مهسا که یک زن جوان، باهوش و تحصیل کرده است می‌توانست الگویی برای زنان مدرن ایران باشد. اما در عوض این زن ۳۰ ساله بخشی از نسل معتادان زن در ایران است.
مشکل اعتیاد در ایران مساله جدیدی نیست. مصرف تریاک حداقل به قرن هفدهم باز می‌گردد و این کشور یکی از بالاترین آمار معتادان به تریاک در جهان را داراست، که تا حدی به خاطر واقع شدن در مسیر قاچاق این ماده مخدر از افغانستان به اروپا است.
بر اساس آمار رسمی، حداقل ۶ میلیون از ۷۷.۷ میلیون جمعیت ایران دچار مشکل اعتیاد هستند.
پس از تریاک، شیشه تبدیل به ماده مخدر محبوب جوانان ایرانی شده که سعی دارند توسط آن از مشکلات اجتماعی و اقتصادی فرار کنند.
اما در چند سال اخیر آمار اعتیاد در میان زنان نیز به شدت بالا رفته و این موضوع موجب به صدا درآمدن زنگ خطری برای دولت شده است. زهرا بنیانیان، مشاور اداره دولتی کنترل مواد مخدر زنان و خانواده می‌گوید، این مشکل اولین بار در سال ۲۰۱۱ طی یک تحقیق آشکار شد. “ما متوجه شدیم که تعداد زنان متاهل معتاد در حال افزایش است و سن اعتیاد پایین آمده و در عین حال سطح تحصیلات (معتادان) بالا رفته است.”
ریشه این مشکل در تغییرات اجتماعی است که زیر پوست جامعه ایران در جریان است. جوانان ایرانی ایده‌های جدیدی از طریق اینترنت و رسانه‌های اجتماعی در ذهن می‌پرورانند که با ساختار سنتی و اسلامی والدینشان متفاوت است. در سال‌های اخیر، نرخ طلاق در ایران بالا رفته و برعکس میزان ازدواج و تولد کم شده است.
در همین حال، رژیم ایران دسترسی زنان به تحصیلات عالی را آسان کرده و اکنون زنان ۶۰ درصد تحصیلکرده‌های کشور را تشکیل می‌دهند. اما زنان جوان خود را بین آزادی بیشتر و فرصت‌های تحصیلی از یک طرف و ارزش‌های محافظه‌کارانه نسل قبلی از طرف دیگر گرفتار می‌بیند.
امیرحسین یزدانی، استاد روانشناسی می‌گوید: “دختران و پسران زیر ۲۵ سال از لحاظ فعالیت‌های اجتماعی و تحصیلی از آزادی‌های یکسانی برخورداند اما دختران آینده تاریک‌تر و مسئولیت‌های بیشتری را پیش رو دارند.” او می‌گوید، دختران تحصیلکرده “از فرصت‌های شغلی برابر برخوردار نیستند، یا اینکه خود را تحت فشار برای رفتار مشابه زنان سنتی می‌بینند. این موضوع گرایش به اعتیاد را قوی‌تر می‌کند.”
مهسا می‌گوید: “من رویاهای بزرگی داشتم، اما همه‌شان نابود شد.” او که با نمره ممتاز از دبیرستان فارغ‌التحصیل شده بود به اصرار خانواده مجبور شد در ۱۸ سالگی ازدواج کند. آن‌ها یک پسر دارند اما ازدواجشان پس از یکسال به طلاق انجامید و مهسا به مواد مخدر پناه برد. همسر سابقش در سال‌های اخیر به او اجازه نداده پسرش را ببیند.
او به دانشگاه رفت و روانشناسی خواند اما عاقبت از یک مرکز ترک اعتیاد در تهران سر در آورد که روزانه برایش ۱۰۰ هزار تومان هزینه دارد. پس از گذراندن پنج ماه در این مرکز او پاک محسوب می‌شود. اما از ترس فشار اجتماعی نمی‌خواهد به شهر سنتی خود، اراک بازگردد. می‌گوید: “آنقدر در مرکز اعتیاد می‌مانم تا خانواده‌ام همه‌چیزشان را بفروشند و به تهران بیایند. آنجا شهر کوچکی است و همه می‌دانند من معتاد بودم. خجالت می‌کشم از خانه بیرون بیایم.”
آمار رسمی ایران نشان می‌دهد، رشد تعداد معتادان زن در ایران از سال ۲۰۰۷ دو برابر شده و زنان ۹.۳ درصد از معتادان ایران را تشکیل می‌دهند. بیش از ۵۰ درصد از زنان معتاد ایران مواد مخدر را اولین بار در سنین بین ۱۵ تا ۱۹ سال مصرف کرده‌اند.
خانم بنیانیان نسبت به عدم توجه به زنان معتاد هشدار می‌دهد و می‌گوید: “ممکن است تعداد زنان معتاد به اندازه مردان نباشد. اما اگر پدران در حمایت از خانواده مثل سقف هستند، مادران هم مثل ستون هستند که خانواده را گرد هم نگه می‌دارند. اگر ستون‌ها بیافتند سقف هم فرو می‌ریزد و دیگر خانه‌ای برای زندگی وجود نخواهد داشت.”
منبع: فایننشیال تایمز - 2 ژانویه 2014
