سولماز شریف
در حالیکه موسیقی زیرزمینی روزبه روزدر میان جوانان ایرانی طرفداران بیشتری پیدا می کند، مسئولین جمهوری اسلامی گسترش آن را به “شیطان پرستان” نسبت می دهند.
به دنبال دستگیری ده ها نفر از شرکت کنندگان در یک برنامه موسیقی در محمد شهر کرج،سرتیپ رضا زارعی، فرمانده پلیس استان تهران از این کنسرت به عنوان “کنسرت بین المللی گروه شیطان پرستی” یاد کرد. به گفته او” این اولین بار است که ده ها شرکت کننده دختر و پسر با شیوه جدید فراخوان بین المللی اینترنتی به چنین مراسمی دعوت شده اند، به طوری که اغلب دستگیرشدگان از جوانان متمول و تعدادی از آنها ایرانی های مقیم خارج از کشور بوده اند”.
اتهامات طرح شده توسط سردار زارعی سنگین است: “کشف بیش از ۱۵۰ بطری مشروب الکلی، ۸۰۰ سی دی مستهجن، حشیش و گراس” و همچنین “دخترخانمهایی که با لباسهایی نیمه عریان” در محل حضور داشتند.این سردار اما ازوسیله جرم دیگری نیز سخن گفته است:بیست دوربین که” به نظر می رسد برگزارکنندگان قصد داشته اند تصاویر این مراسم کنسرت را منتشر کنند.”
همه آنچه این سردار می گوید، به داستان گسترش موسیقی زیرزمینی در ایران باز می گردد.همان موسیقی که سال هاست در سطح جهانی مطرح و دارای شناسنامه ای تعریف شده است، و در ایران نیز روز به روز طرفداران بیشتری پیدا کرده است.اما بین زیر زمینی های ایرانی و جهان تفاوت بزرگی وجود دارد .در دنیا موسیقی زیر زمینی به کار گروه هایی اطلاق می شود که تمایلی به ارائه آلبوم های موسیقی خود به بازار ندارند؛ اما در ایران خوانندگانی که نمی توانند آلبوم های خود را به بازار قانونی ارائه دهند به ناچار به این راه روی می آورند.
این موسیقی نیز که امروز در ایران به روی زمین آمده ـ حتی مسابقاتی برای تعیین بهترین کارها از این سبک برگزار شده ـ همانند سایر حوزه ها زیر تیغ محدودیت قرار گرفته و با مصایب زیادی دست به گریبان شده است.تا آنجا که در روزهای آغازین سال،دستگیریهای پیاپی رپرها(رپ خوان ها) آغاز شد و با اعتراف گیری از آنها سایر خوانندگان رپ داخلی شناسایی شدند و استودیوهای ضبط موسیقی زیر زمینی هم مورد هدف قرار گرفتند.
دیگر نمی شود انکار کرد
موسیقی زیر زمینی اما اکنون به جزئی از موسیقی ایران بدل شده است و دیگر نمی توان وجود آن را انکار کرد؛ به گونه ای که حتی مسئولین وزارت ارشاد را نیز به بحث و گفت و گو در خصوص آن وادار کرده است. هرچند نگاهشان با واقعیت موجود در جامعه زیر زمینی متفاوت است.
فرید سلمانیان کارشناس نظارت و ارزشیابی دفترموسیقی وزارت ارشاد در سمینار بررسی موسیقی زیرزمینی که در محل خبرگزاری مهر برگزار شده بود،در این موردگفت: “موسیقی زیرزمینی جریان نوخاسته ای است که هیچ اعتراضی هم به حکومت و نظام اداره دولت ندارد و این پدیده در همه کشورهای دنیا نیز وجود دارد.فعالیت های غیر علنی و بدون مجوز و به اصطلاح زیرزمینی تنها مختص به حوزه موسیقی نیست بلکه در ناهنجاری های رایج در اجتماع هم می توان آن را به خوبی دید.در مقطعی از زمان،هنرموسیقی نیاز به سیاستگذاری اصولی در زیر ساخت های فرهنگی و همچنین اتخاذ راهکارهای مناسب برای رشد داشت که متاسفانه با سهل انگاری هایی از سوی مسئولان فرهنگی روبرو شد”.
این کارشناس موسیقی درادامه با اشاره به رشد جمعیت جوان علاقه مند به موسیقی و نبود سازمانی هدایت گر دریک دهه گذشته افزود :“با گسترش این پدیده و به نوعی اپیدمی شدن موسیقی زیرزمینی، نسل جدیدی وارد عرصه این نوع موسیقی شد که از نظر آموزشی دارای قابلیت های علمی و آکادمیک بودند ولی به دلیل همان بی توجهی ها،استعداد ومجموع فعالیت آنها نادیده گرفته شدکه این مسئله باعث ایجاد سرخوردگی و دلزدگی و در نتیجه آغازی برای ورود به گونه موسیقی به اصطلاح زیرزمینی در بین جوان ها شد.هرهنرمندی ناگزیر به خلق ،تولید و ارائه آثارش است وآنها که به هردلیلی ازحمایت های لازم برخوردار نبودندمجبور شدند آثار خود را از طرق مختلف به دست مخاطبان خود برسانندکه یکی از آن راههابه موسیقی زیرزمینی ختم می شود”.
.
محمد علی چاووشی، تهیه کننده تولیدات موسیقی هم در این راستا می گوید:“اگر بخواهیم لهجه ، رنگ و ذات موسیقی زیرزمینی را اصلاح و تصحیح کنیم و به سمت لهجه رسمی و ملی بکشانیم امکان ناپذیر ودر حقیقت آب در هاون کوبیدن است. چرایی و توسعه موسیقی زیرزمینی مثل بسیاری از مسائل موجود در هر اجتماعی است و تنها خاص کشور ما هم نیست منتها شکل بروز و ظهور اش تا اندازه ای متفاوت است”.
این ناشرآثارموسیقی می افزاید: “وقتی وضعیت جوامع به شرایط استانداردمی رسد و کنش های مردم و برش های خاصی از اقشار اجتماعی شکل می گیرد نیروی گریز از مرکز و ضد هنجارزیستی از خصوصیات بارز زندگی اجتماعی این جوامع است و به تبع مدیران این جوامع به اقتضای شرایط زیستی جامعه خود واکنش های متفاوتی نشان می دهند و این واکنش ها عکس العمل دیگری را از سوی مردم شامل می شود که با لهجه رایج و رسمی کشور متفاوت است و این تغییر بیان و گونه ای دیگر سخن گفتن به نوعی دهن کجی گروه های مختلف به هنجارها و لجاجت با باورها ، بایدها و نباید هایی است که بر این اساس موسیقی زیرزمینی را نیزمی توان نوعی دهن کجی به نابسامانی های رایج دانست”.
نگاه منطقی به موسیقی
علی مرادخانی، مدیراسبق مرکز موسیقی وزارت ارشاد هم در این مورد می گوید : “فشارهای زیادی روی موسیقی است، اما باید موسیقی را از نگاه منطقی بررسی کرد. باید توجه داشت که دیگر شیوه های سنتی نظارت بر تولید آثار هنری بویژه آثارموسیقایی جوابگوی نیاز امروز جامعه ما نیست”.
سرپرست موزه موسیقی در ادامه خاطر نشان می کند : “واقعیت این است که در حوزه موسیقی به یک جمع‌بندی مشخص نرسیدیم . در شرایط حاضر کسانی که در موسیقی فعالیت دارند باید تمام خطر آن را نیز قبول کنند. جوانانی که علاقمند به کار در عرصه موسیقی هستند ابتدا باید قد و قامت خود را در این هنر تعریف کنند که کی هستند و از چه نقطه‌ای می خواهند شروع کنند و به چه نقطه‌ای قرار است برسند.”
مدیر سابق مرکز موسیقی می افزاید : “مباحث گسترده‌ای درباره موسیقی زیرزمینی وجود دارد، اما باید قبول کرد که جامعه ما در مباحث فرهنگی در حال گذار است. بنابراین مخالفتهایی هم وجود دارد، ولی باید حوصله لازم را برای پیگیری داشته باشید. شما باید خود را جای یک مسئولی که نشسته هم بگذارید و بعد قضاوت کنید که تا چه حد می‌تواند پاسخگوی اعتراضها باشد. بنابراین باید آستانه تحمل خود را بالا ببریم.”