نمایی از فیلم “پرزیدنت”، ساخته محسن مخلباف
هشت سال دولت محمود احمدی‌نژاد، حضور گسترده سانسور و حذف چهره‌های مستقل از سینما، نتیجه‌اش محدود شدن حضور سینمای ایران در جشنواره‌های جهانی بود. در تمامی این سال‌ها، با گسترش تحریم‌ها، امکان حضور سینمای ایرانی هم محدودتر شد.
هرچند سینمای ایران در این سال‌ها، اولین اسکار خود را برنده شد، اما درنهایت، محدود شد به حضور گسترده چهره‌های حکومتی در تصمیم‌گیری‌های مرتبط به سینما، از جمله سرمایه‌گذاری که شاهد حضور گسترده چهره‌های سپاهی بود. در این میان، امسال سینمای ایران در جشنواره‌های مختلف، از جمله فستیوال فیلم ونیز یا جشنواره فیلم تلوراید حضور دارد اما تفاوتی گسترده در حضور امسال سینمای ایران وجود دارد.
امسال، شاهد فیلم‌هایی هستیم که ساختاری ایرانی دارند، اما با سرمایه‌گذاری دیگر کشورها و در دیگر کشورها ساخته شده‌اند. در مواردی، شاهد حضور برجسته‌ترین چهره‌های هالیوودی در چنین فیلم‌هایی هم هستیم. در این یادداشت نگاهی داریم به جدیدترین ساخته‌های ایرانی که حضوری چشم‌گیر در سینمای جهان امروز دارند، ایرانی هستند ولی در داخل، یا خارج از کشور ساخته شده‌اند.
“پرزیدنت”، ساخته محسن مخلمباف
محسن مخملباف با همراهی مرضیه مشکینی، داستان “رئیس‌جمهور” را نوشته‌اند و مخلمباف خود آن را کارگردانی کرده است. فیلم در گرجستان با حضور 50 هنرپیشه مطرح سینمای گرجستان، فیلمبرداری شد و کارهای تکنیکی اثر در لندن به سرانجام رسید.
در سرزمینی بی‌نام، رئیس‌جمهور، نام دیکتاتوری است حاکم بر زندگی مردم. بعد از کودتا، همسر و دخترهایش از کشور می‌گریزند و او با نوه‌اش باقی می‌ماند و در ظاهر یک نوازنده خیابانی و نوه‌اش، به خیابان می‌گریزند. این خلاصه‌ای کوتاه از طنز سیاهی است که مخلمباف در جدیدترین فیلم خود عرضه می‌کند.
فیلمی که در اولین روز جشنواره ونیز، اکران جهانی خود را آغاز کرد و نظرها را جلب خود ساخته است. روزنامه گاردین در مرور خود بر فیلم می‌نویسد، “احتمالاً حتی وفادارترین طرفدارهای شیفته مخملباف هم انتظار جدیدترین فیلم او را نداشتند – فیلمی که بخش “افق‌ها” در فستیوال فیلم ونیز را افتتاح کرد – که اثری این‌چنین گیرا و سنگین باشد.”
مرور گاردین، فیلم را ریشه گرفته از وضعیت کشورهای اروپای شرقی و همچنین وضعیت کشورهای خاورمیانه بعد از بهار عربی درنظر می‌گیرد. درحقیقت، نمونه‌های این چنینی از دیکتاتورهایی که قدرت خود را از دست داده‌اند، در جهان امروز کم نیستند. دیکتاتورهایی که رودررو با مردم خود هستند و باید به‌نوعی، آشکار یا پنهان، پاسخ‌گوی رفتار و کردار خود باشند.
ورایتی هم در مرور خود قید می‌کند که حضور نوه دیکتاتور باعث می‌شود تا سوال‌هایی مانند “مرگ چیست؟” یا “شکنجه چیست؟” معنایی جدی‌تر به خود بگیرند.
“99 خانه”، ساخته رامین بحرینی
رامین بحرانی، از خانواده‌ای ایرانی، در کارولینای شمالی امریکا متولد شده است و این روزها، تبدیل به یک چهره در سینمای امریکای شمالی شده است. فیلم جدید او، “99 خانه” اولین مرتبه در فستیوال فیلم ونیز اکران شد و همراه 19 فیلم دیگر، برای دست‌یابی به شیر طلایی جشنواره، رقابت می‌کند.
آندرو گارفیلد (هنرپیشه نقش اول سری جدید اسپایدرمن)، مایکل شانون و لائورا درن، هنرپیشه‌های اصلی فیلم هستند. فیلم داستان خانواده‌ای است خانه خود را نزدیک است از دست بدهند. پدر خانواده تلاش می‌کند تا خانه را حفظ کند و خانواده‌اش را دور خود نگاه دارد ولی شرایط اقتصادی کشورش، به او چنین اجازه‌ای را می‌دهد؟ فیلم را بحرینی نوشته و خود آن را کارگردانی کرده است.
گزارشی از ساخت فیلم همراه با کلیپ فیلم را اینجا می‌توانید ببینید.
“رُزواتر” (گلاب)، ساخته جان استورات
جان استوارت از مطرح‌ترین مجری‌های تلویزیونی امریکا است. “برنامه روزانه” او، یکی از محبوب‌ترین برنامه‌های تلویزیونی امریکای شمالی است و طرفداران گسترده‌ای دارد، مخصوصاً با لحن انتقادی که او در برنامه‌اش نسبت به سیاست‌های حاکم در غرب دارد.
او اولین فیلم داستانی خود را بر اساس 115 روز زندان مازیار بهاری، روزنامه‌نگار ایرانی در سال 1388 ساخته است. “رُزواتر“، داستان روزنامه‌نگاری است که برای خبررسانی انتخابات ریاست‌جمهوری ایران به کشور باز می‌گردد، اما به جرم جاسوسی بازداشت می‌شود و نزدیک به چهار ماه را در انفرادی می‌گذراند.
بعد از فرار از ایران، مازیار بهاری روزگار زندان خود را در قالب یک کتاب می‌نویسد و منتشر می‌کند. همین داستان، به جان استوارت ایده ساخت اولین فیلم خود را می‌دهد. گائل گارسیا برنال (هنرپیشه “عشق سگی“، “آموزش بد” و “خاطرات موتورسوار”) نقش مازیار بهاری را در فیلم بازی می‌کند و گلشیفته فراهانی و شهره آغداشلو هم دیگر هنرپیشه‌های اصلی فیلم هستند.
“قصه‌ها”، ساخته رخشان بنی‌اعتماد
“قصه‌ها” جدیدترین ساخته رخشان بنی‌اعتماد است. فیلم علاوه بر رقابت برای شیر طلایی فستیوال فیلم ونیز، امسال در جشنواره بین‌المللی فیلم تورنتو هم به نمایش گذاشته خواهد شد.
در این فیلم حبیب رضایی، محمدرضا فروتن، مهرآوا شیریفی‌نیا، گلاب آدینه، مهدی هاشمی، حسن معجونی و بابک حمیدیان بازی می‌کنند.
فیلم با بودجه‌ای محدود ساخته شده است و داستانی مستندوار از زندگی ایرانی‌ها بعد از رویدادهای سال 1388 است و به تأثیر رویدادهای تلخ آن سال، بر زندگی مردم کشور معطوف است. فیلم هنوز امکان اکران داخل ایران را نیافته است. فیلم درحقیقت، ترکیب 7 فیلم کوتاه است که اشاراتی مشترک به همدیگر دارند.
