توافق همه برای فشار به ایران

نویسنده

shorayeamniat645.jpg

آدام زاگورین

علیرغم توافق پنج عضو دایم شورای امنیت بعلاوه آلمان، هنوز چند هفته تا تصویب قطعنامه جدید تحریمی ‏سازمان ملل علیه ایران باقیمانده است. این تحریم ها به خاطر خودداری ایران از تعلیق غنی سازی اورانیم ‏برقرار شده است. از دید مقامات آمریکایی وجه مثبت دورجدید تحریم ها، حمایت روسیه و چین از آن است. ‏البته جلب این پشتیبانی برای آمریکا، هزینه هایی را در بر داشته است: قطعنامه جدید تنها اندکی بر تحریم ‏های فعلی افزوده است که این نیزاز سوی دیگر با بی اعتنایی تهران روبرو شده است. ‏

اعضای غربی شورای امنیت در تلاشند که با قطعنامه جدید از دادن اجازه ورود افراد مرتبط با برنامه هسته ‏ای ایران به سایر کشورها خودداری کنند. در این قطعنامه، ضمناً برای اولین بار، تجارت و فروش ‏تکنولوژی و کالاهای غیر نظامی مرتبط با کاربرد هسته ای به ایران، که درعین حال قابلیت استفاده در تولید ‏تسلیحات هسته ای را داشته باشند، ممنوع شده است.‏

ایالات متحده و هم پیمانانش ضمناً قصد دارند محموله هایی که به ایران وارد یا خارج می شوند رابازرسی ‏کنند. گمان می رود این اقدام تنبیهی باعث بروز حوادث بیشتری مشابه آنچه میان کشتی های جنگی آمریکا و ‏شناورهای ایرانی در خلیج فارس روی داد، بشود. ‏

تشدید تحرکات برای برقراری این تحریم ها از ادامه خودداری ایران در تعلیق غنی سازی اورانیوم ناشی می ‏شود، هر چند این کشور تمایل بیشتری از خود برای همکاری با آژانس بین المللی انرژی در روشن ساختن ‏ابهامات برنامه گذشته هسته ای خود نشان داده است. انتظار می رود گزارش جدید آژانس که قرار است در ‏ماه فوریه منتشر شود، بر همکاری بیشترایران با آژانس صحه بگذارد. ‏

انتشار برآوردهای جدید امنیتی ایالات متحده درسال گذشته مبنی بر متوقف شدن برنامه تسلیحات هسته ای این ‏کشور در سال 2003، مانع مهمی برای افزایش فشارها علیه ایران محسوب می شد. خبر عدم وجود یک ‏برنامه فعال تسلیحات هسته ای توسط ایران، لزوم انجام اقدامات فوری را که دولت بوش و اسراییل خواهان ‏آن بودند، کمرنگ تر کرده بود. جورج بوش و سایرین با اعلام اینکه رفتار ایران در جهت تولید سلاح هسته ‏ای است و اینکه برنامه ایران در وهله اول به خاطر فشارهای بین المللی متوقف شده است، سعی در غلبه بر ‏جو حاکم کردند. آنها بر این باور بودند که تصمیم تهران برای توقف این برنامه بیشتر ناشی از رویکرد صرفه ‏جویی در هزینه ها بوده است تا اینکه عکس العملی به هزینه های سیاسی، اقتصادی و نظامی اجرای این ‏طرح.‏

این اظهارات دستمایه ای شد تا نه تنها تحریم های جدید سازمان ملل بر سر زبان ها بیفتد، بلکه ایالات متحده ‏نیز تحریم های یک جانبه خود را- خصوصاً در محدوده سیستم های مالی بین المللی- به راه بیاندازد. ایالات ‏متحده چند ماه پیش انجام معاملات با سه بانک ایرانی ملی، ملت و صادرات را با ادعای حمایت مالی آنها از ‏تروریسم و کمک به اشاعه تسلیحات منع کرده بود. ضمناً واشنگتن، سپاه پاسداران انقلاب ایران را به صدور ‏تجهیزات کشتار جمعی توسط شاخه قدس و حمایت تجهیزاتی از تروریسم متهم نمود. افراد و شرکت های ‏مرتبط با سپاه و شاخه قدس هم شامل این اتهامات شدند. به این ترتیب با هشدار آمریکا به موسسات مالی برای ‏خودداری از معامله با افراد و شرکت های شناخته شده ایرانی، محدودیت فراوانی در دسترسی ایران به ابزار ‏مالی و تجارت بین المللی بوجود آمد. ‏

مقامات خزانه داری ایالات متحده مدعی اند این تحریم های یک جانبه موثر بوده اند، هرچند به اعتقاد آنها ‏تعیین میزان دقیق آن مشکل است. آدام زوبین، مدیر کنترل دارایی های خارجی دفتر خزانه داری آمریکا، به ‏تایم گفت: “ایران برای امور مالی و تجاری خود دچار مشکلات بیشتری شده است. این هم شامل دریافت اسناد ‏اعتباری و هم افتتاح حساب های مربوطه در خارج از کشورش می شود. به تدریج کار شرکت های ا یرانی ‏برای فعالیت سخت تر می شود، اعم از اینکه این فعالیت ها در بخش مالی باشد یا اینکه صنعتی. امروز حتی ‏در مقایسه با سال گذشته، بانک های سرشناس بیشتری در دنیا به معامله با ایران حساس شده اند.“‏

سال گذشته، سازمان توسعه و همکاری اقتصادی، شامل بنگاه های اقتصادی بزرگ در پاریس، ریسک ‏سرمایه گذاری در ایران را افزایش داد و در عین حال اعتبارات صادراتی از کشورهایی نظیر آلمان، فرانسه، ‏ژاپن را به شدت کاهش داد. به این ترتیب توانایی ایران برای واردات تضعیف شد. واردات تجهیزات و ماشین ‏آلات از اتحادیه اروپا هم در سه فصل اول سال گذشته به یک پنجم، در حدود 6 میلیارد دلار، کاهش یافت. ‏تعدادی از بانک های مهم اروپایی هم روابط خود با ایران را قطع کردند و یا آنرا محدود ساخته اند. بانک ‏های چین، امارات متحده و بحرین نیز برای انجام اقدامات مشابه تحت فشار قرار گرفته اند. ‏

بنا بر گزارش ها، فشارهای ایالات متحده بر موسسات اعتباری باعث توقف تامین بنزین از سوی بزرگترین ‏پالایشگاه خصوصی هند برای ایران شده است. ایران کشوری است که بیش از 40 درصد بنزین مورد نیاز را ‏وارد می کند. سال گذشته تلاش دولت در سهمیه بندی و افزایش بهای بنزین، باعث بروز تنش در شهرهای ‏مختلف ایران شده بود. سایر تامین کنندگان بنزین نیز اقدام مشابه شرکت هندی را مدنظر قرار داده اند. ‏

معذالک دستاوردهای فشار اعمال شده از سوی ایالات متحده و هم پیمانانش چندان نبوده است. ظرف 18 ماه ‏از به جریان افتادن اولین سلسله تحریم های سازمان ملل، ذخایر ارزی ایران عمدتاً به خاطر افزایش بهای نفت ‏چشمگیر است. به عبارت دیگر ایران برای تامین بنزین و سایر مایحتاج ضروری دچار مشکل زیادی نشده ‏است. آنها همچنان قادر به تامین اسناد اعتباری هستند، البته نه از موسساتی که قبلاً دریافت می کردند. ظرف ‏دو سالی که ایالات متحده برای تصویب تحریم های سنگین تر تلاش می کرده است، چین به شریک تجاری ‏اصلی ایران تبدیل شده است. این کشور متعهد شده دهها میلیارد دلار در صنعت نفت و گاز ایران سرمایه ‏گذاری کند. پیمانکاران چینی در حال تعبیه پایانه های نفتی ایران در دریای خزر و بهبود زیرساختهای حمل و ‏نقل ایران هستند. روسیه هم کار انتقال سوخت هسته ای لازم برای به کار افتادن راکتور نیروگاه بوشهر را به ‏پایان رسانده است. خلاصه اینکه تحریم های ایالات متحده و تنبیهات سازمان ملل تا کنون نتوانسته ایران را ‏سر عقل بیاورد. ‏

اینطور به نظر می رسد که چشم پوشی از اقدام نظامی در سایه گزارش سازمان امنیتی آمریکا و در پیش ‏گرفتن گفتگوها برای پایان بخشیدن به پرونده هسته ای ایران، سیاست خارجی ایالات متحده را برای تازه وارد ‏کاخ سفید، در سال 2009 ، رقم بزند.‏

منبع: تایم – 2 فوریه ‏