کارولین استوان
موزه الیزه اخیراً سه نمایشگاه مربوط به جنگ برگزار کرده. ژیل پرس، عکاس فرانسوی و یکی از معروف ترین عکاسان خبری جهان، نیز آثار خود مربوط به انقلاب ایران را به نمایش گذاشته است.
آنچه که در ژانویه ۱۹۷۹ در ایران گذشت، در صدها عکس سیاه و سفید جاودانه شده؛ عکس هایی که کشوری در بحران را به تصویر می کشند: مبارزه پیشمرگه های کرد در کردستان، تظاهرات زائران قم، روستاییانی که مشت های خود را گره کرده اند، جراحات قربانیان ساواک؛ و زنی محجبه که در یک قطار در یک پارک تفریحی لبخند بر لب دارد. اغلب طرح ها با یکدیگر در تضادند. او در مصاحبه با روزنامه لوتان به سؤالاتی دراین خصوص پاسخ گفته است.
شما در چه شرایطی به ایران سفر کردید؟
من در آن زمان ساکن نیویورک بودم. یکی از دوستانم به من گفت که در ایران چه خبر است و من هم تصمیم گرفتم به ایران بروم. در آن زمان یک سال می شد که با ناشر آثار سابقم کار می کردم و می خواستم بسیار فراتر از هنر و روزنامه نگاری پیش بروم. دوست داشتم وارد آن چیزی شوم که بارتز آن را “جنبه وحشی عکاسی” می نامید. برای خلق یک کتاب به ایران نرفتم، بلکه می خواستم فراتر از استانداردها رابطه ای با واقعیات ایجاد کنم.
منظورتان چیست؟
عکس های برداشته شده در چنین شرایطی معمولاً به عنوان عکس های مطبوعاتی شناخته می شوند. هدف آنها داشتن یک پیام واضح است. من می خواستم عکس های دوپهلو بیندازم. شدت این حالت از ابهام کمتر است و کثرت مضمون ها را منتقل می کند. عکس های من از همان زمان در مطبوعات غیرقابل چاپ شد، چرا که کلیشه هایی از واقعیات بودند.
با این حال چند تا از این عکس ها را منتشر کردید…
نه خیلی. مجله نیویورک تایمز نمی دانست با این همه تصویر از ایران، چگونه به موضوع این کشور بپردازد. به همین دلیل می گفتند این عکاس فرانسوی دارای دیدگاه متفاوتی است.
مردم ایران در چه شرایط روحی ای قرار داشتند؟
من دارای عقاید سیاسی نیستم. آنجه که باید در پاسخ به شما بگویم، قبلاً در عکس هایم گفته ام. من همیشه به شیوه ای روی عکس هایم کار کرده ام که شهادت خود آنها کافی است. به علاوه، فارسی حرف نمی زنم و هیچ مصاحبه ای در محل انجام ندادم. برای درک یک ملت باید یک کار ریشه ای انجام شود.
شما هیچ وقت نخواسته اید به عنوان عکاس خبری یا عکاس جنگی شناخته شوید. آیا این به شیوه کاری شما مربوط می شود؟
من دسته بندی ها را قبول ندارم و مایلم در کارم آزاد باشم.
منبع: لوتان، ۱۷ سپتامبر
