در حالی که چند روز از آغاز مراحل اولیه اجرای توافقنامه ایران و غرب موسوم به “برجام” می‌گذرد، مسئولان نظامی ایران بر پایبندی به این توافقنامه خصوصا از جمله در زمینه محدودیت‌های موشکی تاکید کرده‌اند.
چند روز پیش سرلشکر محمد علی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران ایران گفته بود: “ما هیچ نگرانی در خصوص توسعه فناوری‌های نظامی و موشکی خود پس از توافق هسته‌ای نداریم.” او اضافه کرد: “موضوع محدودیت نظامی در دوران مذاکرات ما را نگران کرد و ما این نگرانی را با رهبر انقلاب در میان گذاشتیم. اما تیم مذاکره کننده به ما گفت که ما هیچ محدودیتی را نمی‌پذیریم و طرف مقابل هم درباره محدودیت‌های نظامی ما گفته است که ما باید این حرف‌ها را بزنیم. ما با رهبر انقلاب جلسه داشتیم و خود من از ایشان درباره محدودیت‌های موشکی و نظامی سوال پرسیدم و جواب ایشان همه نگرانی‌های ما را از بین برد. البته ما یک ممنوعیت در حوزه موشک‌های حامل کلاهک‌های هسته‌ای داریم که اصلا ما به این حوزه وارد نشده‌ایم.”
پس از او سرلشکر سید حسن فیروزآبادی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در سخنانی دیگر با اشاره به برنامه‌های موشکی ایران و محدودیت های توافقنامه هسته‌ای، اعلام کرد: “ما دو حد و مرز را رعایت خواهیم کرد، یکی آنچه در برجام در مورد منع طراحی هسته‌ای آمده است و دومی برد دو هزار کیلومتر موشک را که قبلا نیز همه مسئولین کشور این حدود را اعلام کرده‌اند.”
اهمیت سخنان فیروزآبادی در آن است که خلاف فرمانده کل سپاه پاسداران، از محدودیت برد “دو هزار کیلومتری موشک‌ها” هم خبر داده و بر پایبندی ایران به این مورد هم تاکید کرده است. این اظهارات پس از حساسیت‌هایی که به دلیل آزمایش موشک دوربرد عماد ایجاد شد و حتی زمینه ارسال پرونده آن به شورای امنیت سازمان ملل را فراهم نمود، به معنی عقب‌نشینی ایران در زمینه برنامه‌های موشکی تلقی خواهد شد. گفته می‌شد که موشک عماد توانایی حمل کلاهک هسته‌ای را نیز دارد. پس از آن هم سپاه پاسداران از تونلی رونمایی کرده بود که اعلام شد موشک‌هایی با برد دو هزار کیلومتر نیز در آن جاسازی شده است.
انتشار سخنان جدید مسئولان نظامی ایران در واقع تلاشی برای کاستن از فشارهای وارد شده در برنامه‌های تبلیغاتی پیشین بوده است. به این ترتیب علی‌رغم کشمکش‌های اولیه، به نظر می‌رسد که همه محدودیت‌های توافقنامه برجام در ایران اجرا خواهد شد.
حتی با وجود هیاهوی بسیار در زمینه بازرسی مراکز نظامی ایران، اواخر شهریور ماه گذشته، آمانو وارد ایران شد و به همراه گروهی از کارشناسانش از سایت نظامی پارچین بازدید کرد. در آن زمان، طرف‌های ایرانی اعلام کردند که بازدید آمانو از پارچین تشریفاتی بوده است و حتی نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی گفته بود: “ما به هیچ بازرس آژانس اجازه ورود به سایت پارچین برای نمونه برداری یا نظارت بر نمونه برداری را نداده ایم.” او اضافه کرده بود: “بازدید آقای آمانو از پارچین که بنده هم وی را همراهی می کردم فقط یک بازدید عمومی و تشریفاتی بود. این روش بر اساس توافقی بود که طبق نقشه راه انجام شد. در این بازدید آقای آمانو و معاونش مشاهده کردند که تبلیغات اخیر در خصوص بازسازی وسیع در پارچین فقط تعمیر یک جاده تخریب شده بوسیله سیلاب بوده است. آسفالت نو جاده فقط برای تعمیر جاده بوده است و نه آسفالتکاری برای پوشاندن چیزی. آنها همچنین دیدند که اضافه شدن یک بخش کوچک به یک ساختمان فقط یک رختکن بود، به همین دلیل در گزارش خود تایید کردند، آژانس در این مورد نگرانی ندارد.”
با اینهمه چند هفته بعد با انتشار سخنان آمانو مشخص شد که این ادعاها چندان هم مطابق با واقعیت نبوده است. بر اساس گزارشی که سایت پرس‌تی‌وی وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی منتشر کرد، آمانو طی گفتگویی تاکید کرده بود: “در ایران از پارچین بازدید کردیم… نمونه‌هایی جمع آوری شد و اکنون درحال آزمایش آن هستیم.”
در آن زمان، روزنامه کیهان پس از بازدید آمانو از پارچین نوشته بود: “بازدید به اصطلاح تشریفاتی آمانو از پارچین که از دید مقامات دولت یازدهم امر مهمی و قابل اعتنایی نیست در واقع در حکم تابو شکنی و عادی جلوه دادن بازرسی از مراکز نظامی است و این رخداد بدعتی خطرناک برای باز کردن پای بازرسان غربی به مراکز نظامی قلمداد می‌شود.”
حدود یک ماه بعد نیز سایت رجانیوز، نزدیک به جبهه پایداری طی گزارشی با اشاره به اخبار مربوط به بازرسی سایت نظامی پارچین تاکید کرده بود: “در روند اجرای برجام و سندهای مربوط به آن که با بازدید آمانو از پارچین به صورت رسمی اجرایی شده، و بر اساس گزارش وال استریت ژورنال که تاکنون از سوی مقامات ایرانی تکذیب نشده علاوه بر خط قرمز بازدید از مراکز نظامی، خط قرمز بازجویی از دانشمندان هسته‌ای نیز رعایت نشده است.”
به این ترتیب به نظر می‌رسد که ایران در همه مواردی که پیش از این به عنوان خط قرمز مذاکرات تلقی می‌شد، عقب‌نشینی کرده است.
از سوی دیگر، دیروز منصور حقیقت پور، نایب رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس به خبرگزاری رسمی مجلس گفت: “ در برجام متعهد شده ایم که از ۱۹ هزار سانتریفیوژ موجود، ۵۰۶۰ سانتریفیوژ در نطنز و ۱۰۵۰ سانتریفیوژدر فردو داشته باشیم و مابقی آن جمع آوری شود این توافق ماست و قرار نیست آن را زیر پا گذاریم. ظرف حدود ۴۰ روز آینده و با اعلام حل و فصل موضوع PMD و راستی آزمایی آژانس جمع آوری سانتریفیوژها آغاز خواهد شد. همانگونه که طرف مقابل نسبت به ما تعهداتی دارد جمع آوری این تعداد از سانتریفیوژها نیز جزو تعهدات جمهوری اسلامی ایران است و آن را پذیرفته‌ایم.”
این سخنان پس از آن که نامه چند نماینده مجلس در اعتراض به جمع‌آوری سانتریفیوژها منتشر گردید بیان شده است. به نظر می‌رسد که در این مرحله، دیگر چیزی از تعهدات ایران باقی نمانده باشد.
