سازمان گزارشگران بدون مرز، با انتشار بیانیه‌ای به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات با یادآوری اینکه سالهای گذشته بیش از ۲۰۰ روزنامه‌نگار و وبلاگ‌نویس در ایران بازداشت و زندانی شده‌اند، از محمود احمدی نژاد، رئیس و آیت الله علی خامنه ای رهبر جمهوری اسلامی به عنوان دو نفر از 38 دشمن آزادی مطبوعات در سال ۲۰۱۱ در سراسر دنیا یاد کرد.
همزمان در این روز یونسکو، سازمان علمی-فرهنگی وابسته به سازمان ملل متحد، جایزۀ جهانی آزادی مطبوعات در سال ۲۰۱۱ میلادی را به احمد زیدآبادی، روزنامه نگار ایرانی اهدا نمود.
احمد رافت، روزنامه نگار باسابقه ایرانی و عضو هیات مدیره انجمن بین المللی روزنامه نگاران، با اشاره به اینکه روزنامه نگاران ایرانی یکی از بدترین سالهای خود را به لحاظ آزادی مطبوعات پشت سر گذاشته اند، به روز می گوید:در سالهای گذشته برای آزادی خبرنگاران یا روزنامه ها اعتراض می کردیم؛ اما اکنون روزنامه ای در ایران برای بستن نمانده است که حتی به توقیف آن اعتراض شود.
۲۰۰ روزنامه‌نگار و وب‌نگار در زندان
سازمان گزارشگران بدون مرز، که مقر آن در پایتخت فرانسه است، روز سه‌شنبه، 13 اردیبهشت در گزارش خود به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات، از آیت الله علی خامنه ای و محمود احمدی نژاد به عنوان دشمنان ایرانی آزادی مطبوعات نام برد.
آن گونه که در این بیانیه آمده، “محمود احمدی نژاد که در انتخابات مورد مناقشه خرداد ۱۳۸۸ مجددا به ریاست جمهوری منصوب شد و علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی، مسوولان اصلی سرکوب گسترده معترضان و برگزاری دادگاه‌های استالینی علیه مخالفان سیاسی و روزنامه نگاران و مدافعان حقوق بشر، پس از اعتراض به انتخابات ریاست جمهوری هستند.”
گزارشگران بدون مرز، که مدافع حقوق روزنامه نگاران در سراسر جهان است در گزارش خود با اشاره به اینکه “بیش از ۲۰۰ روزنامه‌نگار و وب‌نگار در ایران بازداشت و زندانی شده اند” اعلام کرده است که ۴۰ نفر از روزنامه نگاران و وبنگاران ایرانی با اتهاماتی چون “توهین به مقام رهبری یا رئیس جمهور” و یا “جاسوسی، اقدام علیه امنیت ملی و نشر اکاذیب” همچنان در زندان بسر می‌برند.
به گزارش سالانه این نهاد مدافع حقوق روزنامه نگاران، امروز در ایران بیش از ۳۰۰۰ نفر از حرفه‌کاران رسانه‌ها به دلیل توقیف رسانه و یا ممنوع از کار شدن، از سوی مقامات قضایی امنیتی، بیکار هستند.
گزارشگران بدون مرز همچنین خواهان اعزام فوری گزارشگر ویژه سازمان ملل به ایران است.
قطعنامه تعیین گزارشگر ویژه برای بررسی و گزارش از وضعیت حقوق بشر در ایران در تاریخ ۲۴ مارس از سوی شورای حقوق بشر سازمان ملل به تصویب رسیده است.
احمد رافت، عضو هیات مدیره انجمن بین المللی روزنامه نگاران و روزنامه نگار باسابقه ایرانی در مصاحبه با روز گزارشهای مربوط به نقض حقوق روزنامه نگاران ایرانی را امری مفید می داند اما نسبت به تاثیرات احتمالی آنها در رفتار جمهوری اسلامی بسیار خوش بین نیست.
او می گوید: “افشای موارد نقض حقوق روزنامه نگاران در هرجای دنیا کار مفیدی به نظر می رسد، اما من فکر نمی کنم در مورد ایران انتشار این گزارش ها تاثیری در رفتار نظام جمهوری اسلامی برجای بگذارد. جمهوری اسلامی در تمام فهرست هایی که در رابطه با حوزه های مختلف حقوق بشر، به ویژه اعدام و آزادی مطبوعات منتشر می شود در رتبه های اول قرار دارد و همیشه در کنار کشورهایی همچون چین رده بندی می شود.”
آقای رافت می افزاید: “هر چند این گزارشها هیچ تغییر در رفتار جمهوری اسلامی ایجاد نکرده و نمی کند، اما از طرفی بسیار مفید است به این خاطر که افکار عمومی جهان و کشورهایی که با چنین حکومتی در ارتباط هستند بدانند سر و کار آنها با چگونه حکومتی است. اما انتظار اینکه این نوع گزارش ها و یا حتی ارسال گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد به ایران بتواند در رفتار این کشور با امر آزادی بیان تغییری به وجود بیاورد، به نظر من یک انتظار بیش از حد خوشبینانه است.”
حلقه تحمل نظام تنگ تر شده است
برخی روزنامه نگاران ایرانی معتقدند که سال گذشته به لحاظ آزادی بیان یکی از بدترین سالها برای اهالی مطبوعات و دیگر فعالان رسانه ای در ایران بود.
احمد رافت، عضو هیات مدیره انجمن بین المللی روزنامه نگاران می گوید: “در سالهای گذشته برای آزادی این یا آن خبرنگار یا علیه این یا آن روزنامه اعتراض می کردیم و با صورت بندی موارد نقض آزادی بیان آنها را در روز جهانی آزادی مطبوعات به اطلاع عموم می رساندیم. در حال حاضر اما روزنامه ای در ایران برای بستن نمانده است که حتی به توقیف آن اعتراض شود. تنها روزنامه هایی که باز هستند یا روزنامه های حکومتی هستند یا رسانه هایی که غیر مستقیم به شخصیت های حکومتی و افراد نظام وابسته هستند. بنابراین در سال گذشته به عنوان مثال تعداد روزنامه های توقیف شده نسبت به سالهای قبل خیلی پایین بود. به خاطر اینکه تمام روزنامه ها به محاق توقیف رفتند و اجازه انتشار روزنامه هایی که خارج از سیستم حکومتی باشد وجود ندارد.”
آقای رافت می افزاید: “آزادی بیان در ایران نسبت به سالهای گذشته به مراتب بدتر شده است. به قول یکی از دوستان که ده سال پیش گفته بود، در ایران ما آزادی بیان داریم، اما آزادی بعد از بیان نداریم، به این معنی اگر مطلبی خلاف آنچه خلاف حاکمیت می خواهد می نوشتیم بازداشت می شدیم، اکنون وضعیت خیلی بدتر شده، چون آزادی بیانی در کار نیست تا نگران آزادی بعد از آن باشیم. خیلی از همکارانی که در طول چند سال گذشته دستگیر شدند، به خاطر مقالات ومطالبی بوده که امکان انتشار آن وجود داشته است. در سال گذشته کار به جایی رسیده که فعالان رسانه ای ما قبل از انتشار یا بیان نظر خاصی، دستگیر شده اند. بنابراین در سال گذشته جامعه مطبوعات و رسانه های ایرانی روند بسیار منفی تری را نسبت به سالهای گذشته سپری کردند.”
عضو هیات مدیره انجمن بین المللی روزنامه نگاران معتقد است که بر خلاف سالهای گذشته دامنه نقض حقوق روزنامه نگاران در سال گذشته حتی به رسانه های دولتی نیز رسیده است.
او می گوید: “حلقه تحمل نظام سال به سال تنگ تر می شود. در یک سال و نیم اخیر شاهد یک پدیده جدید بوده ایم: خبرنگاران رسانه های رسمی جمهوری اسلامی از جمله ایرنا و فارس و یا حتی آقای نوری زاد که قبلا خبرنگار کیهان بود بازداشت شدند. در پاره ای موارد حتی تعدادی از خبرنگاران وابسته به رسانه های حکومتی تحت فشار ناچار به ترک ایران شده اند. بر این اساس، امروز گسترش سرکوب مطبوعات و آزادی بیان حتی به داخل خود نظام نیز سرایت کرده و تنها منتقدین نظام نیستند که در این حوزه مورد غضب نظام قرار می گیرند. انتقادات کسانی را هم که امروز در داخل حلقه نظام هستند بر نمی تابند.”
گزارشگران بدون مرز در بیانیه روز سه شنبه خود همچنین آورده است که در طول دو سال گذشته بیش از ۱۰۰ روزنامه‌نگار و وبلاگ نویس ایرانی مجبور به ترک کشور شده‌اند. آما آیا این روزنامه نگاران می توانند در خارج از کشور، خلاء های مربوط به اطلاع رسانی را پر کنند؟
احمد رافت با ارائه آمار تازه ای در مورد روزنامه نگاران تبعیدی پاسخ می دهد: “گفته می شود بعد از انتخابات تا به امروز بین 400 تا 450 نفر از کسانی که با رسانه های مختلف در ایران به عنوان خبرنگار، عکاس و یا حتی فیلم بردار رسانه های دولتی کار می کردند ناچار به ترک کشور شده اند. به یمن مطبوعات خارج از کشور، امر اطلاع رسانی در بیست ماه گذشته گسترش پیدا کرده است.”
این روزنامه نگار با سابقه ایرانی می افزاید: “روزنامه نگارهای خارج شده از ایران کار بسیار بزرگ و وظیفه ی بسیار خطیری را بر دوش دارند، اما با توجه به اینکه در ایران اکثریت مردم به ابزارهای ارتباطی به عنوان مثال اینترنت دسترسی ندارند، تاثیر گذاری آنها به اندازه زمانی که داخل ایران بوده اند نیست. حتی دسترسی به ابزارهای رایج تری چون رادیو و تلویزیون نیز در ایران به علت محدویت های ایجاد شده و یا عدم امکان دسترسی به گیرنده های ماهواره ای، دشوارتر شده است. بنابر این در بهترین نحو، ما رسانه های خارج از کشور به صورت محدودی از عهده پر کردن خلاء اطلاع رسانی در ایران برآمده ایم.”
جایزه ای برای همکاران زندانی و تبعیدی
کنفرانس روز جهانی آزادی مطبوعات، سه شنبه، 14 اردیبهشت در باشگاه ملی خبرنگاران در پایتخت ایالت متحده آمریکا برگزار شد که در پایان آن جایزه “گیلرمو کانو” ۲۰۱۱ به طور غیابی به احمد زیدآبادی اهدا شد.
احمد رافت در مورد این جایزه به روز می گوید: “این جایزه و حتی بیشتر از آن حق آقای زیدآبادی بود، نه صرفا به خاطر اینکه او در حال حاضر در زندان به سرمی برد، به خاطر آنکه وی یکی از بهترین مفسران اخبار خاورمیانه و از جمله بهترین روزنامه نگاران و تحلیگران سیاسی ایرانی است. زیدآبادی بسیاری از خط قرمزهایی که در این ارتباط وجود داشته است را پشت سر گذاشت و به صراحت به ابراز نظرات خود پرداخت.”
احمد زیدآبادی طی پیامی به مدیرکل یونسکو، جایزه “گیلرمو کانو” ۲۰۱۱ را جایزه ای برای تمام زندانیان عقیدتی و همکارانش دانسته و آن را تقدیم به همسرش کرده است.
این روزنامه نگار زندانی در نامه ای که از درون زندان نوشته، گفته است: “من این جایزه را که در واقع جایزه ایست برای تمام زندانیان عقیدتی در کشور و نیز همه همکاران در زندان و یا در دیار غربت که به نحوی گرفتارند تقدیم می کنم به خانواده ام بخصوص همسر و فرزندانم که علاوه بر آلام روحی این دو سال بیش از ده سال است که در هراس و اضطراب سندروم ‘زنگ خانه’ به سر می برند و با هر زنگ بی موقع یا به موقعی قلب های کوچک و معصومشان به لرزه در می آید.”
احمد زیدآبادی از جمله افرادی بود که پس از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ بازداشت و سپس به طور دسته جمعی در آنچه “دادگاه های نمایشی” نام گرفت، محاکمه شدند.
او در نامه خود به مناسبت دریافت جایزه روزجهانی مطبوعات با تقدیر از قربانیان حوادث بعد از انتخابات ایران نوشته است: “من همچنین این جایزه را تقدیم می‌کنم به مادر سهراب اعرابی و همه مادران دل‌شکسته‌ای که فرزندان‌شان هرگز به خانه باز نگشتند. به همه مادران و خواهران و دختران و فرزندانی که در فراق و هجران عزیزان در بند خود اشک بر گونه‌هایشان خشکیده نمی‌شود.”
احمد رافت، با اشاره به وضعیت نامناسب احمد زیدآبادی در زندان می افزاید: “تا جایی که ما اطلاع داریم آقای زیدآبادی در شرایط بسیار بدی در زندان به سرمی برد. من فکر می کنم ما خبرنگاران خارج از کشور باید بیش از آنچه تا کنون انجام داده ایم برای ایشان انجام بدهیم. البته متاسفانه روزی که ما باید به خاطر دریافت این جایزه خوشحال باشیم، همزمان عزادار بودیم، چون چند روز قبل از آن یکی از پیشکسوتان روزنامه نگاری در ایران، آقای سیامک پورزند برای آزادی از این زندان 11 ساله ای که برایش تعیین کرده بودند، بدون اینکه مرتکب هیچ گناهی شده باشد، مجبور شد تنها راه برای آزاد شدن و پیوستن به خانواده اش در خارج از کشور را امتحان و خودش را از طبقه ششم یک آپارتمان محقر در تهران پرت کند. بنابراین روز آزادی مطبوعات برای ما همزمان هم خوب بود هم بد. خوشحال بودیم به خاطر اهدای جایزه به همکار گرانقدرمان آقای زیدآبادی، و سوگوار به خاطر اینکه یک همکار بسیار عزیز را از دست دادیم که ما فکر می کنیم مستقیما قربانی سرکوب حکومتی در ایران شد.”
پیش از تعلق جایزه جهانی آزادی مطبوعات یونسکو به احمد زیدآبادی، جایزه قلم طلایی آزادی در روز چهارشنبه، ۱۴ مهرماه سال ۲۰۱۰ در مراسم سالانه این انجمن در هامبورگ آلمان به او تعلق گرفته بود.
