مانلی

سپیده جدیری
سپیده جدیری

بُعد پررنگ شاعرانگی

اگر تعداد شاعران حرفه‌ای و پیگیر دهه‌ی شصت ایران را با انگشتان یک دست برابر فرض کنیم – که پربیراه هم نیست - بی‌تردید یکی از آنها بنفشه حجازی‌ست. البته حجازی در عرصه‌ی ادبیات داستانی، پژوهش‌ در حوزه‌ها‌ی ادبیات و زنان و همچنین ادبیات کودک نیز نامی آشنا به شمار می‌آید اما به گفته‌ی علیرضا بهنام، شاعر و منتقد ادبی، «از مجموعه‌ی “بیست ترانه‌ی سرگردان”، او به یکی از شاخه‌های مهم و اصلی جریان شعر دهه‌ی 70 تعلق یافت.» به باور بهنام، شعرهای پیش از آن مجموعه‌ی حجازی را می‌توان متأثر از سبک و سیاق شاعران گذشته که شعرهایی به‌غایت ساختارمند می‌سرودند، دانست. اما روح زمانه‌ای که شاعر در آن می‌زیست، به آن شکلی که باید، در آن‌ها نمودار نبود. اما از “بیست ترانه‌ی سرگردان” حجازی وارد وادی دیگری می‌شود.

بنابراین، من نیز بُعد شعری وجود بنفشه حجازی را پررنگ‌تر از دیگر ابعاد او می‌دانم، او پیش از هر چیز یک شاعر است و بعد، پژوهشگر، رمان‌نویس و نویسنده‌ی ادبیات کودک. شاعری که نگاه شاعرانه‌اش را در نوشتن داستان و مقاله نیز از دست نمی‌دهد. به همین دلیل بود که در دومین دوره‌ی جایزه‌ی شعر زنان ایران؛ خورشید، از سه دهه فعالیت حرفه‌ای او در حوزه‌ی شعر تقدیر به عمل آوردیم، و به همین دلیل است که او همچنان میان شاعران نسل خودش و نسل‌های بعد، همچنان پررنگ باقی مانده است. حجازی همچنین در دوره‌های نخست، سوم و چهارم جایزه‌ی خورشید به عنوان داور ایفای نقش کرده و در چندین دوره‌ی جایزه‌ی صدیقه دولت‌آبادی در حوزه‌ی ادبیات داستانی نیز داوری کرده است.

 

از آثار اوست:

ایمپالای سرخ، رمان، نشر افراز، 1388

چند کلمه از مادرشوهر: بررسی جایگاه زن در امثال حکم و اشعار عامیانه زبان فارسی.  تهران،  فرزان روز،  1385

زن تاریخ: بررسی جایگاه زن از عهد باستان تا پایان دوره ساسانیان. تهران،  قصیده سرا،  1385(چاپ دوم زن به ظن تاریخ.  ویرایش جدید)

تاریخ هیچکس؛ بررسی جایگاه زن ایرانی در عصر زندیه و افشاریه.  تهران، قصیده سرا، 1385

زنان ترانه؛ بررسی حضور زن در ترانه ها و اشعار عامیانه.  تهران، قصیده سرا، 1384

بیسکویت نیم خورده (رمان ). تهران، نشر همراه،  1383

اعتراف می کنم ( مجموعه ی شعر نو ). تهران،  نشر همراه،  1383

تذکره ی اندرونی ؛ شرح حال  و شعر شاعران زن عصر قاجار تا پهلوی اول.  تهران،  قصیده سرا (و) روشنگران و مطالعات زنان، 1383 

تاج الرّجال: رابعه عدویه. تهران، شالیزار،  1382

نرگس + عشق(رمان). تهران، قصیده سرا، 1381

دایره حیرت ؛ زندگینامه علمی و  ادبی حکیم عمر خیام.  تهران،  دانش فریار،  1381

ضعیفه ؛ بررسی جایگاه زن ایرانی در عصرصفوی. تهران، قصیده سرا، 1381(چاپ اول)1381 (چاپ دوم

ماه گریخته در پیراهن ( رمان ) تهران، گفتمان خلاق، 1378

نپرس چرا سکوت می کنم (مجموعه ی شعر نو )، فارسی-  انگلیسی،  تهران، گیل، 1376

به زیر مقنعه ؛ بررسی جایگاه زن ایرانی از قرن اول تا عصر صفوی. تهران، نشر علم، 1376

ادبیات کودکان و نوجوانان ؛ویژگیها و جنبه ها.  تهران، روشنگران و مطالعات زنان، 1374 ؛چاپ دوم:1377 ؛چاپ سوم:1379 ؛ چاپ چهارم:1380 ؛چاپ پنجم:1381 ؛ چاپ ششم:1382 ؛چاپ هفتم:1383، چاپ هشتم: 1384 ؛ چاپ نهم: 1385

به انکار عشق تو ناگزیرم (مچموعه ی شعر نو ) تهران،  روشنگران،  1372

زن به ظن تاریخ ؛ بررسی جایگاه زن در ایران باستان. تهران، شهراب، 1371

گزارشی از ستونزار (رمان کوتاه ) تهران، تمدن،  1366

رؤیای انار ( مجموعه ی شعرنو ) تهران،  کتاب سیامک،  1365

و…

 

دو شعر از بنفشه حجازی

 

 

اسطوره

 هراسی از طرح برهنه  ندارم

به جای رفتن

در گوشم نفس بکش

سال ها وعده دادی:

بیا با صدای چلچله ها

اسطوره شویم!

و من مُردم با کلماتی که عادت تو بود،

همه ی آدم ها

در مورد بوسه

توافق دارند

اما تو هم نمی دانستی

دموکراسی را چگونه می نویسند

 

داستان یک زن ناشناس

خودم را به جای باد گذاشتم

چقدر آشفتگی به تو می آید

راه گم می شود

درانحنای عصر تا روزگار نی

تو دیگر چه کلماتی بودی ای جام ناتمام، داستان یک زن ناشناس

با جملاتی که

می گویند خونم می چکد از لحنی که هیچ؟ تماس با شعله

کلمه ای است کبود که فسخ می شود

شصت ثانیه زندگی مسخ

و تمام عکس ها سیاه

سایر موارد کادر کتابخانه ای است

که پاورقی تو را کم دارد

بعد از شمعدانی هایی که در باغچه گل نداد..