محمدرضا نوبخت معاون برنامه ریزی و نظارت راهبردی رییس جمهور، طی گفتگویی با خبرنگاران درباره احیای سازمان برنامه و بودجه وعده داد: “قرار است این کار طی ماه آینده انجام شود و در این مورد سناریوهای مختلفی مطرح است که در حال دریافت و بررسی نظر کارشناسان هستیم.” البته او در ادامه اضافه کرد: “در حال حاضر سازمان با مشکلی روبه‌رو نیست و با ایجاد ۲ معاونت در ریاست جمهوری کارهای لازم انجام می‌شود بنابراین اینکه برخی می‌گویند دولت موضوع احیای سازمان مدیریت را فراموش کرده درست نیست. برای هویت‌بخشی به سازمان مدیریت سناریوهای متفاوتی مطرح است از جمله اینکه به صورت سازمان مدیریت احیا شود و یا سازمان برنامه و بودجه و یا اینکه به عنوان معاونت برنامهریزی و نظارت راهبردی ادامه فعالیت دهد و یا وضع دیگری داشته باشد که تا ماه آینده برای انتخاب یکی از این حالت‌ها به جمع‌بندی خواهیم رسید.”
سخنان دو پهلوی نوبخت نشان داد که دولت روحانی با وجود وعده های فراوان گذشته، همچنان حاضر به احیای سازمان برنامه و بودجه نیست. در سال های گذشته، یکی از انتقادهای مکرر هواداران کنونی حسن روحانی و اصلاح طلبان به محمود احمدی نژاد، انحلال سازمان های تصمیم گیرنده اقتصادی از جمله سازمان برنامه و بودجه بود. نحوه بودجه ریزی در دولت احمدی نژاد و لوایح چند صفحه ای او که تنها به بیان کلیات اکتفا می کرد، نه تنها مورد انتقاد بود، بلکه به تمسخر دولت احمدی نژاد نیز منجر می شد.
در تیر ماه سال ۱۳۸۶، شورای عالی اداری به ریاست محمود احمدی نژاد، تصمیم به انحلال سازمان مدیریت و برنامه ریزی گرفت و قرار شد از آن پس معاونتی در نهاد ریاست جمهوری به نام “معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور” تشکیل شود. پیش از آن، تمامی شعب سازمان برنامه و بودجه در استانها نیز منحل و به زیر مجموعه استانداری ها منتقل شده بود.
در جریان رقابت های ریاست جمهوری تابستان ۱۳۹۲، حسن روحانی تاکید کرد که در صورت پیروزی در انتخابات سازمان برنامه و بودجه را احیا خواهد کرد. از جمله او در یکی از برنامه های تلویزیونی خود از شبکه یک صدا و سیمای جمهوری اسلامی گفته بود: “در دولت بنده همواره از متخصصین و صاحب نظران استفاده می‌شود. همچنین شورای پول و اعتبار و سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی به قدرت و استقلال خود می‌رسند.”
محمدرضا نوبخت نیز در مرداد ماه سال ۱۳۹۲، در شرایطی که دولت روحانی کار خود را به تازگی شروع کرده بود، در برنامه تلویزیونی نگاه یک حاضر شد و از احیای سازمان مدیریت و برنامهریزی در ۱۰۰ روز خبر داد و گفت: “با احیای مجدد سازمان مدیریت و برنامهریزی دیگر برنامه‌ها و طرح‌های عمرانی و اقتصادی کشور براساس اراده شخصی رئیس‌جمهور تهیه و تنظیم نخواهد شد بلکه کابینه دولت یازدهم براساس نظرات و دیدگاههای کارشناسان اقتصادی و صنعتی اهتمام خود را برای اجرای برنامه‌های اقتصادی و توسعه صنعتی کشور به کار می‌بندد. با احیای این سازمان انضباط اقتصادی در کشور حاکم می‌شود.”
در همین حال، برخی از نمایندگان مجلس به دنبال پیگیری دوباره طرح احیای سازمان مدیریت بودند. محمدرضا نوبخت، معاون روحانی در همان زمان، در یک برنامه تلویزیونی گفته بود: “طرحی که برای احیای سازمان مدیریت و برنامه ریزی در مجلس مطرح شد را هم یک علامت مثبت می دانم چون آقای روحانی بارها اعلام کردند قصد چنین کاری را دارند و مجلس محترم بستری قانونی این موضوع را فراهم کرد. البته فکر می کنم از این فرصت باید برای افزایش بهره وری این سازمان استفاده کنیم. یک سری مشکلاتی وجود داشت که در شروع کار مجدد باید اصلاح شود.”
اولین بار در سال ۱۳۹۱ بود که اخباری از احتمال ارائه این طرح به مجلس منتشر شد. در آن زمان، غلامرضا کاتب، سخنگوی کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس گفته بود: “درحال حاضر هرجا که دولت تشخیص می دهد وبر اساس سیاست های خود ونه براساس برنامه عمل می کندوبه نوعی در نبود سازمان مدیریت و برنامه ریزی دیدگاههای فردی جایگزین دیدگاههای برنامه ای شده است.” او تاکید داشت: “برای اینکه پس از پایان برنامه پنجم نگوییم ۲۵ درصد از اهداف برنامه محقق شد طرحی را به منظور احیای سازمان مدیریت ارایه خواهم کرد.”
در اردیبهشت سال ۱۳۹۲، غلامرضا تاج‌گردون، نایب‌رئیس کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس اعلام کرد طرحی یک‌فوریتی توسط نمایندگان برای احیای سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور آماده شده است. بالاخره این طرح چند ماه پس از آغاز به کار دولت روحانی تصویب شد.
بر اساس طرحی که در اواخر آذر ماه به تصویب نمایندگان مجلس رسید، مقرر شد که شش ماه پس از تبدیل این طرح به قانون، نهادی جدید با نام “سازمان مدیریت و برنامه ریزی و بهره وری” احیا شود. این سازمان می بایست از ادغام معاونت های “برنامه ریزی و نظارت راهبردی” و “توسعه مدیریت سرمایه انسانی رئیس جمهور” تشکیل می شد.البته این طرح نیز مسکوت ماند. اما شورای نگهبان با استناد به اصل ۶۰ قانون اساسی با این طرح مخالفت کرد. سیدسعید زمانیان عضو کمیسیون برنامه و بودجه، اوایل اردیبهشت گذشته دلیل مخالفت شورای نگهبان را چنین توصیف کرده بود: “مهمترین ایراد شورای نگهبان اصل ۶۰ قانون اساسی است که می‌گوید: «اعمال قوه مجریه جز در اموری که در این قانون مستقیما بر عهده رهبری گذارده شده، از طریق رئیس جمهور و وزرا است» و شورا معتقد است مجلس نمی‌تواند به دولت در حوزه اجرا بگوید چکار کند یا نکند.” او احتمال تصویب مجدد طرح و ارجاع آن به مجمع تشخیص مصلحت نظام را هم مطرح کرده بود.
به این ترتیب جز آنکه دولت این سازمان را احیا کند راه دیگری نماند. با این حال و پس از گذشت بیش از یکسال از تشکیل دولت جدید، سازمان برنامه و بودجه احیا نشد. گفته می شد که دولت روحانی تمایل چندانی به احیای این سازمان ندارد.
چندی پیش، غلامرضا تاج گردون، رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در گفتگو با روزنامه اعتماد ضمن تاکید بر آنکه “ دولت پاسخ دهد چرا سازمان مدیریت را احیا نمی‌کند.” گفت: “دولتی‌های فعلی، از خود آقای رییس‌جمهور گرفته تا معاونان وی، همیشه یکی انتقاداتی که متوجه دولت قبل می‌کردند، همین بود و حتی یکی از شعارهای اصلی تقریبا اکثرا کاندیداهای ریاست‌جمهوری و نیز دکتر روحانی همین موضوع بود که این سازمان را احیا می‌کند و به نوعی شاه‌بیت همه مسائل برای نظم اقتصاد است.”
او معتقد بود: “در حال حاضر برداشت من شخصا این است که آقای روحانی یا پشیمان شده یا اینکه نمی‌خواهد چیزی را که گفته، اجرا کند.[..] بالاخره نبود این سازمان یک قدرتی را در یکجا متمرکز می‌کند و معمولا آدم این قدرت را خیلی کم دوست دارد پخش کند. آقای رییس‌جمهور هم باید به فکر این موضوع باشد، چون این مساله می‌تواند فرد رییس‌جمهور را به مسیر اشتباهی بیندازد.”
چند روز پیش مسعود نیلی، مشاور ارشد اقتصادی حسن روحانی، در یک گفتگوی مفصل با خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران در پاسخ به این پرسش که “چرا با وجود گذشت یکسال وعده احیای ۱۰۰ روزه سازمان مدیریت محقق نشد؟” گفت: “یکی از کارهایی که باید انجام شود احیای همین سازمان است.” او تاکید کرد: “باید دید آیا منظور این است که کاغذی جدید بگذاریم بالای همین ساختمانی که هر چند وقت یکبار نامش تغییر می کند یا نه باید کمی عمیق تر درباره نقش سازمان برنامه و بودجه نگاه کنیم و اینکه چه شد به اینجا رسیدیم؟ تغییر نام کاری ندارد.”
نیلی در همین گفتگو با اشاره به تشکیل شوراهای اقتصادی جدید، سخن معنی داری هم گفته است: “رئیس جمهور بعنوان اینکه هدایت اقتصاد کشور را برعهده دارند این ستاد را جایگزین هیچ یک از ارکان موجود تصمیم گیری کشور نکرده اند. بلکه بخاطر اینکه ایشان از همه اطلاعات در مراجع تصمیم گیری استفاده کنند این ستاد را تشکیل داده اند. […] محصول این ستاد ذهنیت و جهت گیری آقای رئیس جمهور است.”
پس از اظهارات اخیر نوبخت در کنفرانس خبری اش، فرشاد مومنی، از اقتصاددان های نزدیک به میرحسین موسوی، طی یادداشتی در روزنامه شرق نوشت: “آنچه مسیر حرکت دولت به سمت سلیقه‌ای عمل‌کردن را سد می‌کند، داشتن یک برنامه منسجم و برخورد برنامه‌ای با مسایل است. اگرچه معاونت برنامهریزی کشور، برنامه‌های سازمان مدیریت‌وبرنامه‌ریزی را دنبال می‌کند اما به نظر می‌رسد بیش از محتوا به شکل امور توجه دارد.” او اضافه کرد: “ اگر مسیری که پیش از این و تاکنون طی شده ادامه یابد و سازمان مدیریت احیا نشود، آنچه پیش از این در عرصه مدیریت و تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی رخ داده، ادامه می‌یابد و کشور به همان سمت می‌رود. ضروری است که رییس‌جمهور در قالب عمل به تعهدات خود هرچه‌سریع‌تر درخصوص احیای یک سازمان برنامه‌ریز اقدام کند.”
