رهبر جمهوری اسلامی در تازهترین سخنانش در جمع “صد‌ها نفر از زنان فرهیخته و نخبه” “برابری جنسی زن و مرد” را “کاملا غلط” خوانده و گفته اشتغال از مسائل اصلی مربوط به زنان نیست و مسئله خانواده در اولویت قرار دارد. به اعتقاد آیت‌الله علی خامنه‌ای اگر کسی، مساله زن را جدا از خانواده مورد بررسی قرار دهد در فهم مسئله و تشخیص علاج آن، دچار اختلال میشود.
او که به مناسبت روز زن سخن می‌گفت با اشاره به ویژگی‌های دختر پیامبر اسلام، از زنان خواست تا عفت، طهارت، شوهرداری، فرزندداری و سیاست فهمی او را الگوی خود قرار دهند. آیت‌الله خامنه‌ای همچنین دیدگاه غرب درباره زن را “کلیشه‌ای و متحجر” دانست و گفت باید از آن “در مسائلی نظیر اشتغال و برابری جنسی کاملاً فاصله بگیریم.”
این نخستین بار نیست که رهبر جمهوری اسلامی صراحتا “برابری جنسیتی” را بی‌اساس می‌خواند و حضور زن را تنها در خانواده معنا می‌کند. او پیش‌تر هم در خصوص مساله اشتغال زنان، دو شرط اساسی مطرح کرده بود: “نخست اینکه اشتغال، کار اساسی زن در خانه و خانواده و مسئولیت مهم همسری و مادری را تحت‌الشعاع قرار ندهد و دوم آنکه مسأله محرم و نامحرم به خوبی رعایت شود.”
وی همچنین گفته “افتخار کردن به تعداد بالای زنان شاغل در مناصب اجرایی” از نظر او “مورد اشکال و در واقع امتداد همان گفتمان غربی است.”
آیت‌الله خامنه‌ای معتقد است: “مهمترین نقشی که یک زن در هر سطحی از علم و سواد و معلومات و تحقیق و معنویت میتواند ایفاء کند، آن نقشی است که به عنوان یک مادر و به عنوان یک همسر میتواند ایفاء کند؛ این از همه‌ی کارهای دیگر او مهمتر است.”
رهبر جمهوری اسلامی بارها نشان داده که به دنبال اعمال سیاست‌های افزایش جمعیت و کاهش حضور زنان در فعالیت های اجتماعی بوده است. سیاست‌های سید علی خامنه ای در ارتباط با زنان در قالب طرح‌ها ولوایحی مانند افزایش مرخصی زایمان، دورکاری زنان، طرح جمعیت و تعالی خانواده و… از سوی مجلس و دولت پیگیری میشود. اما تلاش‌ها در همین جا متوقف نمی‌شود و برخورد با هر گونه تلاشی که به تعبیر آنها، غربی و یا فمینیستی است در دستور کار قرار دارد. برخورد با فعالان حقوق زنان و در تقابل دانستن مطالبات زنان ایران با نظام جمهوری اسلامی از عمق این باورها حکایت دارد.
دفاع از نابرابری جنسیتی در دانشگاه‌ها
نابرابری جنسیتی در تحصیلات دانشگاهی یکی از سیاست‌های دولت احمدی‌نژاد بود که تا آخرین روزهای حضور مدیران وی بر سر کار با شدت ادامه داشت. پس از دانشگاه علامه طباطبایی در اردیبهشت ماه نوبت به دانشگاه تهران رسید تا رشته “مطالعات زنان” را از فهرست رشته‌های کارشناسی ارشد خود خط بزند؛ رشته‌ای که در چند سال اخیر بارها زیر تیغ سیاست ایجاد تغییر در علوم انسانی -که رهبر جمهوری اسلامی آن را زمینه ساز “بی‌اعتقادی به تعالیم اسلامی” می‌داند- رفت و در ادامه همان سیاست از عرصه آموزش‌های آکادمیک هم حذف شد. اخیرا هم وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرده که قصد دارد ورود دختران به رشته‌های پزشکی را محدود کند. این تصمیم به بهانه “ناممکن بودن” اعزام پزشکان زن به مناطق دوردست و کمبود پزشک در این مناطق اتخاذ شده است.
رهبر جمهوری اسلامی در اظهارات جدیدش هم با دفاع از کاهش سهمیه زنان برای ورود به برخی از رشته‌های دانشگاهی، آن را “ضد عدالت” ندانسته و گفته است: “نباید رشته‌های تحصیلی و مشاغلی که متناسب با طبیعت زنان نیست به آنان تحمیل شود.” علی خامنه‌ای همچنین این سؤال را مطرح کرده که با کدام منطق باید زنان را، که خداوند آنان را از لحاظ جسمی و عاطفی برای منطقه ویژه‌ای از زندگی آفریده است در عرصه هایی وارد کنیم که آنها را دچار رنج و سختی می کند؟
آیت‌الله خامنه‌ای که برابری جنسی زن و مرد را از “حرف‌های کاملا غلط غرب” می‌داند، می‌گوید: “اینکه زنان برخی مشاغل را به عهده نگیرند، هیچ ننگ و نقصی نیست، بلکه چیزی غلط است که متناسب با طبیعت الهی زن نباشد.”
“اجحافی در حق زنان نشده است”
وضعیت حقوق زنان در کشوره همواره مورد انتقاد نهادهای بین‌اللملی بوده است. در سال‌های اخیر بسیاری از فعالان حقوق زنان ایرانی نیز در پی انتقاد به وضع موجود مورد پیگیرد قرار گرفته‌اند.
با این حال چهارشنبه هفته گذشته (۲۷ فروردین) عالی‌ترین مقام قضایی جمهوری اسلامی گفت که “در اسلام و جمهوری اسلامی اجحافی در حق زنان نشده است.”
صادق لاریجانی با اشاره به آیاتی از قرآن، عنوان کرد که اسلام فرقی میان زن و مرد قائل نیست اما “مدعیان حقوق بشری غرب که اجدادشان تا همین یکی دو قرن پیش از این برده‌دار، دزد دریایی و گاوچران بودند، معیارهای حقوق بشری برای تمام جهان تعیین و آن را بر جهانیان و مسلمانان تحمیل می‌کنند”.
این در حالی است که زنان در مواردی چون قوانین خانواده و ارث از حقوق برابر با مردان برخوردار نیستند. همچنین زنان در ایران امکان رسیدن به پست ریاست جمهوری را ندارند و تاکنون صلاحیت هیچ زنی برای کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری تایید نشده است.
مرکزی موازی با معاونت امور زنان؟
”امروز که نیاز به حرکت جامعه برای رشد داریم باید جمعیت ۵۰ درصدی زنان را مورد توجه قرار دهیم. حتی باید امروز در برخی مشاغل مدیریتی سهمی برای زنان قائل شویم. با یک عقب ماندگی مزمن تاریخی در این زمینه مواجهیم و باید این عقب ماندگی جبران شود. در دولت تدبیر و امید در عرصه مدیریت، جنسیت معیار نخواهد بود.” این بخشی از سخنان حسن روحانی پیش از رسیدن به ریاست جمهوری است. او همچنین در جای دیگری گفته بود: “دولت آینده، دولتی است که فرصت برابری برای زنان و مردان ایجاد می‌کند. اگر زنان نقش برابری در رشد اجتماعی و توسعه دارند، پس باید دارای حقوق و فرصت‌های برابری در کنار مردان باشند.”
روحانی پس از روی کار آمدن، شهین‌دخت مولاوردی را به عنوان معاون امور زنان و خانواده انتخاب کرد. مولاوردی اما بنا به گفته بسیاری از کارشناسان مسائل زنان کار سختی در پیش دارد، او از سویی بار مطالبات زنان و وعده‌های روحانی را به دوش می‌کشد و از سوی دیگر با انتقاد نیروهای تندروی اصولگرا مواجه شده است. رهبر جمهوری اسلامی نیز در سخنان اخیرش برای بررسی همه ابعاد مسئله زن و خانواده، تشکیل مرکزی مطالعاتی و کاری را لازم دانسته و گفته: “این مرکز فراقوه‌ای باید راهبردی صحیح و همه جانبه را درباره «زن»، تدوین کند و با پیگیری های لازم این راهبرد را اجرایی نماید”.
تجربه نشان داده دستورات خامنه‌ای برای تشکیل مراکز به سرعت از سوی دیگرارکان نظام اجرایی می‌شوند، حالا باید دید آیا چنین مرکزی با معاونت امور زنان ریاست جمهوری که توسط شهین‌دخت مولاوردی اداره میشود، وارد تعامل خواهد شد یا به تقابل می‌رسد؟
