چند ساعت پس از انتشار خبر انتخاب لاریجانی به عنوان رییس موقت مجلس نهم٬ رسانه ها خبر دادند که آیت‌الله محمد یزدی٬ از دبیری شورای عالی حوزه علمیه کناره‌گیری کرد. شاگردان مصباح یزدی هم از راهیابی به ترکیب جدید این شورا بازماندند و احمد خاتمی (امام جمعه موقت تهران) با کمترین رأی در شورا ماند ولی سرانجام رضا استادی، امام جمعه معترض قم به دبیری شورا برگزیده شد.
شورای عالی حوزه‌های علمیه٬ نهادی است که در دوران رهبری آیت‌الله خامنه‌ای ایجاد و البته با انتقاد برخی از مراجع‌تقلید سنتی روبه‌رو شده است.
این شورا در اساس‌نامه‌اش خود را این‌گونه معرفی کرده است: “تشکلی از علما و خبرگان اسلامی که عهده‌‌دار سیاستگذاری و برنامه‌ریزی کلان در بخشهای مختلف آموزشی، اخلاقی، تبلیغی، اجتماعی، و معیشتی حوزه علمیه قم و سایر حوزه‌هایی که از امکانات و خدمات حوزه علمیه قم استفاده می‌کنند، می‌باشد”.
این شورا وظیفه تشخیص و معرفی مراجع را نیز با کمک جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بر عهده دارد؛ در اساس‌نامه آن اما قید شده است که مراجع “علاوه بر اشتهار، باید مؤیّد نظام جمهوری اسلامی و ولی‌فقیه باشند”.
دلیل کناره‌گیری محمد یزدی، در رسانه‌ها “بیماری و کسالت” عنوان شده؛ اگرچه وی هم‌چنان ریاست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم را بر عهده دارد. وی که بعد از رهبری علی خامنه‌ای٬ مدت ده سال رییس قوه‌قضاییه بود٬ در انتخابات اخیر مجلس، جبهه متحد اصول‌گرایان را در کنار مهدوی‌کنی تأسیس کرد.
با خودداری یزدی از نامزدی، رضا استادی، از دیگر اعضای جامعه مدرسین، به انتخاب اعضا، دبیر شورای عالی حوزه شده است؛ گفته می‌شود استادی٬ پس از انتخابات ریاست‌جمهوری در سال ۸۸ و اعتراضات مردم به نتایج آن٬ از اقامه نمازجمعه در شهر قم خودداری کرده است. وی سابقه عضویت در شورای نگهبان قانون اساسی را هم دارد.
علاوه بر استادی، مرتضی مقتدایی، هاشم حسینی بوشهری، احمد خاتمی، ابوالقاسم وافی، سیدمحمد غروی و علی نکونام گلپایگانی اعضای جدید این شورا هستند. حکم انتصاب این افراد “پس از تصویب در شورای عالی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم” و همچنین معرفی به رهبر جمهوری‌اسلامی و مراجع تقلید صادر شده است.
نکته قابل توجه در انتخاب اعضای جدید شورای عالی آن است که دو تن از شاگردان مصباح‌یزدی نیز برای عضویت در این شورا کاندیدا شدند٬ اما موفق به کسب آرای لازم برای عضویت نشده‌اند.
عبداللهی و رجبی نتوانستند آرای لازم برای عضویت در شورای عالی را کسب کنند و در این دوره کنار گذاشته شدند و احمد خاتمی نیز به عنوان نفر آخر به شورا راه یافت.
مصباح‌یزدی در انتخابات نهمین دوره مجلس٬ از رهبران فکری جبهه پایداری انقلاب اسلامی بود. این جبهه از حامیان احمدی‌نژاد (پس از مرزبندی با بخشی از دولت که آن را انحرافی می خوانند) تشکیل شده که برای ریاست مجلس نیز٬ به غلام‌علی حدادعادل رای دادند.
مصباح‌یزدی٬ مدیر موسسه امام خمینی در قم است. وی و شاگردانش همچنین چندین موسسه و تشکل سیاسی و فرهنگی مختلف را در قم و نقاط مختلف کشور در اختیار خود دارند.
شورای عالی حوزه علمیه، وظیفه‌ی سیاستگذاری و برنامه ریزی کلان و همچنین تنظیم امور معیشتی حوزه قم و سایر بخشهایی که از امکانات و خدمات حوزه علمیه قم استفاده می‌کنند را به عهده دارد.
برخی از مراجع تقلید وجود این شورا را مخالف استقلال سنتی حوزه علمیه، و زمینه ای برای نفوذ بیشتر حکومت در آن می شمارند اما موافقان آن می گویند که این شورا می تواند منشا تحول و روزآمدی حوزه ها شود.
پس از انتخابات ریاست‌جمهوری در خرداد ۸۸ برخی از اعضای این شورا به مخالفت با محمود احمدی‌نژاد پرداختند. آن‌ها همچنین به طور رسمی خبر از آن داده بودند که مراجع تقلید با دولت محمود احمدی‌نژاد مخالف‌اند.
سال گذشته محمد غروی٬ از اعضای شورای عالی حوزه علمیه قم٬ دراین‌باره گفته بود: “برخی مراجع اجازه ملاقات به رییس جمهور را ندادند. تا جایی که من خبر دارم در این خصوص واسطه های قوی نیز وجود داشت که برخی شان از علمای قوی و بلند مرتبه قم بودند. این ها با مراجع تماس گرفتند و برخی هم حضورا تشریف بردند ولی این مراجع گفتند خیر. چرا که نقطه نظراتی را مطرح کردند ولی از سوی دولت عمل نشد”.
