جاناتان لندی – مک کلاتکی تریبیون
علیرغم ادعاهای جرج بوش در مورد تلاش ایران برای دستیابی به سلاح هسته ای که می تواند جرقه آتش جنگ جهانی سوم را بزند، کارشناسان در داخل و خارج دولت آمریکا هیچ مدرک مستندی دال بریک برنامه فعال تولید سلاح هسته ای از ایران در دست ندارند.
حتی به نظر می رسد اعضای دولت بوش هم در مورد فوریت این تهدید دچار انشعاب شده اند. در حالی که بوش و معاونش دیک چنی از برنامه سلاح های ایران به عنوان یک واقعیت مسجل یاد می کنند، معاون وزارت خارجه، نیکلاس برنز، سعی دارد از شدت این سخنان بکاهد.
برنز در مصاحبه 25 اکتبر با شبکه PBS گفت: “ایران به دنبال قدرت هسته ای است… این چیزی است که برخی ها نگران تبدیل آن به توانایی ساخت سلاح هسته ای هستند.“
یکی دیگر از مقامات آمریکایی که به خاطر حساسیت موضوع خواست نامش محفوظ بماند گفت: “من فکر نمی کنم همین امروز هیچ کس عقیده داشته باشد ایران در حال کار بر روی ساخت یک بمب هسته ای است.“
کارشناسان دیگر می گویند در اینجا مساله مهم کلمات “همین امروز” است. آنها می گویند ایران ممکن است در گذشته به طور فعال به دنبال ساخت جنگ افزار هسته ای بوده و همین حالا هم می تواند با انحراف در برنامه غنی سازی اورانیوم، برنامه تولید سلاح را در پیش بگیرد.
دلایل مستحکم و کافی وجود ندارد اما شواهد و قراین با جزییات قابل ملاحظه ای از سوی آنها عنوان می شود. به نظر می رسد گفتار بوش در مقایسه با اظهارات مشاوران ارشد و کارشناسان خارج ازدولت، اغراق آمیز باشد.
بوش در کنفرانس خبری 17 اکتبر گفت: “من به آنها گفته ام که اگر علاقمند به جلوگیری از وقوع جنگ جهانی سوم هستید، احتمالا” باید به بازداشتن ایرانی ها از دانش هسته ای و ساخت سلاح هسته ای هم علاقه داشته باشید.”
چنی هم در تاریخ 23 اکتبر این گونه هشدار می دهد: “کشور ما و همه جامعه جهانی، نمی توانند خود را کنار بکشند در حالی که یک کشور حامی تروریسم در حال برآورده ساختن بلند پروازی های بزرگ خودش است. ما به ایران اجازه نمی دهیم سلاح هسته ای داشته باشد.“
اتهامات وارد شده از سوی بوش و چنی از آن جهت زیر ذره بین قرار گرفته اند که آنها نظیر همین اتهامات را به عراق هم زده بودند در حالیکه خلاف آن ثابت شد.
معهذالک دلایل بسیاری هم وجود دارد که اداعاهای صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران را با شک و تردید نگاه کنیم؛ مواردی چون ذخایر فراوان نفت و گاز ایران، معامله تکنولوژی هسته ای با یک دلال پاکستانی در بازار سیاه و نیز این نکته که آنها برنامه غنی سازی اورانیوم را به مدت 18 سال از چشم آژانس بین المللی انرژی هسته ای، که از سوی سازمان ملل مسوول نظارت بر این امور است، مخفی نگه داشته بودند.
پیر گلداسمیت، یک معاون اسبق آژانس بین المللی هسته در سخنرانی خود به تاریخ 30 اکتبر در دانشگاه هاروارد گفت: “بسیاری از زوایای رفتار و برنامه هسته ای گذشته ایران، بیشتر نشان دهنده برنامه ای با اهداف نظامی بوده است تا مقاصد انسان دوستانه.”
حتی اگر دلایل محکمی هم وجود داشته باشد، بوش آنها را رو نکرده است. تحقیقات چهار ساله آژانس بین المللی هسته ای نیز نتوانسته است بیش از این مورد را نشان دهد.
محمد البرادعی، رییس آژانس، در مصاحبه تاریخ 31 اکتبر با شبکه CNN گفت: “در حال حاضر هیچ اطلاعاتی دال بر در جریان بودن یک برنامه فعال تولید جنگ افزار هسته ای در ایران به دست من نرسیده است.“
مارک فیتزپاتریک، عضو موسسه مطالعات استراتژیک در لندن و دستیار سابق معاون دفتر منع تکثیر سلاح های هسته ای، گفت: “هیج ردپایی از کار بر روی تولید سلاح هسته ای وجود ندارد اما شواهد کافی از وجود حرکت به آن سمت در دست است.“
ممکن است زوایای تاریکی از این مساله در جریان گزارش همین ماه آژانس بین المللی انرژی هسته ای و در مورد میزان پاسخگویی ایران به ابهامات و پرسش های موجود از برنامه غنی سازی اورانیوم، روشن شود.
انتظار می رود این گزارش بر روی فعالیت های ایران در زمینه کار با دستگاههای سانتریفوژ و گاز هگزافلورید اورانیوم متمرکز باشد. این دستگاه توان آم را دارند که اورانیوم را به مقدارکم برای تولید نیرو غنی سازند و یا آن را با درصد بالا برای ساخت سلاح هسته غنی کنند؛ این بستگی به مدت زمان کار آن ها دارد.
ایران ادعا می کند که تنها با سانتریفوژ های قدیمی از نوع P1 کار می کند که آنها را در سال 1987 از یک شبکه بازارسیاه به رهبری عبدالغدیر خان، پدر زرادخانه هسته ای پاکستان، خریداری کرده است.
اما بازرسان آژانس بین المللی انرژی هسته ای رای داده اند که ایران مدارک مربوط به استفاده از دستگاه های P2 با کارآیی دو برابر نسبت به دستگاه های P1 که در سال 1995 دریافت کرده است را به آژانس اطلاع نداده است.
منبع: کرونیکل- 4 نوامبر