یک روز پس از رای منفی نمایندگان اصولگرای مجلس به طرح تحقیق و تفحص از بازداشتگاه های کشور، یک مقام ارشد دستگاه قضایی ایران از ساخته شدن یک زندان جدید در حوالی زندان کهریزک خبر داد.
علیرضا آوایی، رئیس کل دادگستری استان تهران در حاشیه چهاردهمین همایش اتحادیه سراسری کانون های وکلای دادگستری ایران در جمع خبرنگاران در پاسخ به سئوالی درخصوص بازگشایی زندان کهریزک گفت: “یک زندان در آن حوالی با استانداردهای خوبی ساخته شده است که اصلا ارتباطی با کهریزک ندارد و زیر نظر سازمان زندانها اداره می شود.”
خبر اتمام ساخت زندان جدید در نزدیکی زندان جنجال برانگیز کهریزک در شرایطی به صورت رسمی اعلام می شود که پیش از آن مهدی خزعلی، فرزند آیت الله خزعلی از روحانیون تندروی طرفدار حکومت در نامه ای به رئیس قوه قضائیه از بازگشایی زندان کهریزک با نامی جدید تحت عنوان “سروش 111” خبر داده بود.
اگرچه این خبر به صورت رسمی هرگز توسط مقامات قضایی و امنیتی ایران تایید نشد اما نگرانی ها را درباره تبعات این مسئله در صورت صحت آن افزایش داد.اکنون اما رئیس کل دادگستری استان تهران هرگونه ارتباط میان زندان جدید با بازداشتگاه کهریزک را رد می کند و می گوید: “این زندان جدید، زندانی قانونی با استانداردهای متعارف است اما اشتباها مطرح شده که کهریزک است.”
در سخنان این مقام قضایی هیچ اشاره ای به اینکه مراحل ساخت این زندان در چه زمانی آغاز شده، کی به پایان رسیده و آیا بهره برداری از آن آغاز شده یا نه، نشده است.
تاکید علیرضا آوایی بر عدم وجود ارتباط میان زندان جدید التاسیس با زندان کهریزک در حالی است که پیش از او فرمانده نیروی انتظامی ایران از ساخت یک زندان جدید، درست در محل بازداشتگاه کهریزک توسط نیروی انتظامی خبر داده بود.
اسماعیل احمدی مقدم 13 مرداد 1388 یعنی تقریبا یک هفته پس از تعطیلی زندان کهریزک گفته بود: “نیروی انتظامی در حال ساخت یک بازداشتگاه استاندارد در محل بازداشتگاه کهریزک است که تا یک ماه دیگر آماده بهره برداری می شود و تحت نظارت سازمان زندان ها اداره خواهد شد.”
بنابراین این پرسش مطرح می شود که اگر زمان بندی مورد اشاره فرمانده نیروی انتظامی برای ساخت زندان جدید درست بوده و این زندان در تابستان سال گذشته آماده بهره برداری بوده، آیا در مدت نسبتا طولانی، این زندان جدید پذیرای متهمان و بازداشتی های تازه ای بوده یا خیر؟
شاید وجود همین ابهامات بود که انتشار نامه مهدی خزعلی به آیت الله لاریجانی، رئیس قوه قضائیه را به دنبال داشت. خزعلی در نامه خود که 12 اردیبهشت 89 منتشر کرد به نقل از “منبعی موثق” که او را “یکی از مسئولان عالی رتبه قضایی” معرفی کرده بود، از بازگشایی زندان کهریزک تحت عنوان جدید “سروش 111” خبر داده و افزوده بود: “بازداشتگاهی که از استانداردهای حداقلی محروم بوده است وجوانان ما در آن جان باختند، چرا باید با نامی جدید افتتاح شود؟ مگر مشکل ما نام بازداشتگاه بود؟”
وی اضافه کرده بود: “ما میگیم خر نمی خوایم، پالون خر عوض میشه.”
شکنجه گاهی به نام کهریزک
سوله یا کمپ کهریزک بازداشتگاهی در شهر سنگ از توابع شهرری استان تهران است که در دوران فرماندهی قالیباف بر نیروی انتظامی تاسیس و طی چندین سال در عملیات‌های مختلف از جمله تخریب محله خاک سفید و سپس به طور گسترده در طرح موسوم به ارتقای امنیت اجتماعی و سرکوب معترضان به انتخابات مورد استفاده قرار گرفت.
این بازداشتگاه تا میانه تابستان ۱۳۸۸ خورشیدی، ناشناخته بود اما در جریان اعتراضات بعد از انتخابات ریاست جمهوری شهرتی جهانی پیدا کرد.
در ۶ مرداد ۱۳۸۸ پس از آنکه محسن روح‌الامینی فرزند عبدالحسین روح الامینی از مشاوران محسن رضایی و از فرماندهان سابق سپاه پاسداران، بر اثر شکنجه های اعمال شده در این زندان در گذشت، فرمان تعطیلی این بازداشتگاه صادر شد. منابع رسمی ایران می گویند که این دستور توسط آیت الله خامنه ای رهبر ایران صادر شد. پس از آن اما برخی دستگیر شدگان اعلام کردند که این بازداشتگاه تا روزها پس از این اعلام همچنان باز بوده است.
شاید به همین علت هم بود که آیت الله منتظری تعطیلی زندان کهریزک را “اغفال مردم” خوانده و گفته بود: “نمی توان با تعطیلی یک بازداشتگاه، تمام گناه ها را به گردن یک ساختمان انداخت.”
به هر حال مسائل مرتبط با زندان کهریزک یکی از جنجالی ترین و پرحاشیه ترین اتفاقات پس از انتخابات ریاست جمهوری 22 خرداد 88 بوده است. اتفاقاتی که به گفته منابع رسمی بر اثر آنها حداقل سه تن از دستگیر شدگان حوادث پس از انتخابات با نام های محسن روح الامینی، امیر جوادی فر و محمد کامرانی جان خود را از دست دادند و پزشک این بازداشتگاه به نام رامین پوراندرزجانی هم بعدا به طرز مشکوکی به قتل رسید. این در حالی است که منتقدان حکومت ایران تعداد کشته شدگان این بازداشتگاه را بسیار بیش از این اعلام می کنند.
در این میان مقامات دولتی ابتدا اعلام کردند که درگذشت این افراد بر اثر بیماری هایی مانند مننژیت بوده اما گزارش بعدی پزشکی قانونی اثبات کرد که مرگ این اشخاص به علت شکنجه شدید بوده است.
آیت الله خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی در جریان وقایع پس از اتفاقات ریاست جمهوری گذشته، با انتقاد از ظلم هایی که به بهانه حوادث کهریزک و کوی دانشگاه به نظام وارد می شود، خواستار پایان دادن به این مباحث از سوی دنبال کنندگان آن شد.
بر مبنای گزارش کمیته ویژه مجلس از حوادث پس از انتخابات، سعید مرتضوی، دادستان سابق تهران متهم اصلی در ارسال بازداشت شدگان حوادث پس از انتخابات به زندان کهریزک است. در کنار مرتضوی نام سردار احمد رادان، جانشین نیروی انتظامی و حسین فدایی، دبیرکل جمعیت ایثارگران، نماینده تهران در مجلس و از فرماندهان ارشد سابق سپاه قدس هم به عنوان مسئولان بازداشتگاه کهریزک از طرف رسانه ها و حتی برخی نمایندگان مجلس مطرح شد.
نهادهای داخلی و بین المللی حقوق بشر و رسانه های مستقل، شکنجه های صورت گرفته بر بازداشتی های این زندان را وحشتناک و بسیار بی رحمانه توصیف کرده اند.
مشکل زندان ها حل شده
در چنین شرایطی بود که بسیاری امیدوار بودند با تصویب طرح تحقیق و تفحص از بازداشتگاه های کشور در مجلس، ابعاد پنهانی بخشی از وقایع پس از انتخابات از جمله آنچه در بازداشتگاه کهریزک رخ داد، تا حدودی روشن شود.اما مجلس اصولگرا در نهایت با 90 رای مخالف در برابر 62 رای موافق و 11 رای ممتنع تمام این امیدهای اندک را ناامید کرد.
مصطفی کواکبیان، نماینده سمنان که بانی این طرح بود در روز رای گیری برای تصویب آن، انگیزه اصلی خود برای ارائه این طرح را “فرمایشات رهبری و دستور ایشان” در مورد تعطیلی بازداشتگاه کهریزک که “این اتفاق را یک جنایت بیان کردند” عنوان کرد.
عضو فراکسیون اقلیت در ادامه گفت: “شما نمایندگان بر اساس اصل 67 قانون اساسی سوگند یاد کردید که با تکیه بر شرف انسانی، پایبند به حفظ حقوق ملت باشید. لذا از شما می‌خواهم به این وظیفه خود عمل کنید و قبول کنید که اگر نمی‌خواهیم فرزندان یکی از ما در حوادث این‌چنین آسیب دیده باشد، پس باید جلوی تکرار این مسائل گرفته شود.”
پیش از سخنان کواکبیان، گزارش کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس مستند به ماده 198 آیین‌نامه داخلی مجلس درخصوص تقاضای تحقیق و تفحص کواکبیان از وضعیت بازداشتگاه‌های کشور ارایه شد که به موجب این گزارش، کمیسیون پس از ارایه‌ی اطلاعات و بحث پیرامون ضرورت انجام تحقیق و تفحص، با رای‌گیری آن را به تصویب رساند.
اما حتی رای منفی مجلس به این طرح نیز نتوانست مانع واکنش نمایندگان جریان حاکم به اصل طرح شود. به گونه ای که یک روز پس از این اتفاق جواد جهانگیرزاده، نماینده ارومیه در تذکری گفت: “از اظهارات آقای کواکبیان چنین استنباط می‌شود که گویی مجلس نسبت به حوادث پس از انتخابات بی‌توجه بوده؛ در حالی که کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی این مساله را بررسی کرده است.”
این عضو فراکسیون اصولگرایان افزود: “اگر مجلس به طرح تحقیق و تفحص از بازداشتگاه‌ها رای نداده مبتنی بر همین پی‌گیری‌های مجلس بوده است.”
اما علی لاریجانی، رئیس مجلس در پاسخ به جانگیرزاده با یادآوری اینکه مجلس در مورد حوادث پس از انتخابات بررسی‌هایی کرده و گزارش خود را به کمیسیون امنیت ملی داده است، افزود: “حساسیت مجلس باعث شده تا مشکلات در زندانها مرتفع شود و این مسائل در حال حاضر در حال پی‌گیری است.”
او هم‌چنین عنوان کرد که: “هدف کواکبیان صرفا انجام تحقیق و تفحص از وضعیت بازداشتگاه‌ها بوده است.”
پیش از این نیز موسی قربانی از نمایندگان حامی دولت در مجلس در برابر پرسش یک خبرنگار پارلمانی که از او درباره عاقبت ماجرای کهریزک پرسیده بود گفته بود این موضوع دیگر تمام شده است.
اما اصرار این خبرنگار پارلمانی مبنی بر اینکه با توجه به جنایات انجام گرفته درکهریزک قوه قضائیه چراپیگیری نمی کند؟ موجب برآشفتن این نماینده شد و وی با فریاد خطاب به وی گفت: خفه شو! چه کسی گفته در کهریزک جنایت شده است؟ تو غلط کردی.
