کاران حاکم را تشدید کرد.
لاریجانی پس از آن به ائتلافی نانوشته با چندتن دیگر از رقبای درون جناحی احمدی نژاد دست زد و در کمتر از یک سال از قم به مجلس راه یافت و در سکوت ریاست مجلس هشتم را بر عهده گرفت تا رئیس سابق خود را گاه با انتقاد از اقدامات غیر قانونی و تخلف از قوانین مجلس مورد نکوهش قرار دهد.
وقتی یک هفته قبل در جلسه سخنرانی وی در دانشگاه شیراز غیر دانشجویان منتقد دولت، اعضای بسیج دانشجویی که در شمار حامیان دولتند خشم خود را از رئیس مجلس هشتم به نمایش گذاشتند معلوم شد که اخبار گاه و بیگاه در خصوص احتمال کاندیداتوری وی در انتخابات ریاست جمهوری یا ائتلافش با رقبای احمدی نژاد در داخل جناح راست قوت بیشتری گرفته است.
علی لاریجانی که دستکم 2 تن از برادرانش محمد جواد در معاونت قوه قضائیه، و صادق در شورای نگهبان حضور دارند از خانواده ای متنفذ در جمهوری اسلامی بر آمده، در سپاه پاسداران نقش قابل توجهی داشته و ارتباط بسیار نزدیکی با رهبر جمهوری اسلامی نیز دارد.