هانس روله
سال ها پیش اخوان المسلمین خواستار دستیابی به بمب اتمی برای مصر شد. امروز که آنها بر سر قدرت اند، شرایط برای این کار بر وفق مراد است. چقدر خواست مرسی ها شبیه به خواست ایرانی های اسلامگراست.
چند روز پیش ریموند استاک، کارشناس آمریکایی امور خاورمیانه، در تحقیقی که عنوان عجیب “بمب اخوان المسلمین” را داشت به این موضوع اشاره کرد. حمدی حسن، سخنگوی اخوان المسلمین، در سال ۲۰۰۶ گفته بود: “ما مردم مصر حاضریم بخاطر سلاح اتمی تا حد مرگ گرسنگی بکشیم، زیرا این وسیله آینده درگیری های اسراییل و اعراب را متحول خواهد کرد.” او مصر را با پاکستان مقایسه کرد که برنامه تسلیحات اتمی اش به دلیل آزمایش هسته ای هندوستان در سال ۱۹۷۴ آغاز شد.
در همان سال محمد حبیب، معاون دبیر کل سابق اخوان المسلمین نیز اظهار داشت: “من با این واقعیت که ایران درحال تجهیز خود به سلاح اتمی است هیچ مشکلی ندارم. ایجاد تعادل با زرادخانه اسراییل لازم است. اینکه اسراییل با داشتن ۲۰۰ کلاهک هسته ای تنها کشور هسته ای منطقه باشد کاملاً غیرمنطقی است.” او گفت که مردم مصر نیز همین گونه می اندیشند.
محمد حبیب اشتباه نمی کرد، زیرا نظرسنجی هایی که در سال ۲۰۰۶ و ۲۰۰۸ انجام شد به خوبی این موضوع را نشان می دهد. به عنوان مثال، در نظرسنجی سال ۲۰۰۶ گفته شده که ۴۴ درصد از مردم مصر توسعه تسلیحاتی ایران را مثبت ارزیابی کرده اند. در نظرسنجی سال ۲۰۰۸ نیز نتایج تقریباً مشابهی به دست آمده. ۳۰ درصد از مردم مصر در پاسخ به این سؤال که “ایران با بمب اتمی چه خواهد کرد؟” پاسخ دادند به اسراییل حمله خواهد کرد و ۴۵ درصد معتقد بودند که ایران از این سلاح استفاده نمی کند، ولی دامنه نفوذ خود را افزایش می دهد.
این اظهارات به اعضای اخوان المسلمین محدود نمی شود. در تاریخ ۲۱ اوت ۲۰۱۱، عبدالحمید عمران، ژنرال بازنشسته ارتش مصر، در تلویزیون اظهار داشت که داشتن برنامه اتمی برای امنیت مصر “به شدت ضروری” است. او مشخص کرد که منظورش از برنامه اتمی یک برنامه صرفاً صلح آمیز نیست.
جدیت در این سخنان تأمل انگیز است، زیرا اخوان المسلمین دیگر تنها یک حزب قدرتمند در مجلس مصر نیست، بلکه امروز تقریباً بر کل سیاست این کشور و احتمالاً برای یک مدت طولانی تسلط یافته.
برنامه اتمی مصر در سال ۱۹۵۴ زمانی که شوروی قرارداد ساخت یک رآکتور تحقیقاتی کوچک در دلتای نیل را امضاء کرد آغاز شد. البته این رآکتور آنقدر کوچک بود که نمی توانست مقادیر لازم برای تسلیحات اتمی را تولید کند. جمال عبدالناصر، رییس جمهور وقت مصر، در سال ۱۹۶۰ گفت از آنجا که اسراییل سلاح اتمی می سازد، مصر نیز همین کار را خواهد کرد. حتی مقدمات تولید سلاح اتمی در زمان عبدالناصر نیز رقم خورد. با این حال، قبل از اینکه اقدامات مهم تری صورت پذیرد، شکست فاجعه آمیز “جنگ شش روزه” در سال ۱۹۶۷ حادث شد و نخبگان سیاسی مصر و مردم این کشور به شدت تحقیر شدند. مصر در سال ۱۹۶۸ پیمان عدم تکثیر جنگ افزارهای هسته ای را امضاء کرد. پس از آن مجدداً تصمیم به استفاده از انرژی صلح آمیز هسته ای در دستور کار قرار گرفت.
در سال ۱۹۷۵ ایالات متحده و مصر توافق نامه ای را برای ساخت ۸ مرکز اتمی به امضاء رساندند، ولی این پروژه به سرانجام نرسید. پیمان صلح میان اسراییل و مصر در سال ۱۹۷۹ در نهایت خواست دولتمردان این کشور را برای داشتن یک برنامه اتمی کاملاً صلح آمیز نشان داد. مصر در سال های ۹۰ با آرژانتین قرارداد ساخت یک رآکتور آب سبک با ظرفیت ۲۲ مگاوات را به امضاء رساند که آن نیز در سال ۱۹۹۸ بخاطر وجود اورانیوم ۲۳۵ غنی شده تا میزان ۱۹ ممیز ۷۵ درصد، ابتدا توسط روسیه و سپس توسط آرژانتین، دردسرساز شد.
حال مشخص نیست این رآکتور که امکان تولید ۶ کیلوگرم پلوتونیوم را به طور سالانه داشته [میزان کافی برای تولید یک بمب]، تا چه میزان پلوتونیوم تولید کرده است و این پلوتونیوم در چه شرایطی نگهداری می شود. ازطرف دیگر، بازرسان آژانس اتمی در سال ۲۰۰۴ آثار اورانیوم غنی شده به میزان بالا را در تأسیسات اتمی مصر یافتند. آژانس اتمی در سال ۲۰۰۵ مصر را متهم به واردات مخفی اورانیوم کرد. این مشابه حالت ایران است که آژانس اتمی ابتدا در تأسیسات آن آثار اورانیوم غنی شده به میزان بالا را یافت و آن مسأله درنهایت به کشف یک معامله مخفی بزرگ میان ایران و پاکستان انجامید.
به هرحال آنچه مشخص نیست این است که مصر طی دهه های اخیر تا چه حد به گسترش تسلیحات اتمی اقدام کرده. البته محدودیت منابع مالی مانع بزرگی برای این کشور بوده. به بیان دیگر، تنها عاملی که باعث شده تا برنامه اتمی مصر به پیشرفت قابل توجهی دست نیابد، همین کمبود منابع مالی بوده است.
ولی این شرایط با ریاست جمهوری مرسی می تواند دستخوش تغییر شود. تعجبی ندارد که شرکت هایی از کانادا، چین، فرانسه، روسیه، کره، و ایالات متحده برای گسترش برنامه اتمی مصر اظهار آمادگی کرده اند. ایران نیز در زمینه برنامه اتمی صلح آمیز چیزی برای پیشنهاد ندارد. پیشنهاد ایران تنها می تواند در قالب یک برنامه اتمی نظامی بگنجد.
منبع: دی ولت، ۲۰ سپتامبر
