کمیسیون تلفیق بودجه مجلس هشتم دیروز در حالی بررسی آخرین لایحه بودجه دولت احمدی‌نژاد را آغاز کرد که موج انتقادات از لایحه همچنان رو به افزایش است. نمایندگان مجلس دیروز باز هم در گفت‌وگو با رسانه‌ها نسبت به کسری بودجه سال آینده هشدار دادند و سخنرانان همایش “تطبیق لایحه بودجه 88 با سند چشم‌انداز و برنامه چهارم” نیز سخنان نگران‌کننده‌ای را درباره تبعات تصویب و اجرای چنین بودجه‌ای مطرح کردند.
کمیسیون تلفیق مجلس که بر طبق آیین‌نامه داخلی وظیفه دارد پیشنهادات نمایندگان و کمیسیون‌های مجلس را با لایحه دولت ادغام و نتیجه را به صحن مجلس ارائه کند، دیروز در حالی که کمتر از چهار هفته برای طی کل فرایند طولانی تصویب بودجه در مجلس و شورای نگهبان فرصت هست، کار خود را آغاز کرد.
اولین جلسه این کمیسیون دیروز به ریاست “رضا عبداللهی” تشکیل شد که چندی پیش در صحن علنی به مخالفت با لایحه اصلاحیه بودجه دولت احمدی‌نژاد پرداخته بود. این جلسه همچنین با حضور علی لاریجانی همراه بود که از اعضای کمیسیون تلفیق می‌خواست: “بودجه 88 قابل دفاع و واقعی باشد؛ بودجه‌ای که قابلیت اجرایی داشته باشد.“
کمیسیون تلفیق در حالی اولین جلسه خود را تشکیل داد که طبق آیین‌نامه باید همه کمیسیون‌های تخصصی تا روز قبل پیشنهادات خود را به آن ارائه می‌کردند، اما تا صبح دیروز تنها 2 کمیسیون پیشنهادات خود را برای کمیسیون تلفیق فرستاده بودند؛ کمیسیون‌های مهمی همچون برنامه و بودجه و محاسبات، اقتصادی، اجتماعی، سیاست خارجی و امنیت ملی، بهداشت و درمان، صنایع و معادن، فرهنگی، کشاورزی، آب و منابع طبیعی هنوز نظرات خود را به کمیسیون تلفیق نداده بودند.
با این حال خبرهایی که از کمیسیون‌های تخصصی می‌رسد، نشان از آن دارد که بیشتر نمایندگان معتقد به زیر و رو کردن لایحه دولت هستند؛ البته اگر سران اصولگرای مجلس به آنها چنین اجازه‌ای را بدهند.
از جمله‌ی این خبرها می‌توان به مصوبه کمیسیون انرژی برای پیشنهاد قیمت 200 و 50 تومانی برای بنزین و گازوئیل اشاره کرد که معنای صریح آن نفی قاطع لایحه جنجالی دولت احمدی‌نژاد موسوم به هدفمند کردن یارانه‌ها است. اعضای این کمیسیون تاکید کرده‌اند که سهمیه‌بندی باید همچنان ادامه یابد.
پیشنهاداتی از این دست در شرایطی پیش روی اعضای کمیسیون تلفیق قرار می‌گیرد که آنها از سویی برای تصویب عین لایحه تحت فشار دولت قرار دارند ـ سخنگوی دولت نمایندگان را برای تصویب بی‌تغییر لایحه تهدید کرده بود ـ و از سوی دیگر پیش‌بینی تبعاتی همچون تورم 100 درصدی، کسری بودجه 50 درصدی و انفجار اقتصادی باعث می‌شود که آنها نتوانند از کنار لایحه آسوده‌خاطر بگذرند و نگران پیامدهای این بودجه در دومین سال فعالیت این دوره از مجلس نباشند.
نگرانی‌ها تا جدی پیش رفته که حتی لاریجانی هم نسبت به واقعی و اجرایی بودن بودجه تذکر می‌دهد و همه کارشناسانی که به همایش مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت دعوت شده بودند نیز از پیامدهای تصویب و اجرای لایحه دولت ابراز نگرانی کردند.
انتقادات اعضای کمیسیون تلفیق
با آنکه وزیر اقتصاد و معاون معاونت برنامه‌ریزی رئیس‌جمهور روز جمعه وعده داده بودند که همه درآمدهای پیش‌بینی شده در لایحه بودجه 88 محقق خواهد شد، دیروز باز هم چند نماینده عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هشدار دادند که بخش‌های مهمی از درآمدهای دولت در لایحه بودجه سال آینده قابل تحقق نیست.
نمایندگان این هشدار را هم درباره درآمدهای غیرنفتی مطرح کردند و هم درباره درآمدهای نفتی؛ تا جایی که یک عضو باسابقه کمیسیون تلفیق پیش‌بینی کرد که 60 درصد از درآمد دولت در سال آینده که مربوط به درآمدهای نفتی است، به طور کامل محقق نشود.
حق‌شناس که نماینده بندر انزلی است، همچنین هشدار سال گذشته خود درباره کسری بودجه 87 را یادآوری کرد و درباره رقم 5⁄37 دلار به عنوان قیمت هر بشکه نفت در بودجه 88 کل کشور نیز گفت: “این رقم بیشتر شبیه یک شوخی است تا یک کار کارشناسی.“
علاوه بر این حسنوند عضو کمیسیون انرژی مجلس نیز افزایش 25 درصدی درآمدهای مالیاتی دولت در سال آتی را به باد انتقاد گرفت و آن را یک موضوع کلی دانست که محقق نخواهد شد.
فلاحت‌پیشه، دیگر عضو کمیسیون تلفیق مجلس نیز تحقق درآمدهای مالیاتی و مالیات‌های معوق ذکر شده در لایحه بودجه 88 را زیر سؤال برد و گفت: “در لایحه بودجه پیش‌بینی شده 6000 میلیارد تومان مالیات‌های معوق شرکت‌ها را بگیرد که عملکرد امسال نشان می‌دهد این رقم محقق نمی‌شود.“
وی همچنین ادعای دولتمردان در خصوص وابستگی 60 درصدی بودجه به نفت را تکذیب و میزان این وابستگی را بیش از اینها ارزیابی کرد. وی تاکید کرد که بسیاری از درآمدهای ظاهرا غیرنفتی، در واقع مرتبط با نفت است.
جعفر قادری، دیگر عضو کمیسیون تلفیق نیز لایحه بودجه 88 را با تهدیدهای جدی مواجه دانست و از جمله آنها به پیش‌بینی 8500 میلیارد تومانی از محل هدفمندسازی یارانه‌ها، افزایش عملکرد بودجه عمرانی از 19 به 26 هزار میلیارد تومان و کسری بودجه بالا به خاطر عدم تحقق درآمدهای نفتی اشاره کرد.
این نماینده همچنین با اشاره به ادعای احمدی‌نژاد در خصوص کاهش هزینه‌های دولت در لایحه بودجه، گفت: “آن چیزی که در کاغذ پیشنهاد شده، کاهش هزینه‌های دولت از 90 هزار به 89 هزار میلیارد تومان است.“
هشدار یکصدای کارشناسان
علاوه بر این اظهارنظرهای رسانه‌ای، چندین کارشناس سرشناس اقتصاد و برنامه‌ریزی کشور که در همایشی با عنوان “تطبیق لایحه بودجه 88 با سند چشم‌انداز و برنامه چهارم” جمع شده بودند، یکصدا نسبت به لایحه دولت برای بودجه سال 1388 ابراز نگرانی کردند و خواستار تغییر آن شدند.
این همایش از سوی مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت برگزار شد که ریاست آن برعهده “حسن روحانی” است. روحانی در ابتدای این همایش سخنان بسیار تندی علیه دولت مطرح کرد و آمارسازی‌های دولتمردان را به باد انتقاد گرفت و گفت: “شاخص‌ها و آمارهای موجود از جمله آمارهای بانک مرکزی و مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نشان می‌دهد که طی سه سال گذشته، اسناد بالادستی کشور مورد توجه قرار نگرفته و دولت در اجرای اغلب دستورات برنامه چهارم توسعه ناموفق بوده است.“
این انتقادات سرآغاز سخنان سخنرانانی بود که همه آنها بودجه 88 دولت احمدی‌نژاد را دارای نقاط ضعف جدی و تبعات ناگوار برای کشور ارزیابی کردند؛ چه دکتر مسعود نیلی، رئیس دانشکده مدیریت و اقتصاد دانشگاه شریف، که پیش‌بینی تداوم و تشدید بیماری هلندی را برای اقتصاد ایران در سال آینده داشت و چه دکتر برادران شرکا، رئیس سابق سازمان منحله مدیریت، که احمدی‌نژاد را به خاطر اعلام ناگهانی برنامه‌های انقلابی اقتصادی به تمسخر گرفت و گفت: “دولت بدون توجه به برنامه و در حالی که تاکید برنامه چهارم کوچک کردن دولت بوده، در سال آخر اجرای برنامه به مانند ارشمیدس ناگهان اعلام میکند که: یافتم، یافتم!“
برادران شرکا لایحه بودجه 88 را - به رغم ادعای دولتمردان - متورم توصیف کرد و این در حالی بود که احمد میرمطهری، دبیرکل اسبق سازمان بورس، نیز با ارائه آمار و ارقام لایحه بودجه، از دولت پرسید: “کجای این لایحه انقباضی است؟!“
همچنین غلامحسین حسنتاش از کارشناسان برجسته نفتی نیز با تاکید بر اینکه هنوز بحران اقتصاد جهانی، اثرات کامل خود را روی قیمت نفت نگذاشته، پیش‌بینی کرد که قیمت هر بشکه نفت به حدود 25 تا 30 دلار برسد و از این رو رقم بسیار بزرگی را برای کسری بودجه سال آینده تخمین زد.
اما در این میان یکی از هشداردهنده‌ترین سخنرانی‌ها در همایش تطبیق بودجه با سند چشم‌انداز را دکتر بهروز هادی‌زنوز، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی، ایراد کرد که ضمن اشاره به مغایرات لایحه بودجه 88 با دست‌کم سه اصل قانون اساسی، مواردی همچون کاهش قیمت جهانی نفت، بحران در نظام بانکی و افزایش مطالبات معوق بانک‌ها، توقف دسترسی به بازارهای مالی جهانی و خشکسالی را از چالش‌های عمده پیش روی اقتصاد ایران دانست و گفت: “درآمدهای نفتی ما در سال آینده حدود 30 تا 40 میلیارد دلار کاهش خواهد یافت. صادرات غیر نفتی نیز به شدت تنزل پیدا کرده و کاهش رشد اقتصادی ایران به زیر چهار درصد بر اساس پیش‌بینی بانک جهانی محقق خواهد شد.“
این اقتصاددان افزود: “دولت سازمان مدیریت را منحل کرد، از رعایت سقف‌های تعیین شده در جدول هشت برنامه چهارم عدول کرد و نظام بانکی را در خدمت اهداف بودجه‌ای خود قرار داد. در چهارسال برنامه چهارم 205 میلیارد دلار از طریق بودجه هزینه شد و با گسترش حجم عملیات مالی دولت سهم بودجه عمومی در GDP افزایش یافت.“
وی تصریح کرد که: “وابستگی بودجه به نفت، اقتصاد را در برابر شوک نفتی آسیب‌پذیر کرده است. به نظر می‌آید دولت خود را به خواب غفلت زده و می‌خواهد به هر ترتیب که شده منابع مالی ایجاد و آن را به اقتصاد تزریق کند.“