امیدمعماریان
علی وفقی عضوشورای مرکزی ومسوول واحد آموزش ومطالعات استراتژیک دفترتحکیم وحدت درگفت وگو با روز به تاثیر برخوردهای اخیر مقامات دولتی با دانشجویان پرداخته است. به گفته این دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی شریف دولت نگران آن است که با رونق گرفتن اعتراضات صنفی مطالبات کلان تری از سوی دانشگاهیان مطرح شود. این گفت وگو را می خوانید.
چرا مقامات وزارت علوم و مسوولان امنیتی به جای پاسخگویی به مطالبات صنفی به برخوردهای حذفی روی آورده اند و حتی درماههای اخیر این برخوردها را تشدید کرده اند؟
اولا این به روحیه و فضای حاکم بر دولت برمی گردد که کمترین انتقادی را برنمی تابد به طوری که حتی نزدیکان خود دولت هم در صورت انتقاد جدی تحمل نمی شوند و تغییرات مکرر وزرا بی ارتباط به این مساله نیست. ثانیا دولت می داند که مطالبات دانشجویان محدود به خواسته های صنفی نمی شود و در صورت رونق گرفتن اعتراضات صنفی یا کوتاه آمدن (از دید دولتمردان) در برابر خواسته های صنفی مطالبات کلان تری از سوی دانشجویان مطرح می شود. مطالباتی چون آزادی، دموکراسی و حقوق بشرکه به هیچ وجه خوشایند دولتیان نیست. از طرفی با توجه به تقش ارتباطی دانشجویان با جامعه این مطالبات به فضای عمومی جامعه نیز کشانده می شود. البته نباید از نظر دور نگه داشت که اصولا در فضای توتالیتری هرگونه اعتراض حتی مدنی و آرام و مطالبه صنفی شکل سیاسی به خود می گیرد چون با برخورد سنگین دولت مواجه می شود.
چنین برخوردهایی با دانشجویان عملا چه تصویری از دولت درعرصه عمومی می سازد؟
دانشجویان مورد اعتماد جامعه هستند و با توجه به ویژگیهایی چون آرمانگرایی به جای نفع طلبی و اینکه قشر تحصیل کرده و آگاه جامعه هستند - و به اصطلاح وجدان بیدار جامعه اند- مردم برای دانشجویان علاقه و احترام ویژه ای قائلند. هرگونه برخورد با دانشجویان تاثیر بسیار منفی ای بر افکار عمومی می گذارد و باعث می شود پایگاه دولت در بین مردم تضعیف شود. عملا می توان گفت وقتی برخوردها با دانشجویان شدید شد و حتی به شکل زندان نیز خودش را نشان داد تصویر مستبدانه ای از دولت در افکار عمومی جامعه شکل می گیرد و رفته رفته دولت مشروعیت خود را بین مردم از دست می دهد. از طرف دیگر در صورتی که جو نارضایتی از دولت بر جامعه حاکم باشد این برخوردها با دانشجویان باعث می شود مردم به دانشجویان که توان هزینه پذیری بیشتر و انسجام بیشتری دارند به چشم منجی و امید نجات از وضع نامطلوب جامعه نگاه کنند که در این صورت دانشجویان تاثیر ویژه ای در تحولات جامعه خواهند داشت.
چه تفاوت هایی بین جنبش دانشجویی مستقل درزمان خاتمی ودر زمان احمدی نژاد می بینید؟ چه تغییراتی کرده است؟
جنبش دانشجویی را در زمان خاتمی باید در چند دوره متفاوت بررسی کرد. در اوایل ریاست جمهوری خاتمی اکثر فعالیت دانشجویان در حمایت از ایشان و به نوعی نشر گفتمان اصلاحات بود، در راستای مطرح کردن مطالبی چون حق آزادی بیان و اندیشه، تحمل نظر مخالف، یا قانون مداری. اما در اواخر دوران ریاست جمهوری ایشان جنبش دانشجویی عموما تقاد مشی کلی دولت بوده و اگر رودر روی دولت قرار نمی گرفت لااقل می توان گفت نقش حامی نیز نداشت. نقش عمده ای داشت. وقایعی مانند 18تیر در دوره ای اول و نحوه عمل خاتمی درباره آن در این تغییر و تحول نقش دانشجویان از حامی به نقاد جدی را موجب شد. اما در دوره احمدی نژاد به طور کلی جنبش دانشجویی در مقابل دولت قرار دارد و در نتیجه برخوردهای سنگین، نقادی به تقابل بدل گشته است.
اما منظور شما از جنبش مستقل دانشجویی چیست؟ مگر جنبش دانشجویی وابسته هم معنا دارد؟ اگر منظورتان وابستگی به قدرت است که جز در شرایط خاص که جنبش دانشجویی جزئی از یک جنبش عمومی تر است و قدرت حاکم نیز منصوب همان جنبش بزرگتر است این امر اتفاق نمی افتد. یعنی جنبش وابسته به قدرت جز در شرایط بسیار نادر معنی ندارد.
منظورم جنبش دانشجویی وابسته به دولت مثل تشکل هایی هستند که از سوی دولت تغذیه و هدایت می شوند ویا حداقل بودجه دولتی دارند.
در این صورت باید گفت با توجه به اینکه عمده فعالان دانشجویی مستقل در اواخر دوده آقای خاتمی نقش نقاد جدی نسبت به ایشان داشتند نمی توان انتظار داشت که جریان دانشجویی به یکباره نقش حامی ایشان را ایفا کند. اتفاقی جدی در رابطه آقای خاتمی و جریان دانشجویی یا تفکرات و یا مشی ایشان رخ نداده است که نظر جریان دانشجویی به آقای خاتمی تغییر کند. نارضایتی دانشجویان از وضعیت فعلی باعث نمی شود که به یکباره نقش حامی جدی آقای خاتمی را ایفا کنند؛ کسی که وی را مقصر اصلی در فرصت سوزی های پیشین می دانند و از عدم حمایت شایسته ایشان از جریان دانشجویی به خصوص در برخوردهای صورت گرفته امنیتی و قضایی به طور جدی گله مندند.
مهمترین تغییراتی که بعد از دوره خاتمی در دانشگاه ها صورت گرفته که به افزایش مشکلات صنفی و تحصیلی و حتی فعالیت های فرهنگی - سیاسی دانشجویان صدمه زده شامل چه عناوینی است؟
از مهمترین این تغییرات می توان به انتصابی شدن روسای دانشگاه ها اشاره کرد. روسای دانشگاهها قبلا توسط دانشگاهیان انتخاب می شدند و در نتیجه همواره حافظ و پشتیبان دانشگاه و دانشگاهیان و دانشجویان بودند. اما در دوره فعلی که روسای دانشگاهها از سوی دولت منصوب می شوند طبیعتا حافظ منافع و پیگیر تمایلات دولتیان خواهند بود و در این راه حتی اگر ایجاب کند با دانشگاهیان برخورد خواهند کرد. نمونه اش اخراج و بازنشستگی اجباری بسیاری از اساتید بنام و تواناست که قطعا در راستای منافع دانشگاه نیست، یا محروم کردن بسیاری از دانشجویان از تحصیل به بهانه های مختلف و یا برخورد با تشکل های منتخب دانشجویان مانند انجمن های اسلامی و موازی سازی آنها که با عدم پذیرش از سوی دانشجویان نیز مواجه می شوند. در این شرایط است که حتی فسادهای اخلاقی هم از سوی برخی مسوولین دانشگاه ها رخ می دهد.
با توجه به این تغییرات، نگاه دانشگاهیان به محمود احمدی نژاد چگونه است؟ آیا او را در هدایت فشارهای یاد شده مقصر می دانند؟
مسلما او و طیف حامی وی را که اکنون قدرت را در دست دارند عامل این فشارها می بینند .عموما دید دانشگاهیان به احمدی نژاد و طیف حامی وی این است که کمترین انتقاد و اعتراض جدی را بر نمی تابند و حتی از معترضین به انحای مختلف انتقام می گیرند و این همه بازداشت ها و محرومیت از تحصیل ها را غیر از اینکه به طور کلی در راستای بستن فضای فعالیت انتقاد می بینند، نوعی انتقام گیری از دانشگاهیان به خاطر اعتراضاتشان نیز تلقی می کنند. مانند برخورد با دانشجویان امیرکبیر که پس از اعتراضات آنان به احمدی نژاد شکل بسیار شدیدی پیدا کرد. بازداشت نزدیک به 200 نفر از دانشجویان طی یک سال گذشته عزم برخورد با دانشجویان را که عمده منتقدین دولت هستند - با هدف ساکت نمودن آنها - نشان می دهد. دفتر تحکیم وحدت که بزرگترین تشکل دانشجویی است و اقدامات و اعتراضاتش تماما شکل مدنی ، آرام و مسالمت آمیز دارد و فعالیت هایش همگی علنی و شفاف هستند، هزینه های بسیاری را به خاطر انتقادات و اعتراضاتش خود که در جهت پیشبرد مردمسالاری و دفاع از حقوق بشر هستند متحمل شده است. تمامی اعضای شورا مرکزی این تشکل طی یک سال اخیر حداقل یک ماه در بازداشت بوده اند و بسیاری از اعضای شورای عمومی و فعالین آن هم بازداشت و یا محروم از تحصیل شده اند. در حالی که با توجه به قانون اساسی و شکل فعالیت های تحکیم وحدت، این تشکل نباید با برخوردی اینچنین مواجه می شد. علاوه بر اینها، دانشجویان از مردم جدا نیستند و آنها نیز با مشاهده نابسامانیها و سوء مدیریت ها، دولت نهم را دولتی ضعیف، ناکارآمد و بی تدبیر می دانند.
.