کندی چندباره اتصال کاربران، قطع مکرر ارتباط و همچنین قطع و وصل سرویس‌های GPRS و سرویس موسوم به وایمکس ایرانسل،به عنوان قسمتی از مشکلات شبکه اینترنت در ایران، در ماههای اخیر تشدید شده است. اما آنچه بیش از اینها ذهن کاربران اینترنت ایران را مشغول کرده بحث راه اندازی اینترنت ملی است. همان چیزی که رضا تقی‌پور وزیر، ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات میگوید فاز نخست آن تا خرداد 91 افتتاح میشود. در همین حال فرمانده نیروی انتظامی هم جلوگیری از فعالیت “جیب برهای اینترنتی” و “حفاظت از اطلاعات مردم” را از دلایلی برشمرده که راه اندازی اینترنت ملی را “واجب” کرده است.
گرچه سردار احمدی مقدم روز گذشته تاکید کرده که “استفاده از اینترنت ملی به معنای قطع ارتباط با جهان نیست” اما اطلاعات و شواهد حاکی از آن است که وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات مجموعه اقداماتی را با همکاری نهادهای امنیتی آغاز کرده که میتواند نگرانیها از قطع ارتباط اینترنت ایران با جهان را توجیه کند.
جلسه محرمانه با مدیران اینترنتی
به گزارش خبرنگار روز در تهران هفته گذشته مدیران شرکتهای ارائه کننده سرویس‌های اینترنتی در کشور به جلسهای در محل حراست وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات فراخوانده شدند که بیش از 5 ساعت به طول انجامیده است. این جلسه با هدف آماده سازی این شرکت‌ها برای برداشتن نخستین گامهای راه اندازی اینترنت ملی بوده است. در جلسه یاد شده که با حضور تعدادی از مسوولان وزارت اطلاعات برگزار شد از مدیران و نمایندگان شرکتهای اینترنتی خواستهاند در ماههای آتی اقدامی برای افزایش پهنای باند و یا ارتقای تجهیزات خود انجام ندهند.
در این جلسه خواستههای مسوولان وزارت ارتباطات و نهادهای امنیتی با واکنش تند مدیران و نمایندگان شرکتهای ارائه دهنده سرویس‌های اینترنتی همراه شده است. مدیریکی از این شرکت ها به روز می گوید: با ادامه این وضع شرکتهای اینترنتی ورشکست خواهند شد.در همین جلسه مسئولان دولتی تاکید کردند که در حال کار بر روی پروژه اینترنت ملی هستند، اما مشخص نکردند چه موقع این کار عملی خواهد شد.آنها در عین حال مدیران شرکت “شاتل” را تهدید کردند.
شرکت شاتل یکی از بزرگترین شرکتهای خدمات اینترنت و شبکه ایران است. این شرکت دو هفته پیش با ارسال ایمیلی به تمام کاربران خود دلیل افت سرعت اینترنت را مربوط به فعالیتهای وزارت ارتباطات و شرکت زیر ساخت ارتباطات دانسته بود.
او می افزاید: حراست وزارت ارتباطات در اوایل آبان ماه هم طی نامهای از شرکتهای اینترنتی خواسته بود در توضیحاتشان برای کاربران اینترنت دلیل افت سرعت اینترنت را تعمیر تجهیزات خود عنوان کنند، در حالیکه فعالیتهای وزارت ارتباطات عامل اصلی این افت سرعت است.
او در ادامه می گوید:این خواسته حراست وزارت ارتباطات توسط مدیران شرکت “پارس آنلاین” نا دیده گرفته شد. اما دو تن از مدیران و یکی از سرمایهگذاران این شرکت اواسط آذرماه به همین علت به وزارت اطلاعات احضار شدند.حالا هم نوبت شرکت شاتل رسیده که به آنها اخطار دادهاند در صورت تکرار چنین حرکتی با آنها برخوردخواهد شد. هم اکنون بیش از دو هفته است که “روتر” کلیه بانکهای ایران به داخل کشور منتقل شده وسطح ارتباطات خارجی بانک ها شدیدا کاهش یافته.به این ترتیب در صورت قطع شبکه اینترنت جهانی بانکهای ایران میتوانند به بخشی از فعالیتهای خود ادامه دهند.
کاربران ردیابی میشوند
یکی دیگر از دست اندرکاران شرکت های اینترنتی در تهران به روز می گوید: در ماههای اخیر وزارت اطلاعات چند هزار IP را جهت ردیابی و دریافت اطلاعات کاربران به شرکتهای اینترنتی داده است. البته کارکنان شرکتهای اینترنتی تا جای ممکن سعی میکنند اطلاعات کمتری به وزارت اطلاعات بدهند، اما در هر حال بخشی از اطلاعات داده میشود. علاوه بر این هر هفته IPهایی که مورد نظر وزارت اطلاعات هستند طی نامهای محرمانه به واحد فنی هر شرکت تحویل داده میشود،که ما از مضمون آن نامهها با خبر نمیشویم.
به گفته وی تلاش دولت برای کاهش سطح ارتباط اینترنتی با دنیا لزوما به معنای قطع کامل اینترنت نیست. چرا که دولت میتواند در صورت راه اندازی شبکه اینترنت ملی، سرعت شبکه جهانی اینترنت در ایران را آنقدر پائین بیاورد که عملا کاربران امکان بسیاری از فعالیتها را از دست بدهند. دولت همچنین این توان را دارد که با فشار آوردن بر شرکتهای اینترنتی از آنان بخواهد سرعت اینترنت خانگی را در چند مرحله کاهش دهند.
وی همچنین میافزاید احتمال افزایش قیمت اینترنت نیز کاملا وجود دارد تا به این طریق برخی از کاربران داخلی عطای استفاده از اینترنت را به لقای آن ببخشند. علاوه بر این کاهش پهنای باند، بازبینی و وارسی عمیق داده‌ها موسوم به DPI و ادامه تلاش برای انسداد پروتکل‌های نظیر https و ترافیک داده کدگذاری شده و امن از دیگر اقدامات دولت برای محدود سازی اینترنت است که گویا از اکنون نیز در حال اجرا است و احتمال تشدید آن در آینده نیز میرود.
برخی از شرکتهای داخلی ایران نظیر “آسیاتک” از هم اکنون ارائه سرویس خدمات اینترنت ملی خود را فعال نموده و با اعلام تعرفه، مشتری اینترنت ملی می‌پذیرند.
سابقه برنامه اینترنت پاک، ملی، شارع، شرعی و مجاز جمهوری اسلامی به بیش از یک دهه پیش بازمی‌گردد. دولت در همه این سال‌ها برنامه احداث اینترانت ملی را با جدیت پی گرفته و هزینه‌های نامعلومی را صرف آن کرده است.
گوگل تبدیل به ابزار جاسوسی شد
در چنین شرایطی که هنوز هراس از احتمال قطع ارتباط اینترنتی ایران با جهان بر سر کاربران اینترنت سایه افکنده، سردار احمدی مقدم روز گذشته در اظهار نظری پیرامون مساله اینترنت ملی به ایلنا گفت: “گوگل موتور جست‌وجو نیست بلکه یک ابزار جاسوسی است و وقتی اطلاعات مورد نیاز خود را در اینترنت جهانی جست‌وجو می‌کنیم، در واقع ردپا از خود به جای می‌گذاریم.”
احمدی مقدم حفاظت از اطلاعات مردم را امری متداول دانست که در برخی کشورهای دیگر از جمله کره جنوبی اجرایی شده تا “”اطلاعات داخلی کشور مورد سوء استفاده دشمن قرار نگیرد.”
وی افزود: “نباید مرکز اطلاعات رایانه‌ای ما در خارج از کشور باشد، خودمان می‌توانیم این مراکز را در داخل کشور داشته باشیم. باید اتصالات‌مان هم از جایی امن صورت گیرد تا شاهد خرابکاری نباشیم.”
فرمانده نیروی انتظامی جمهوری اسلامی وقتی با اصرار خبرنگاران برای توضیحات بیشتر در این مورد مواجه شد گفت در این‌باره توضیحات بیشتر را باید وزیر کشور بدهد اما “هم اکنون شبکه‌های محدود گسترده و نیمه‌گسترده در فضای مجازی فعال هستند و پلیس برای جلوگیری از خرابکاری از شبکه نیمه گسترده داخلی استفاده می‌کند.”
در همین حال وزیر ارتباطات با انتقاد از نگهداری و میزبانی برخی خدمات کشور توسط شرکت‌ها و کشورهای خارجی به خبرگزاری فارس گفته است: “مشکل اصلی در این زمینه در درجه اول حفظ امنیت این اطلاعات در مسیر رفت و برگشت مراجعه و کسب اطلاعات و در درجه دوم هزینه آن است؛ چرا که برای دسترسی به این اطلاعات که مربوط به خودمان است باید متحمل این هزینه‌ها شویم.”
به گفته آقای تقی‌پور،”شاید مراجع و منابع نگهداری این اطلاعات در خارج کشور هم چندان امن نباشند، اما با تعریف شبکه ملی اطلاعات که یک شبکه با ظرفیت بسیار بالا و البته امن است، به تمام این نیازها پاسخ خواهیم داد.”
او یکی از مزایای شبکه ملی اطلاعات را بالا رفتن سرعت اینترنت و پهنای بانددانسته و گفته است “خرید پهنای باند از مبادی ورودی هزینه‌ها را افزایش می‌دهد و موجب بروز برخی مشکلات میشود.”
به گفته وزیر ارتباطات، شبکه ملی اطلاعات در واقع زیر ساخت اصلی خدمات دولت الکترونیک است که با راه‌اندازی این شبکه 3 مشکل سرعت گردش اطلاعات، هزینه خرید و تهیه پهنای باند و در نهایت امنیت شبکه و حفظ محرمانگی اطلاعات مرتفع خواهد شد.
وزیر ارتباطات مدعی است این شبکه، یک شبکه ملی است و تمام نهادها و سازمانها باید اطلاعات خود را به این مراکز تحویل دهند و میزبانی دادههای خود را از خارج کشور به داخل منتقل نمایند. بنا بر این طرح به احتمال زیاد بسیاری از کانال های ارتباطی ایرانیان و سایت ها و شبکه های جهانی، از دسترس آنها خارج خواهد شد و جستجو در فضاهای گسترده ای همچون گوگل نیز برایشان امکان پذیر نخواهد بود.
ابهامهایی که در حال افزایش است
وی از راه‌اندازی فاز نخست شبکه اینترنت ملی اطلاعات تا خرداد 1391 هم خبر داده و گفته است که با راه‌اندازی این شبکه پهنای باند و سرعت اینترنت کاربران افزایش می‌یابد. بدین ترتیب کاربران اینترنت در ایران هم اکنون شش ماه تا زمان راه اندازی اینترنت ملی فاصله دارند، البته اگر آقای وزیر چند روز آینده حرف خود را عوض نکند. چرا که آنچه این روزها بر نگرانیها پیرامون احتمال قطع ارتباط اینترنتی ایران با جهان دامن میزند سخن گفتن مسوولان درباره اینترنت ملی نیست بلکه اظهار نظرهایی که است هر چند روز یک بار یا تکذیب میشوند و یا تغییر میکنند. به طوری که فضا آنقدر مبهم شده که دیگرنه کسی نمیداند منظور از اینترنت ملی چیست، نه مشخص است زمان راه اندازی آن چه موقع است و نه اطمینانی برای قطع نشدن ارتباط اینترنت ایران با جهان وجود دارد.
وزیر ارتباطات درحالی گفته تا خرداد 1391 فاز نخست اینترنت ملی راه اندازی میشود که همین سه روز پیش در اظهار نظر دیگری اعلام کرده بود ارتباط با شبکه جهانی اینترنت قطع نخواهد شد و راه اندازی اینترنت ملی پنج سال طول می کشد.
مسوولان در حالی تلاش برای قطع اینترنت جهانی در ایران را تکذیب میکنند که در سالهای گذشته محمد سلیمانی، وزیر ارتباطات دولت نهم در چند اظهار نظر بر قطع شدن ارتباط ایران با جهان از طریق اینترنت تاکید کرده و این راه را یکی از راههای حفظ امنیت داخلی کشور دانسته بود. اظهار نظری که شاید اجرایی شدن کامل آن چندان راحت نباشد اما گامهایی که برای نزدیک شدن به آن برداشته میشود آنقدر بلند هستند که نمیتوان بابت آن نگران نبود.
