حتی اگر پیگیر اخبار محیط زیست هم نباشید احتمالا این روزها در شبکه‌های اجتماعی،عکس‌های دلخراشی که از حیوان‌آزاری ونگهداری حیوانات در شرایط بسیار بد منتشر شده، به چشم تان خورده است. نگهداری ۳۰ شیر در یک قفس کوچک در سیرکی در قشم (عکس)، بستن یک خرس با زنجیری کوتاه در محوطه خاکی باغ وحش بابلسر در حالی که به علت شرایط بد نگهداری بسیار رنجور و ضعیف شده(عکس)، چشم درد یک شیر پس از تحمل چهار ماه رنج عفونت و عاقبت کور شدن به علت تعلل دامپزشکان باغ وحش زابل (عکس) و… اخباری است که امکان مطرح شدن در رسانه‌ها را داشته‌اند، اما هستند حیواناتی که در گوشه و کنار باغ‌وحش‌ها و سیرک‌های ایران آزار می‌بینند و رنج می‌کشند اما خبرشان هیچ‌گاه رسانه‌ای نمی‌شود.
دکتر سید جاوید آل‌داوود، رئیس هیات مدیره انجمن حمایت از حیوانات در گفت‌وگو با “روز” ضمن ابراز تاسف از آنچه بر سر این حیوانات می اید، می‌گوید: “مسئول نظارت بر باغ وحش‌ها و مراکزنگهداری حیوانات سازمان حفاظت ازمحیط زیست است اما عملا نظارتی وجود ندارد. ضمن اینکه قانونی هم برای حمایت از حیوانات نداریم.”
این دامپزشک و استاد دانشگاه تهران درپاسخ سئوالی مبنی بر اینکه در این شرایط چه کاری از دست فعالان مدنی و به طور ویژه فعالان حقوق حیوانات بر می‌آید، می‌گوید: “اجازه راهپیمایی و تجمع که ندارند؛ یعنی به آنها داده نمی‌شود. البته به خاطر شرایط موجود به هیچ کس مجوز نمی‌دهند، مطبوعات هم که اغلب برای پرداختن به این موضوعات محدودیت‌های خودشان را دارند، رسانه‌هایی مثل صدا و سیما و… هم در اختیار گروه خاصی هستند و این مسائل هم برایشان اولویت ندارد. فقط می ماند یک نامه نوشتن که آن نامه‌ها هم بایگانی می‌شود و کسی توجهی نمی‌کند. در نتیجه باید بگویم عملا هیچ کاری از دستمان ساخته نیست.”
این فعال حقوق حیوانات ادامه می‌دهد: “اگر فعالان مدنی به مجامع جهانی شکایت کنند، متهم می‌شوند به جاسوسی و اقدام علیه امنیت ملی و… نهایتا می‌شود یک نامه به خانم ابتکار نوشت و توضیح داد که چه شده که قطعا خودشان در جریان هستند و اگر بخواهند اقدامی بکنند، می‌کنند.”
روند نابودی محیط زیست ادامه دارد
“نخستین آموزشی که بازدید کنندگان از باغ وحش در‌می‌یابند، این است که می‌توان حیوانات را اسیر کرد؛ یعنی آموزش با اسارت حیوان و مجاز خواندن آن آغاز می‌شود و بعد در سایه مسائلی همچون غذا دادن غیر اصولی، لمس حیوانات و… به قهقهرا می‌رود و به ضد آموزش شبیه‌تر می‌شود تا آموزش.” این‌ها را شهرام امیری شریفی، مدیر سایت دیده‌بان حقوق حیوانات درانتقاد به شرایط باغ‌وحش‌های ایران گفته و ادامه داده است: “می‌توان دریافت که باغ وحش، حیوان‌آزاری را ترویج کرده و جدای عادی کردن اسارت حیوانات، برای افرادی که از آنجا بازدید می‌کنند، ضد آموزش بیشتری تدارک دیده تا آموزش.”
این فعال حقوق حیوانات در حالی وجود باغ‌های وحش را برخلاف حقوق حیوانات می‌داند که به گفته کارشناسان، ده‌ها باغ وحش در ایران شرایط اسفباری دارند و حیوانات در وضعیت بدی نگهداری می‌شوند. نوک پیکان انتقادات فعالان حقوق حیوانات هم به سمت سازمان محیط زیست است. برخی از کارشناسان این حوزه می‌گویند تا یک خبر جنجالی نشود محیط زیست به آن توجهی نشان نمی‌دهد. به گزارش تابناک چندی پیش تصاویری از یک باغ وحش خصوصی در بابلسر منتشر شد که نشان می‌داد برخی از حیوانات این باغ وحش وضعیت اسفناکی دارند؛ از جمله خرسی که به یک میله زنجیر شده و به قدری دور خود چرخیده بود که محل ترددش تبدیل به چاله شده بود.
پس از آنکه، ماجرای این خرس در شبکه‌های اجتماعی مطرح شد، محمد درویش، مدیرکل دفتر آموزش و مشارکت مردمی سازمان حفاظت محیط زیست پیگیری ماجرا را در دستور کار قرار داد. درویش در این باره گفته است: “با دیدن این تصاویر به شدت متأسف شدم و مراتب را برای پیگیری با مدیر کل محیط زیست مازندران در میان گذاشتم و خواهان پیگیری ایشان شدم. فردای آن روز پرس‌وجو کردم و فهمیدم که مأموران محیط زیست به بابلسر رفته و از باغ وحش بازدید کرده‌اند و متأسفانه خبر نگهداری حیوانات در شرایط بسیار بد، درست است.”
او اضافه کرده است: “آن گونه که شنیدم، مسئول باغ وحش به دلیل مشکلات خانوادگی قادر به رسیدگی به حیوانات نیست و در نتیجه، وضعیت بسیار نامطلوبی در آنجا حاکم است. به همین دلیل، محیط زیست استان شکایتی علیه باغ وحش تسلیم مقامات قضایی بابلسر کردند و برای معاینه حیوانات، دامپزشک آوردند.”
دکتر جاوید آل داوود اما اقدامات سازمان محیط زیست را در دفاع از حقوق حیوانات کافی نمی‌داند: “کشورهای خیلی پیشرفته را مثال نمی‌زنم، در کشوری مثل هندوستان در خصوص یک موضوع محیط زیستی اختلاف آماری وجود داشت، مسئول محیط زیست گفته بود ۶ شیر تلف شدند اما یکی از ان‌جی‌اوها آمار داد که خیر، تعداد بیشتر از این بوده و مستنداتی ارائه کرد. این باعث شد که رئیس اداره محیط زیست را اخراج کنند و جریمه و محرومیت برایش در نظر بگیرند.”
این فعال حقوق حیوانات ادامه می‌دهد: “نه تنها در حوزه محیط زیست بلکه در تمام حوزه‌ها مسئولان ما نیاموخته‌اند که پاسخگو باشند، این است که حتی وقتی، تصادفی اتقاق می افتد و چند نفر کشته می‌شوند مسئولان عذرخواهی نمی‌کنند و پاسخگو نیستند. مسئولین جایشان محکم است، مطمئن هستند که مقام خود را از دست نخواهند داد.”
پس از روی کار آمدن دولت یازدهم وتصدی پست ریاست سازمان حفاظت ازمحیط زیست توسط معصومه ابتکار امید به بهبود شرایط درمیان فعالان این حوزه قوت گرفت. دکتر آل‌داوود عضو هیات علمی دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران اما این امیدها را واهی می‌داند و به روز می‌گوید: “خانم ابتکار قبلا هم بود، در دورانی که عضو شورای شهر بود اعتراضاتی را نسبت به مسائل محیط زیستی مطرح کرد. این تصور ایجاد شد که ایشان اگر بیاید کاری انجام می‌دهد در حالی که هیچ تغییری اتفاق نیفتاده، تنها در برخی اعتراضات خودشان پیش قدم می‌شوند، تا مردم بگویند خودشان هم اعتراض کرده‌اند، اما عملا کاری انجام نمی شود.”
رئیس هیات مدیره حمایت از حقوق حیوانات درپایان با اشاره به سوء مدیریت درحوزه محیط زیست می‌گوید: “متاسفم از اینکه هیچ مدیر جدیدی نداریم که بر سر کار بیاوریم به نوعی قحط‌‌الرجال است، کسی را نداریم که ایده جدی داشه باشد، همان تفکر که در گذشته بود و همان ایده‌ها تکرار می‌شود؛ هیچ اتفاقی نمی‌افتد. روند از بین رفتن حیوانات و محیط زیست ادامه دارد، محیط زیست در حال نابود شدن است. هیچ‌کس توجه نمی کند شما هم می‌نویسد کسی توجه نمی‌کند همه می‌خوانند و می‌روند. در مملکت ما مسائل سیاسی اهمیت دارد و اقتصادی، بقیه مسائل اعم از محیط زیست و فرهنگ و آموزش و… در حاشیه است.”
