استیون ارلنگر
یونسکو تصمیم گرفت که از برگزار کردن بزرگداشت سالانه روز فلسفه در ایران که قرار بود کمتر از دو هفته دیگر در ایران برگزار شود، جلوگیری کند تا خدشه ای دیگر بر اعتبارش نیافتد.
یونسکو از سال 2002 برگزار کننده روز جهانی فلسفه است، اما توافقی که در سال 2008 مبنی بر میزبانی ایران در سال 2010 انجام شد، با توجه به سرکوب ها و سانسور های بعد از انتخابات مخدوش سال 2009، بسیار جنجال برانگیز شد. اساتید دانشگاه این مراسم را که قرار بود از 21 تا 23 نوانمبر برگزار شود بایکوت کردند و اتحادیه اروپا به آمریکا پیوست و از دبیر جدید یونسکو، ایرینا بوکووا درخواست کرد که این مراسم را لغو کند.
مراسمی که قرار بود روز 18 نوامبر در پاریس برگزار شود، همچنان پا برجاست و خانم بوکووا تصمیم گرفته است که مراسم اصلی در همین روز برگزار شود.
دیپلمات های غربی گفتند ابتدا در اوایل سال 2010 ، پس از آن که برگزاری مراسم در ایران علنی تر شد، اعتراض خود را با خانم بوکووا در میان گذاشتند اما در بهار گذشته، علی رغم تمامی اعتراض ها، یونسکو اعلام کرد که مراسم طبق برنامه پیش خواهد رفت. با تمام این احوال، ایرینا بوکوا، بعد از بالاگرفتن اعتراض ها یونسکو اعلام داشت که خود را از هرگونه مراسم مرتبط با روز جهانی فلسفه در تهران، کنار می کشد.
با پیشرفت فعالان سیاسی و سازمان های غیر دولتی در جمع آوری و تشکیل پرونده درباره نقض حقوق بشر در ایران که با استناد به دستگیری و تبعید اساتید نخبه ایرانی در ماجراهای بعد از انتخابات سال پیش صورت گرفت و بالاگرفتن اعتراض ها ، دانشمندان اعلام کردند که این مراسم بدل به صدای تندرو ها در نظام پیچیده ایران خواهد شد.
فرانسه بطور خاص تلاش کرد تا خانم بوکووا را متقاعد کند که این مراسم را لغو کند و در این راه به سایر کشورهای اروپایی پیوست تا از او بخواهند که توافقی را که بین دبیرکل قبلی یونسکو و ایران در سال 2009 انجام گرفته بود، لغو کند.
یکی از مقامات عالیرتبه اروپایی، خاطرنشان کرد که این تصمیم گیری که مراسم روزجهانی فلسفه در کشور دیگری برگزار شود به عهده دبیرکل یونسکو بوده است و با اعضای هیئت رئیسه هرگز در این مورد مشورت نشده است.
هفته گذشته دیوید تی.کیلیون، سفیر آمریکا در یونسکو نیز در نامه ای به خانم بوکوا نیز به گزارش هایی اشاره کرد که نشان می دهد مقامات ایرانی قصد دارند از مراسم روز جهانی فلسفه، بهره برداری سیاسی کنند. آقای کیلیون همچنین به موضعگیری های متعدد مسئولان در تهران اشاره کرد که علوم انسانی غربی را برای ایران خطرناک دانسته بودند. وزیر علوم و تحقیقات و فن آوری ایران اعلام کرده است که تا زمانی که مباحث موجود در رشته های علوم انسانی غربی، از جمله فلسفه بررسی نشود و با ارزش های دینی در ایران تطبیق پیدا نکند، همه رشته های جدید علوم انسانی به حالت تعلیق در می آید.
یک دیپلمات ارشد غربی با استقبال از تصمیم خانم بوکووا در کنار کشیدن یونسکو از مراسم تهران گفت این اقدامات باید زودتر انجام می شد. این دیپلمات گفته است تصمیم زود تر می توانست شرمندگی کمتری برای یونسکو به بار آورد.
این دیپلمات ارشد اروپایی گفت: «با در نظر گرفتن وقایع پس از انتخابات در ایران، برگزاری چنین مراسمی در تهران کاملا نامناسب و با اهداف و آمال یونسکو و خود علم فلسفه، در تناقض بود، چرا که فلسفه مبتنی بر برخورداری از حق آزادی اندیشه است.» او همچنین افزود در ایران امروز، نبود آزادی در تحقیقات فلسفی از جمله فلسفه غربی، مشهود است.
رامین جهانبگلو، فیلسوف ایرانی که در سال 2006 در تهران بازداشت و زندانی شد و در حال حاضر در دانشگاه تورنتو تدریس می کند، در نامه ای خطاب به ایرینا بوکووا خواستار تجدید نظر در این تصمیم شده بود. در این نامه اعتراضی جهانبگلو همچنین به ریاست غلامعلی حداد عادل، حامی سرسخت احمدی نژاد بر موسسه فلسفه ایران اعتراض کرده بود.
خانم بوکووا همچنین تلاش می کند از یک آبروریزی دیگر جلوگیری کند و آن تصمیم دادن جایزه ای به دیکتاتور گینه استوایی تئودور اوبیانگ نگوما مباسوگو، بود. در ماه اکتبر، هیئت رئیسه توافق کرد که دادن این جایزه را به حالت تعلیق در بیاورد تا بین اعضا توافق صورت بگیرد که معنایش این است که جایزه ای در کار نخواهد بود.
مراسم روز جهانی فلسفه برای اولین بار در پاریس آغاز شد و از آن پس در کشورهایی از جمله شیلی، مراکش، ترکیه، ایتالیا و روسیه برگزار شده است. مراسم هایی نیز در حاشیه این روز در کشورهای دیگر برگزار می شود که این برنامه ها امسال هم می تواند ادامه داشته باشد.
نیویورک تایمز، 10 نوامبر
