باز هم کاهش صادرات نفت به چین.این خبر از ابتدای 2010 درمحافل نفتی پیچید وبرخی تحلیل گران آن را یک مساله ساده قیمتی دانستند، ولی این روند در9ماه بعدی 2010 هم ادامه پیدا کرد و در هر کاهش خرید نفت از ایران، رقبای دیگری جایگزین شدند.چنین بود که معلوم شد روابط ایران وچین آنقدرها هم که تبلغ میشود دوستانه نیست.هر چند تحلیل گران می گویند این رابطه تقریبا یک طرفه شده است.یعنی این ایران است که این روزها تماما به چین وابسته است و در مقابل چین هر روز از وابستگی اش به ایران میکاهد.این را آمار هم می گوید؛درسال 2006ایران اولین تامین کننده نفت چین بود ولی اکنون در جایگاه سوم است.
کاهش فروش در سال استراتژیک
علیرغم تصور عمومی که روابط اقتصادی چین وایران در سطح خوبی است برای چندمین بار اعلام شد که چین واردات نفت اش از ایران را کاهش داده و جای آن را با بشکه های نفت عربی پر کرده است.این در حالی است که چین از ابتدای 2010 نگاه خود رابه نفت، مانند آمریکا، استراتژیک تعریف کرد ودست به ذخیره سازی استراتژیک نفت زد.
بنا بر گزارش روزنامه چاینا دیلی تا قبل از 2010 توان ذخیره نفت چین بین 2تا 3میلیون بود: “ساخت اولین انبارهای نفتی در چین در سال 2004 آغاز شده بود. در حال حاضر ذخایر اندوخته شده نفت بین 2 تا 3 میلیون تن ارزیابی می شودوباید تا پایان سال 2010 ذخایر تنها به 12 میلیون تن برسد، که این برابر با واردات یک ماه نفت است. تا سال 2020 ذخایر برابر با سه ماه واردات این کشور خواهند بود.”
در چنین شرایطی اما طبق آخرین گزارش گمرک چین که فارس آن را منتشر کرده “میزان واردات نفت چین از ایران در ماه سپتامبر به ۲۴۴۷ هزار تن رسیده است. این رقم در ۹ ماه نخست امسال به ۱۵۴۴۷.۵ هزار تن رسید که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۶.۸ درصد کاهش نشان می دهد.این در حالی است که بر اساس این گزارش میزان واردات نفت چین از عربستان در ماه سپتامبر به ۴۴۹۸ هزار تن رسیده است. این رقم در ۹ ماه نخست ۲۰۱۰ به ۳۲۷۹۰ هزار تن رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۲.۸ درصد رشد نشان می دهد”.
ناجوانمردی وانکار برادر حبیب الله
این موضوع یکبار دیگر، در ابتدای سال 89 نیز مطرح شده بود.روزهایی که به موازات خبر کاهش واردات نفت ایران به چین، مشکل فروش نفت ایران در بازارهای جهانی نیز به گوش میرسید تا جایی که معاون بین الملل وقت نفت، نقره کارشیرازی در گفت گو با روزنامه خبر گفته بود: “ایران حالا نفتش را بدون گشایش اعتبار می‌فروشد. دلیل این امر البته تحریم‌های بین‌المللی بانکی علیه ایران است. بیمه‌‌های بین‌المللی هم محموله‌ها را کمتر پوشش می‌دهند و نرخ بیمه هم افزایش پیدا کرده است. علاوه بر این آخرین دسته از تحریم‌های تصویب شده توسط سازمان ملل مشکل حمل و نقل را هم به دیگر مشکلات فروش نفت ایران افزوده است. خلاصه رقابت ناجوانمردانه‌ای است.”
او حتی اعتراف کرده بود که “در برخی از سفرهای بین‌المللی مسوولان کشورهای خریدار نفت به مقامات ایرانی توهین کرده‌اند.”
برادر حبیب عسگر اولادی که رئیس اتاق مشترک ایران و چین نیز هست، همچنین گفت: “کاهش واردات نفت چین از ایران ربطی به مساله تحریم ندارد.”
به گزارش فارس اسدالله عسگر اولادی در پاسخ به اینکه چرا واردات نفت چین از ایران در سه ماهه اول سال 2010 نسبت به مدت مشابه سال گذشته 20 درصد کاهش داشته است گفت: “نمی دانم، یعنی الان نمی توانم پاسخ دهم.”
اما چند ماه بعد ازاین سخنان، با انتشار آمار گمرک چین، دوباره این بحث به میان آمد.به گزارش فارس محمد علی خطیبی، نماینده ایران در اوپک، ضمن تایید تلویحی کاهش ارتباط نفتی ایران با چین و ژاپن، گفت: “کاهش حجم مبادلات نفتی بین ایران و کشورهای چین و ژاپن مقطعی و کوتاه مدت است.”
اما رادیو فردا در گزارشی در این مورد نوشت: “اظهارات آقای خطیبی در حالی انتشار می یابد که در روزهای اخیر، گزارش هایی در مورد اقدام شرکت های بزرگ چینی در زمینه کاستن از همکاری های نفتی با جمهوری اسلامی منتشر شده بود.براساس این گزارش ها، با افزایش تعداد توافق های نفتی چین و ایالات متحده، دولت چین به شکلی غیر رسمی از شرکت های نفتی این کشور خواسته است تا در راستای تحریم های یکجانبه نفتی ایالات متحده علیه ایران، از میزان همکاری با ایران بکاهند.بنابر این گزارش وبه نقل از به گزارش خبرگزاری رویترز، از زمان وضع تحریم های جدید نفتی ایالات متحده علیه ایران، “شرکت ملی نفت چین” و “شرکت ملی نفت فلات قاره چین”، که دو شرکت عمده نفتی این کشور محسوب می شوند، به تلاش برای حضور گسترده تر در بازارهای آمریکا دست زده اند.
پا قطع میکنیم، صادرات کاهش میدهیم
همچنین روشن شد اوایل ماه جاری، شرکت ملی نفت فلات قاره چین قراردادی با یک شرکت آمریکایی به منظور اکتشاف و استخراج گاز در ایالات متحده امضا کرده است. شرکت ملی نفت چین نیز ماه گذشته اعلام کرد که با مشارکت شرکت آمریکایی شورون در یک طرح اکتشاف گاز در استرالیا سرمایه گذاری می کند.این کاهش روابط نفتی در حالی بود که چندین پروژه بزرگ نفتی مانندپارس شمالی ومیدان یادآوران وبه تازگی میدان آزادگان نیز یا برای توسعه وبازسازی در دست چینی هاست یا میز مذاکره، منتظر حضور چشم بادامی ها است.با این حال مدیر عامل شرکت نفت در تابستان ضمن سخنانی در جمع سازندگان تجهیزات نفتی در داخل کشور بیان داشت پای چینی ها را از صنعت نفت قطع میکنیم.این گفته از نظر گزارشگر سایت میانه به رابطه ای “عشق و نفرت” گونه تعبیر شد.
مقام‌های نفتی ایرانی آمارهای مختلفی از میزان تولید روزانه می‌دهند. طبق برنامه سازمان اوپک، ایران باید حدود سه میلیون و ۸۰۰هزار بشکه نفت تولید کند. احمد قلعه‌بانی مدیر عامل شرکت ملی نفت ایران هم اخیرا میزان تولید روزانه نفت کشور را سه میلیون و ۹۰۰ هزار بشکه اعلام کرده بود، اما به گفته یک مقام آگاه در وزارت نفت، از ابتدای سال ۲۰۱۰ میلادی تولید روزانه ایران کمتر از سه میلیون و ۶۰۰هزار بشکه نفت بوده است. اگر حدود یک‌میلیون و ۷۰۰هزار بشکه مصرف داخلی از این رقم کسر شود، روزانه تنها یک میلیون و نهصدهزار بشکه نفت برای صادرات می‌ماند. حتی با احتساب آمار اعلام شده از سوی قلعه‌بانی هم می‌توان فهمید که صادرات نفت ایران روزانه حداقل ۳۰۰هزار بشکه کمتر از سال گذشته است که چیزی در حدود دومیلیون و پانصد هزار بشکه بود.
اگر نفت ایران کاملا تحریم شود چه؟ عمادحسینی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس در این‌باره خیلی نگرانی ندارد. او معتقد است ایران می‌تواند با کاهش بیشتر قیمت نفت خود نسبت به بازارهای بین‌المللی، مشتریان زیادی را به سمت خود بکشد. چیزی که حسینی نام آن را “دیپلماسی نفتی” می‌گذارد.
آیا چین راهگشا خواهدبود ؟
به گزارش سایت میانه “این مواردتمام در حالی است که در سال‌های پس از جنگ هشت ساله ایران و عراق که تهران روابط سردی با کشورهای غربی داشت، مقام‌های جمهوری اسلامی برای بازسازی زیرساخت‌های اقتصادی و صنعتی، سیاست نگاه به شرق را در پیش گرفتند. برخی از محافظه‌کاران حتی خواستار تقلید از مدل توسعه چینی، به عنوان تنها راه قابل اطمینان برای حکومت جمهوری اسلامی شدند.” اما حالا بعد از دو دهه، منتقدان این سیاست به زبان آمده‌اند، از جمله پیروز مجتهدزاده، استاد دانشگاه تربیت مدرس در تهران که می‌گوید: “حاصل دیپلماسی نگاه به شرق این بوده که چین کالاهایش را چهار برابر قیمت بازار به ما می‌فروشد.”
اما این انتقادها نه تنها از عزم دولت برای مراوده با چین نکاسته که آن را بیشتر هم کرده است. بنا به گزارش فرارو، مسعود پدرام، عضو اتاق بازرگانی ایران می‌گوید: “بر اساس آمار ارایه شده از سوی اتاق بازرگانی ایران و چین، پیش‌بینی میشود که حجم مراودات تجاری دو کشور تا پایان امسال پنجاه درصد نیز به نسبت سال قبل افزایش پیدا کند.”
مقام‌های جمهوری اسلامی حتی پیشنهاد کرده‌اند که واحد پول چین (یوآن) را در مراودات نفتی خود با این کشور جایگزین یورو و دلار کنند و حتی به جای پول، تجهیزات صنعتی از چین دریافت کنند.
