سخنان یک روحانی مشهور نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی، درباره اینکه امام حسین دختری به نام رقیه نداشت، جنجال گسترده ای میان روحانیون شیعه و مراجع تقلید به راه انداخته است.
آیت الله عزیزالله خوشوقت، استاد اخلاق اسلامی در قم و تهران در یک جلسه سخنرانی و پرسش و پاسخ مذهبی، انکار کرد که امام سوم شیعیان دختری به نام رقیه داشت.
او در این جلسه در پاسخ به پرسش یکی از شاگردان خود که پرسید “آیا حضرت رقیه دختر امام حسین است یا خیر؟” پاسخ داد: “ایشان [رقیه] دختر یکی از شهدای کربلا است. در تاریخ که در مورد بچه های امام حسین می نویسند، دختری به نام رقیه وجود ندارد”.
پرسش کننده می پرسد: “اصلا ایشان [رقیه] وجود داشته؟” و خوشوقت پاسخ می دهد: “بله، در تاریخ وجود داشته در شام هم بوده اما اصلا دختر امام حسین نبوده است”.
این پرسش کننده همچنین در مورد چگونگی کشته شدن رقیه سئوال می کند و خوشوقت پاسخ می دهد: “باید بگوئیم در مقاتل چنین بیان شده است. ما که آنجا نبودیم ببینیم چگونه به شهادت رسید؟”
این سخنان در یکی از ساعت های پربیننده از شبکه یک سیما پخش شد و اعتراضات برخی از روحانیون ارشد را به دنبال داشت.
عصبانیت قم
شیعه آنلاین گزارش داد که آیت الله سید محمدجواد علوی طباطبایی بروجردی که اکنون متولی مسجد اعظم قم است، اعلام کرده راضی نیست آیت الله خوشوقت از این به بعد برای تدریس درس اخلاق به این مسجد بیاید.
بر اساس این گزارش، درس اخلاق آیت الله خوشوقت دیگر در مسجد اعظم برگزار نخواهد شد و احتمالا به محل دیگری نقل مکان خواهد کرد.
شیعه آنلاین همچنین گزارش داد که در پی اظهارات “عجیب و بی سابقه” شیخ عزیزالله خوشوقت درباره حضرت رقیه، حساسیت بیوت مراجع تقلید و علمای قم در برگزاری هر چه با شکوه تر مراسم درگذشت او، از سال های گذشته بیشتر شده است.
دفتر آیت الله سید صادق شیرازی از مراجع تقلید مخالف حکومت در قم نیز اعلام کرد که درس خارج فقه “کتاب الحج” او به همین مناسبت در روز چهارشنبه پنجم ماه صفر ۱۴۳۴ هجری قمری برابر با ۲۹ آذر تعطیل بود.
آیت الله حسین وحیدخراسانی از مراجع تقلید قم نیز در جلسه آخر درس خارج خود و در اواسط جلسه درس را به پایان رساند و به صحبت کردن درباره حضرت رقیه و روضه خوانی برای ایشان پرداخت.
عزیزالله خوشوقت همراه با محمدتقی مصباح یزدی یکی از دو رهبر معنوی جبهه پایداری انقلاب اسلامی است. نام او پیش از این در کنار مصباح یزدی به عنوان یکی از روحانیونی که اجازه قتل تعدادی از روشنفکران و فعالان سیاسی مخالف جمهوری اسلامی مشهور به قتل های زنجیره ای را به عوامل آن قتل ها داده بود، مطرح شد.
پسر خوشوقت، با یکی از دختران رهبر جمهوری اسلامی ازدواج کرده و بدین ترتیب او پدر داماد علی خامنه ای است.
اختلاف در نام است
بسیاری از شیعیان معتقدند که رقیه دختر سه یا چهار ساله امام حسین بوده که سه روز پس از واقعه عاشورا و پس از آنکه یزید، سر بریده شده پدرش را به او نشان داد، از ترس و اندوه درگذشت.
صدها هیات، حسینیه، مجلس عزاداری و مسجد با نام رقیه در ایران، عراق و دیگر مناطق شیعه نشین جهان فعالیت کرده و می کنند.
حجت الاسلام محمد اشرفی اصفهانی، عضو شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز معتقد است “تشکیک کردن در چیزی که ۱۲۰۰ سال پیش مطرح شده و خراب کردن ذهن مردم درست نیست.”
او با بیان اینکه “بعضی بزرگان می گویند امام حسین دختری به نام رقیه نداشته است” به روز می گوید: “به هر حال دختری از امام حسین بوده، در خرابه های شام هم بوده، اما تنها اینکه این دختر رقیه نام داشته محل اختلاف است.”
به گفته امام جماعت مسجد امیرالمؤمنین در غرب تهران، “آنچه مسلم است” این است که “دختری از دختران ابی عبدالله، در سومین یا چهارمین روز پس از عاشورا که کاروان اسرای کربلا وارد شام شد به همان ترتیب که گفته شده، درگذشته است اما در نام او اختلاف است.”
عضو شورای مرکزی مجمع روحانیون مبارز در عین حال “پخش این سخنان” از صدا و سیما را درست نمی داند.
اشرفی اصفهانی تأکید می کند: “جمهوری اسلامی اینهمه برای توسعه حرم حضرت رقیه در سوریه در زمان حافظ اسد هزینه کرد. ضریح آن در اصفهان ساخته شد. حالا اگر قرار باشد یک روضه خوانی چیزی بگوید و صدا و سیما پخش کند، اعتقادات مردم شل می شود.”
دفاع رجانیوز و هلالی
از سوی دیگر اما سایت رجانیوز که از منعکس کنندگان دیدگاه های افرادی مانند خوشوقت و مصباح یزدی است، روز گذشته از اینکه “عده‌ای آگاهانه و ناآگاهانه سیل هجمه و توهین‌ها” را نثار عزیزالله خوشوقت که این سایت او را “عالم ربانی و انقلابی” توصیف می کند، انتقاد کرد.
به نوشته این سایت، در فیلم منتشر شده در صدا و سیما “نه تنها هیچ بحثی دال بر انکار حضرت رقیه مطرح نشده بلکه بر وجود این دختر نازدانه و قبر مطهر او تاکید شده است.”
رجانیوز افزود: “این موضوع بهانه مناسبی به دست جمع معدودی که از مواضع سیاسی و انقلابی آیت الله خوشوقت در دفاع از حریم ولایت دلگیر بودند داد که با سوء استفاده از محبت تمام نشدنی محبان اهل بیت به دستگاه امام حسین، کینه‌های به اصطلاح بدریه و خیبریه خود از نظام را بر سر یکی از طرفداران سر سخت و استوار آن خالی کنند.”
عبدالرضا هلالی، مداح مشهور نیز در یادداشتی که برای سایت رجانیوز نوشت با انتقاد از حمله ها به خوشوقت نوشت که “چنین مطالب و مواضعی قطعاً در پی دفاع از حریم تشیع واهل بیت نیست.”
او سپس بدون نام بردن از مراجع تقلید و روحانیونی که به خوشوقت اعتراض کرده اند، آنها را به باد انتقاد گرفت و “به ظاهر عالم دینی”، “دارای تفکرات انجمن حجتیه ای”، “شیطان صفت” و “وهابی صفت” توصیف کرد.
انسان خدای امر مقدس خود است
در هر صورت چه امام سوم شیعیان دختری به نام رقیه داشت چه نه، امروزه حرمی به نام او در شهر دمشق سوریه وجود دارد. اما در صورتی که امام حسین واقعا دختری به نام رقیه نداشت، تکلیف این حرم چه می شود؟
حجت الاسلام حسن فرشتیان، پژوهشگر اسلامی در پاریس به “روز” می گوید: “این مقبره ها برای باورمندانشان نیازی به سندیت ندارند.”
او برای تشریح بحث به تعدد مقبره های برخی ائمه، اشاره می کند و می گوید: “مثلا به جز نجف، برخی افغان ها اعتقاد دارند که محلی به نام مزار علی در افغانستان، مقبره امام علی است در حالیکه از نظر تاریخی اصلا جور در نمی آید که امام علی به این کشور رفته باشد. یا مقبره امام حسین که همه می دانند در کربلا است اما در مصر هم محلی وجود دارد به نام رأس الحسین که می گویند سر امام حسین در آنجا دفن است. یا در نیشابور که گفته می شود قدمگاه امام رضا است و پای بزرگی در آن است که چند برابر پای یک انسان عادی اندازه دارد. در واقع هیچ دلیلی ندارد اندام امام رضا چند برابر انسان های عادی بوده باشد.”
به گفته فرشتیان، توسل به این مسائل بر اساس “اعتقادات و باورهای مردم” انجام می شود و “این باورهایی که تقدس می آفرینند در آفرینش خویش نیازی به سندیت ندارند”.
او می گوید: “این باور معتقدان است که در ذهن آنان به حرم و بارگاه تقدس می بخشد. اگر عده ای امری را مقدس بپندارند، آن امر به گونه ای برای آنها مقدس می شود. در بسیاری از موارد تقدس اموری که مقدس پنداشته می شوند در واقع مخلوق باورمندان و معتقدان به آن است. انسان در واقع خالق و خدای امر مقدس خویش می شود.”
این پژوهشگر مسائل دینی در توضیح بیشتری اضافه می کند: “از دیدگاه اسلامی هرچند شخصیت های مقدسی وجود خارجی دارند ولی تقدس به سمبل های مرتبط به آنها آفریده مؤمنین است”
به گفته فرشتیان، “مثلا مردم ممکن است با نگاه تقدس به چیزی متوسل بشوند بدین گمان که وابسته به شخص مقدسی است ولی در واقع وابسته نشود و از همین توسل خویش حاجت هم بگیرند. یعنی آن واسطه را خود آفریدند و آن سمبل را خود تقدس بخشیدند و چون باور مقدسی داشته اند از او شفاعت هم گرفته اند، بدون اینکه در عالم عینی آن سمبل تقدس و ویژگی خاصی داشته باشد.“
